Mustafa Gün, Servet Yanatma / Zaman

Günlerden beri sürdürülen diplomasi trafiğinin ardından müjdeli haber dün akşam geldi. 9 Ağustos’ta Beyrut’ta kaçırılan Türk pilotlar Murat Akpınar ile Murat Ağca serbest bırakıldı ve gece geç saatlerde Katar havayollarına ait özel uçakla İstanbul’a getirildi. Pilotları havaalanında Başbakan Tayyip Erdoğan karşıladı.  Erdoğan, pilotların aileleriyle birlikte aprona girerek uçağın merdivenlerinin önünde bekledi. Bu sırada alkışlar eşliğinde uçaktan inen Akpınar ve Ağca’ya, “Hoşgeldiniz.” dedi. Bu sürpriz karşısında duygulu anlar yaşayan pilotlar daha sonra ailelerine sarılarak hasret giderdi. Akpınar ve Ağca, Lübnan’da rehin kaldıkları süre boyunca umutlarını hiçbir zaman yitirmediklerini, kötü muamele görmediklerini söyledi. Zaman’ın Türk yetkililerden aldığı bilgiye göre rehine krizi üçlü takas formülüyle aşıldı. Türk pilotlar karşılığında Suriyeli muhaliflerin rehin tuttuğu 9 Lübnanlı Şii serbest bırakıldı ve dün akşam  İstanbul’dan Beyrut’a götürüldü. Muhaliflerin 9 Lübnanlıyı bırakması karşılığında Beşar Esed rejiminin de hapishanede tuttuğu yaklaşık 200 kadını salıvereceği bildirildi.

Pilotlar Murat Akpınar ile Murat Ağca’yı kaçıran ‘İmam Rıza’nın Ziyaretçileri’ adlı silahlı grup Suriyeli muhaliflerin elinde bulunan 9 Lübnanlı Şii’nin serbest bırakılmasını istiyordu. Muhalifler ise 9 Lübnanlı için Esed rejiminin hapishanede tuttuğu yaklaşık 200 kadının salıverilmesini şart koşmuştu. Katar’ın Suriyeli muhalifleri; Lübnanlı yetkililerin de Beşar Esed’i ikna etmesi üzerine kriz aşıldı. Ancak tüm takasın gerçekleşmesi için Esed’in 200 kadını bırakması beklendi. Kadınların bırakılması ise henüz doğrulanmadı. Katar’ın muhaliflere para verdiği de Arap basınına yansırken bu iddialar teyit edilmedi.

Türkiye-Lübnan-Suriye hattında rehine krizi için yürütülen diplomasi trafiği birkaç gündür aralıksız sürdü. Lübnan Genel Güvenlik Müdürü Abbas İbrahim hafta içinde Türkiye’ye geldi. Lübnan’ın güvenlikle ilgili en üst düzey yetkililerinden olan İbrahim, MİT yetkilileriyle buluştu. Abbas İbrahim 9 Lübnanlının serbest bırakılması durumunda THY pilotlarının da salıverileceği mesajını aktardı.

ANKARA, KATAR’I DEVREYE SOKTU

Türk tarafı ise THY pilotları ile Lübnanlılar arasında doğrudan bir rehine pazarlığı yapılmasına prensip olarak karşı çıktı. Türk yetkililer Lübnanlıların kaçırılmasında Türkiye’nin hiçbir rolünün bulunmadığına ve bu tür davranışları kesinlikle onaylamadıklarına dikkat çekti. Türk tarafı ısrarla “Pazarlık söz konusu olamaz. Çünkü bunu kabul etmemiz Lübnanlıların kaçırılmasında rolümüz olduğu algısını ortaya çıkarır.” dedi. Yetkililer bunun ise gelecekte Türk vatandaşlarına yönelik kaçırılma riskini artıracağını vurguladı.

Suriyeli muhalifleri ikna etme görevini de Ankara bilerek Katar’a bıraktı. Esed’i ikna ise Lübnan’a düştü. Abbas İbrahim bu amaçla Şam’a gitti. Şam’dan gelen ilk haberler olumlu olunca Türk ve Lübnanlı yetkililer “Mutlu haber birkaç saate kadar açıklanacak” mesajı verdi. Ancak Esed’in muhalifleri bırakması gecikince üçlü takas da gecikti. Üçlü takasın ilk iki ayağı sorunsuz işledi. ‘İmam Rıza’nın Ziyaretçileri’ iki THY pilotunu Lübnanlı makamlara teslime hazırlanırken Suriye’deki 9 Şii de dün Türkiye’ye gelmiş durumdaydı. Ankara’nın ısrarlı “Bağlantımız yok” söylemine rağmen pilotların, Lübnanlıların ve Suriyeli muhalif kadınların aynı anda serbest bırakılması planlandı.

Bu arada, iki THY pilotunun yerlerinin tespit edilmesine rağmen Türk tarafı bir kurtarma operasyonuna karşı çıkarak diplomasinin kullanılmasını istedi. Bu politikada hem pilotların hayatının riske edilmek istenmemesi hem de Lübnanlıların hayatını kaybetmesi durumunda Türk vatandaşlarına yönelik artacak risk etkili oldu. Lübnanlı Şiiler 2012 Mayıs ayından beri muhaliflere bağlı KFT’nin elindeydi. Lübnan makamlarının “türbe ziyareti için Suriye’ye giden hacılar” olarak tanımladığı kişiler için Batı ve Türkiye destekli Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) “Esed safında savaşmaya geldiler” açıklaması yapmıştı.

Dışişleri Bakanı Davutoğlu haber sonrası twitter’dan Katar ve Lübnanlı makamlara teşekkür etti. Davutoğlu “Sürecin başarısı Türkiye’nin bölgede geldiği yeri bir kez daha ortaya koymuştur.” yorumu yaptı. Dışişleri kaynakları ise pilotların ve Lübnanlı Şiilerin eşzamanlı salıverilmesi arasında bir bağlantı bulunmadığını savunarak “Pazarlık yok.” dedi.