Abdulhakim Beyazyüz’ün yazısı:

Rahman ve Rahim olan Allah’ın adıyla. Allah’a hamd resulüne selam olsun. Hadis konusunu işlemeye devam ediyoruz.  Bir önceki yazımızda hadisleri; 1-) Kaynağı açısından, 2) İfade ettiği Bilgi Değeri Açısından 3) Sıhhat açısından yapılan ayırımlar diye üçe ayırmıştık. Ayrıca bunlardan “kaynakları açısından hadisler” şıkkını da müzakere etmiştik. Şimdi de bilgi değeri açısından yapılan hadis ayırımların üzerinde durmaya çalışacağız.

2-) İfade ettiği bilgi değeri açısından hadisler

İfade ettiği bilgi değeri açısından hadisler mütevatir ve ahad olarak ikiye ayrılmaktadır.

Bunları hadis çeşitlerini biraz açmaya çalışalım. İlk önce mütevatir hadis üzerinde duracağız. Ancak mütevatir hadis konusunun anlaşılması için, başta mütevatir haberin mahiyeti üzerinde durmamız gerekecektir.

Mütevatir haber nedir?

Vetr kökünden türeyen mütevatir kelimesi sözlükte, “araya zaman girmekle beraber kesintiye uğramaksızın devam etmek, birbiri ardınca gelmek” anlamına gelmektedir. Bu manaya uygun olarak, tevatere’l –haberu denildiği zaman, haberin fasılalarla birbiri arkasına gelerek aynı durumu ifade ettiği anlaşılır. Bu bir bakıma, haberin nesiller boyu herkes tarafından aktarılması ve nesilden nesile haber verilmesi demektir. Bu da, en basit ifade ile haberin her nesilde sayısı bilinmeyen bir kalabalık tarafından nakledildiği manasına gelir. O halde mütevatir haber, nesilden nesile, kalabalık bir cemaat tarafından rivayet edilen haberdir. Bazı alimler rivayet eden alimlerin sayısını bazı ayetlerden hareketle, 4, 5, 10, 12, 20, 40, 70, 300, 1400, 1500 olması gerektiğini iddia etmiş, ama bunlar genel olarak kabul görmemiştir.

Başka bir tarife göre mütevatir haber, sadık haber kapsamında değerlendirilen haberler içerisinde doğruluğu bizzat haberin kendisiyle sabit olan haberdir. Diğer haberlerin doğruluğunun bilinmesi haber dışında bir delile bağlıdır ve bu yönüyle söz konusu haberlerin doğruluğu bilgisi nazaridir (dolaylı, iktisabi, istidlalidir.)

Yazının Devamı >>>