Mısır Refah Kapısını Neden Açmaz?
1948 Savaşı sonrasında Gazze Şeridi Mısır tarafından kontrol altına alındı. 1967’de İsrail, Gazze Şeridi ile Sina Yarımadasını işgal etti. 17 Eylül 1978 günü ABD Başkanı Jimmy Carter gözetiminde Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat ile İsrail Başbakanı Menahem Begin tarafından imzalanan Camp David Sözleşmesi ve 1979 yılında imzalanan Mısır-İsrail Barış Anlaşması sonrasında İsrail işgal ettiği Mısır topraklarından çekilirken Gazze Şeridi’ni işgale devam etti. Mısır-İsrail arasında 100 metre genişliğinde bir tampon bölge bırakıldı. 1982 yılında İsrail, Sina Yarımadasından askerlerini çekince Gazze Şeridi’nin güneyini kuzeye bağlayan Selahaddin Caddesinin Mısır ucunda Refah Sınır Kapısı açıldı. Gazze’nin dış bağlantısını sağlayan üç adet sınır kapısı bulunmaktadır. Birisi işgal altındaki Filistin topraklarına açılan Beyt Hanun, diğeri ticari amaçlı kullanılan Kerem Ebu Salim sonuncusu ise Mısır sınırında bulunan Refah’tır.
1967-2005 yılları arasında Gazze Şeridi fiilen İsrail işgali altında bulunduğundan Refah Sınır Kapısının kontrolü de İsrail’in elinde idi. 1948 ve 1967 savaşları ile sürülen Filistinliler inşa edilen kamplarda yaşamlarını sürdürürken 363 km2’lik Gazze Şeridi dünyada en fazla nüfus yoğunluğuna sahip bölgeye dönüştü. İsrail ordusuna ait bir aracın dört Filistinliye çarpıp öldürmesi üzerine 9 Aralık 1987 tarihinde Gazze Cibaliye mülteci kampında başlayan Birinci İntifada, Batı Şeria ve Kudüs’e de yayıldı. İsrail özellikle Gazze Şeridi’ni kontrol edemez hale geldi. 28 Eylül 1995 tarihinde Filistin Özerk Yönetimi ile İsrail arasında imzalanan II. Oslo Anlaşması ile Gazze Şeridi’nin kontrolü Filistin Yönetimine bırakıldı. 2005 yılında Gazze Şeridi’nden çekilen İsrail, Gazze’nin hava sahası, su kaynakları ve kıyı şeridinin kontrolünü hiçbir zaman terk etmedi.
11 Eylül 2005 tarihinde İsrail’in çekilmesiyle Refah Sınır Kapısının denetimi Avrupa Birliğinden gönderilen görevliler tarafından sağlandı. 2006 yılının Nisan ayından itibaren kontrol Filistin Özerk Yönetimine bağlı güçlere devredildi. Kapının açık kalma süresi günlük 4-5 saatten 8 saate çıkarıldı. Bu dönemde giriş çıkış sayısı aylık ortalama 40 bine ulaştı. 25 Ocak 2006 seçimlerini Hamas’ın kazanmasıyla İsmail Heniye başbakan olurken el-Fetih ile Filistin birlik hükümeti kuruldu. Ancak Hamas ve el-Fetih arasında başlayan gerilim çatışmaya dönüşünce hükümet fiilen çöktü ve Gazze’nin kontrolü 14 Haziran 2007 tarihinde Hamas’ın eline geçti. Hamas İsrail’in kapının kontrolüne katılımını reddetti. Avrupa Birliği ise Hamas’la iş birliğini reddederek görevlilerini sınırdan çekti. Böylece Filistin tarafında kontrol Hamas’ın elinde kaldı. Ancak İsrail’in baskıları ve ablukası nedeniyle büyük oranda kapalı tutuldu.
İsrail, Gilad Şalit adlı askerinin esir edilmesini bahane ederek Filistinlilere baskı amacıyla 25 Haziran 2006 tarihinde kapıyı tamamen kapattı ve Gazze Şeridi’ni açık hava hapishanesine dönüştürdü. 2010 yılında tekrar açılan kapıdan bir yıl içerisinde sadece 20 bine yakın insan giriş çıkış yaptı. Muhammed Mursi’nin Mısır cumhurbaşkanı seçilmesinin ardından kapı daimî olarak tekrar açıldı ve sınır giriş çıkış sayısı aylık 40 binin üzerine çıktı. 2013 Haziran’ında Mısır’da ordunun darbe yapması ve Abdulfettah es-Sisi’nin yönetime el koyması ile kapı tekrar kapatıldı. 2014-2015 yıllarında kapı sadece 34 gün açık kaldı ve sınırlı sayıda insanın geçişine izin verildi.
2018 Mayıs ayına kadar acil insani durumlar haricinde kapalı tutulan kapı, bu tarihten itibaren haftada beş gün sınırlı saatler açılmış ve sınırlı sayıda insanın geçişine izin verilmiştir.
7 Ekim Aksa Tufanı sonrasında Mısır-Gazze arasındaki tampon bölge İsrail tarafından bombalanarak sınır tamamen kapatıldı. Gazze’ye yönelen yardım tırlarının girmesi durumunda bunları bombalayacağı tehdidini savuran İsrail hiçbir yardımın girişine izin vermedi. 9 Ekim’de Gazze’ye tam ambargo uygulayarak su, elektrik, yiyecek ve yakıt girişini engellediğini duyurdu. 12 Ekim’de ise Mısır, İsrail’den geçişin sağlanması için kapı yakınlarına hava saldırılarını sonlandırmasını istedi ve personelinin güvenliği sağlanana kadar kapının açılmayacağını aktardı.
