Ramona Wadi’nin MEMO’da yayınlanan yazısı, Haksöz Haber tarafından tercüme edilmiştir.

Bolivya ve İsrail, bu hafta Salı günü tam diplomatik ilişkilerini yeniden kurarak, ülkenin sağcı Cumhurbaşkanı Rodrigo Paz'ın Ekim ayında “Bolivya'yı dünyaya yeniden açılmaya ve İsrail ile ilişkileri yeniden kurmaya yönlendirmek” niyetini yerine getirmesiyle, ülkenin siyasetinde bir dönüşüm yaşandı.

Bu son gelişme, elbette sağ ve sol siyaset söz konusu olduğunda olağan ve öngörülebilir bir değişim olarak yorumlanabilir ve bu durum özellikle Güney Amerika'da belirgindir. Diplomatik ittifaklar her zaman seçim sonuçlarına göre değişmiştir; şimdiye kadar tek sabit olan, hem sol hem de sağ hükümetlerin desteklediği iki devletli uzlaşma olmuştur.

Evo Morales'in başkanlığı döneminde Bolivya, 2009 yılında Cast Lead Operasyonu nedeniyle İsrail ile ilişkilerini kesmişti. Morales, “İsrail hükümeti tarafından işlenen suçlar, dünyadaki barış ve istikrarı etkiliyor” demişti. 2019'da Jeanine Añez'in iktidara geldiği kısa süreli askeri darbe sırasında İsrail ile ilişkiler yeniden kuruldu. Ekim 2023'te, Luis Arce'nin başkanlığında Bolivya, İsrail ile ilişkilerini yeniden kesti ve bölgede bunu yapan ilk ülke oldu.

İsrail Dışişleri Bakanı Gideon Saar, “Bugün, iki ulusumuz arasındaki uzun ve gereksiz ayrılık dönemini sona erdiriyoruz” dedi. Diplomatik ilişkiler açısından, bu açıklama en azından sağcı hükümetin iktidarda olduğu sürece geçerli olacaktır.

Ancak, İsrail ile diplomatik ilişkilerin kesilmesi ve yeniden kurulması ve iki devletli uzlaşma konusunda, sözde evrensel olan insan hakları açısından da çıkarılacak birçok ders vardır.

Sol ve sağ hükümetler, iki devletli paradigmayı destekliyor. Dolayısıyla sol hükümetler, Filistin'e verdikleri desteği İsrail sömürgeciliğine verdikleri destekle birleştiriyorlar.

Gazze'ye yönelik önceki saldırılar ve mevcut soykırım nedeniyle İsrail ile ilişkilerini kesen sol liderler, iki devletli paradigmaya karşı seslerini yükseltmediler ve böylece İsrail sömürgeciliğini hala destekliyorlar.

Sol ve sağ hükümetlerin çoğu, İsrail'in Gazze'deki soykırımını kınamakta tereddüt ettiler.

Bolivya'nın İsrail ile diplomatik ilişkilerini yeniden kurması, İsrail tarafından yüzlerce kez ihlal edilen ateşkesin Gazze'de devam eden soykırım gerçeğini ortadan kaldırdığı bir dönemde gerçekleşti. Bolivya ile İsrail arasındaki diplomatik ilişkilerin yeniden kurulmasını sağcı şiddetin bir tezahürü olarak göstermek kolay olabilir, ancak dünya liderlerinin çoğunluğunun soykırımı sessizce kabul etmesi, evrensel insan hakları, uluslararası hukuk ihlalleri ve insanlığa karşı suçlar hakkında bize ne anlatıyor?

Gazze'nin yıkıldığını, halkının katledildiğini bizim gibi gören ve 1947 Bölünme Planı'nın şu anda yaşananların en erken öncüllerinden biri olduğunu bilerek, soykırıma çözüm olarak iki devletli paradigmadan bahsetmeye devam eden tüm dünya liderleri ne olacak?

Soykırıma karşı kolektif bir sol muhalefet olmadan, sağ kanadın soykırıma karşı kayıtsızlığı ve suç ortaklığı nasıl ele alınabilir? Birkaç istisna dışında tüm yelpazeye yayılan suç ortaklığı, İsrail'in Filistinlileri ortadan kaldırma ve Filistin topraklarını kolonileştirme yolunda bir sonraki adımı atmasına izin verirken, hükümetlerin soykırıma karşı tutumlarını gerçekten ayıran şey nedir?

İki devlet paradigması, dünya liderlerini soykırım konusunda sessiz kalma konusunda birleştirdi. Aynı zamanda, soykırımın neredeyse evrensel olarak kabul edildiğini ve insan haklarının neredeyse evrensel olarak reddedildiğini ortaya çıkardı. Bolivya, İsrail ile diplomatik ilişkilerini yeniden kurmasıyla gündemde olabilir, ancak iki devletli uzlaşmayı destekleyen tek bir ülke bile İsrail'in Gazze'deki soykırımına karşı bir tutum sergileyemiyor.

* Ramona Wadi; bağımsız araştırmacı, serbest gazeteci, kitap eleştirmeni ve blog yazarıdır. Yazıları Filistin, Şili ve Latin Amerika ile ilgili çeşitli konuları kapsamaktadır.