21 Ekim’den itibaren yabancı pasaportu taşıyanların kontrollü bir şekilde Gazze’den çıkarılması için Refah Kapısının kullanılması hususunda anlaşma sağlandı ve buradan birçok ülke vatandaşı tahliye edildi. Aynı şekilde sınırlı sayıda yardım malzemesi taşıyan tırların geçişine izin verilmeye başlanırken yine sınırlı sayıda yaralının tahliyesi gerçekleşti.
Refah Kapısını kullanmak isteyen Filistinliler başvuruda bulunmak zorunda olup 2-4 hafta içerisinde Mısır ve İsrail makamlarınca onaylananların giriş ve çıkışlarına izin verilmekteydi. Birleşmiş Milletlere göre Mısır Ağustos 2023’te 19 bin 608 kişinin kapıyı kullanmasına izin verirken 314 kişiyi ise reddetmiştir.
Refah Sınır Kapısı her ne kadar resmen Mısır’ın kontrolünde görünse de fiilen İsrail’in kontrolündedir. Kısa süreli Muhammed Mursi dönemi hariç İsrail’in onayı alınmadan kimsenin ya da herhangi bir yardım malzemesinin Filistin tarafına geçmesi mümkün değildi. Hamas’ı İsrail’den daha büyük tehdit gören Mısır yönetimi Hamas’ın bitirilmesi hususunda İsrail’le aynı düşüncededir. 2024 Münih Güvenlik Konferansında Mısır Dışişleri Bakanı Semih Şükrü, Hamas’ı şiddetin kaynağı, çözümün değil, sorunun bir parçası olarak gördüğünü; Hamas’ın gelecekte Filistin üzerindeki olası rolünden endişe ettiğini açıkça ifade etmiştir. Yetmiş beş yıllık İsrail işgaline, onlarca katliama ve hâlihazırda devam eden soykırıma rağmen İsrail tarafına eleştiride bulunmadan Hamas’ı suçlamak ancak varlığını dış güçlere borçlu olan darbeci bir yönetimin bakanının takınabileceği bir tutumdur.
Mısır yönetimi en az İsrail kadar Hamas’ın zayıflatılması ve Filistin üzerindeki etkisinin kırılması için isteklidir. Sisi’nin darbeyle iktidara gelmesiyle Refah Kapısını kapatarak sınırda 15 km’lik bir tampon bölge oluşturması, Gazze’nin can damarı niteliğindeki tünelleri işlevsiz hale getirmesi, şu an İsrail’in Gazze içerisinde yaptığı gibi tünellere su pompalaması bu durumun açık tezahürüdür.
Mısır yönetiminin en büyük endişesi İsrail saldırıları sonucunda Filistinlilerin Mısır topraklarına geçmesidir. Bunu engellemek için sınır güvenliğini tahkim etmekte, ek duvarlar inşa etmektedir. İsrail’le mücadeleyi Mısır’a taşıyacağı için Mısır tarafına geçecek yüz binlerce Filistinli, Mısır’ın siyasi ve sosyal yapısı için tehdit olarak görülmektedir. Mısır tarafına inşa edilmiş mülteci kamplarından İsrail tarafına yapılacak herhangi bir saldırı Mısır ile İsrail’i karşı karşıya getireceğinden bu durum kâbus senaryosu olarak algılanmaktadır. Mısır yönetiminin İsrail’in Refah’a saldırısına karşı çıkmasının en büyük nedeni budur.
Mısır yönetimi için İhvan-ı Müslimin ne ise Hamas da odur. Seçimle iş başına gelmiş olsa bile Hamas’ı asla meşru bir hareket ve meşru bir yönetim olarak görmeyecektir. Nitekim darbe sonrası İhvan yöneticilerine yöneltilen en büyük suçlamalardan biri Hamas’la iş birliği yapmaktı. Mevcut Mısır yönetimi, Filistinlilerin Mısır’a geçişini ve Hamas’ın Gazze içerisinde güçlenip varlığını idame ettirmesini engellemek için elinden geleni yapacaktır. Bu hususta hem İsrail’le hem de Suudi Arabistan, BAE, Ürdün ve Bahreyn gibi ülkelerle hemfikirdir.
- Gazze’yi Unutmak İhanettir!
- Bir İmtihan Olarak Gazze ve Gazze İle İmtihanımız
- Gazze Savaşında Türkiye’nin Rolü
- Yaramız, Hüznümüz ve Umudumuz Gazze
- Talebesini Bekleyen Okul: Gazze
- Mısır Refah Kapısını Neden Açmaz?
- 7 Ekim Neyi Başardı?
- UNRWA’nın Fonlarının Kesilmesi Toplu Cezalandırmadan da Beter!
- Lanetli Kavim Var mıdır?
- Entelektüeller Dünyayı Kurtarabilir mi?
- Gazze ve Soykırım Akademisyenlerinin İkilemleri
- Taç Giymiş Soytarının Hüküm Sürdüğü Saraydan Yayılan Kötülük
- Merhamet, Zulüm ve Egemenlik Üzerine
- Depremin Ardından Bir Yıl ve Yiğit Gazze
- Antlaşmaya ve Devlete İhanetin Acı Sonu Kurayzaoğulları Gazvesi
- Filistin Nasıl Uluslararası Bir Dava Haline Geldi?
- Şura Bilincini Yeniden Kuşanmak
- Cuma Hutbeleri Vesilesiyle “Hikmet-i Hükümet” Uygulaması Geri mi Geliyor?
- Gazze’nin Sessiz Çığlığı: Tebessüm
- Öfkemiz Derin
- Nuh Kıssasından Günümüze Çıkan Dersler
- Çıkalım Yola Şafak Vakti
- Dağ
- Asırlık Yas Evimiz
