Yasaya göre Yargıtay'daki daire sayısı 32'den 38'e, Danıştay'ın daire sayısı da 13'ten 15'e yükseldi. Yargıtay'a 137, Danıştay'a ise 61 yeni üye alınacak. Görüşmeler sırasında yasaya yeni bir madde daha eklendi. Yargıtay'ın istediği, 'bilgi işlem merkezi' kurulmasını öngören düzenleme yasaya dahil edildi. Görüşmeleri tıkamak isteyen CHP ise tasarının son maddeleri olan 'yürütme' ve 'yürürlük' maddelerinin oylanmasından önce yeni madde ihdas edilmesi için 500 önerge verdi. Ancak bu girişim sonuçsuz kaldı.

Yüksek yargıyı yeni daireler ekleyerek güçlendiren tasarının Meclis'teki görüşmeleri iki gün sürdü. CHP, yasanın dünkü görüşmelerini tıkamak istedi. Akşam saatlerinde 3 geçici maddeyle birlikte tasarının 17 maddesi kabul edilmişti. CHP, tasarının son maddeleri olan 'yürütme' ve 'yürürlük' maddelerinden önce yeni madde ihdasına ilişkin 500 önerge verdi. Verilen önergeler üzerine Meclis Başkan Vekili Sadık Yakut, Genel Kurul'a 15 dakika ara verdi. Aranın ardından Genel Kurul'u yeniden açan Yakut, geçmiş yıllardaki uygulamaları anlatarak, İçtüzük ve Anayasa Mahkemesi kararı gereği en fazla iki geçici madde önergesini işleme alabileceğini ilan etti.

Buna itiraz eden CHP ise 'usul tartışması' açtı. CHP'li Atilla Kart ve Ali Rıza Öztürk, başkan vekilinin uygulamasının 'içtüzük' ihlali olacağını savunarak, yasanın bütününü sakatlayacağını ve yasayı Anayasa'ya aykırı hale getireceğini savundu. CHP'li Öztürk, "Bir hak sınırlanmamışsa o hakkın kullanılması engellenemez." dedi. Yakut'un uygulamasının 'lehinde' söz alan MHP Grup Başkan Vekili Mehmet Şandır ise, "İçtüzükte geçici madde talebinde bir sınırlama ve tanımlama bulunmamaktadır. Ancak İçtüzük'ün bu açığından muhalefetin ne kadar yararlanacağı tartışma konusudur." diyerek CHP'ye destek vermedi. AK Parti Grup Başkan Vekili Bekir Bozdağ da sınırsız verilecek önergenin Meclis'i tıkayacağını hatırlatarak, "CHP neden 500 geçici madde önergesi vermiş bilemiyorum. 10 bin, 100 bin de olabilirdi. O zaman bizim Parlamento'yu kilitleyip gitmemiz lazım. Bu mantıkla tek bir kişi bile Meclis'in çalışmasını tıkayabilir." diye konuştu.

Konuşmaların ardından Meclis Başkan Vekili Sadık Yakut, 'tutumunda herhangi bir değişiklik olmadığını' belirterek sadece 2 geçici madde önergesini işleme aldı. Bu önergeler de görüşmelerin ardından reddedildi. Tasarının geneli üzerinde yapılan oylamaya 307 vekil katılırken 279 'kabul' oyu çıktı. Böylece tasarı yasalaşmış oldu.

Meclis'teki görüşmeler, hararetli tartışmalara sahne oldu. Adalet Bakanı Sadullah Ergin, muhalefetin tasarıya yönelik eleştirilerini cevaplarken önlem alınmazsa 2014'te 55 bin dosyanın zamanaşımına uğrayacağını söyledi. Yargıtay'da dosyaların 1 ila 3 dakika içinde karara bağlandığı dairelerin bulunduğunu kaydetti.

Görüşmelerde AK Parti ile CHP arasında 'darbe yanlısı' tartışması da yaşandı. Maddeler görüşülürken söz alan CHP Grup Başkan Vekili Muharrem İnce, AK Partililerin kendilerine 'darbeci, statükocu, Ergenokoncu' gibi yakıştırmalarda bulunduğunu, ancak 'asıl darbe yanlısının AK Parti olduğunu' iddia etti. Milli Savunma Bakanı Vecdi Gönül'ün, '12 Eylül ürünü YÖK'ün kurucu üyesi olduğunu, AK Partili Abdülkadir Aksu'nun da 12 Eylül döneminde Rize Belediye başkanı yapıldığını söyledi. Bunun üzerine söz alan AK Parti Grup Başkan Vekili Bekir Bozdağ, kendilerine yönelik 'darbeci' nitelendirmesi karşılığında herkesin güleceğini ifade ederek, "Hele bunu bir de CHP söyleyince keyiflerinin dozajı daha da artıyordur." dedi. Bozdağ, 1960 darbesinin CHP tarafından 'hürriyet ve anayasa bayramı' ilan edildiğini, 12 Mart muhtırasından sonra CHP'li Nihat Erim'in başbakan olduğunu ifade eden Bozdağ, "28 Şubat 1997... Bu ülkede yine aynı şeyler oldu. Hukuk rafa kalktı. Yıl 2007, 27 Nisan'da bir muhtıra daha verildi. Ama ayağa kalkıp, 'Herkes yerini, hududunu bilecek. Herkes haddini bilecek' diye milli iradeye sahip çıkıp milletin dediğini cumhurbaşkanı yapan bu partidir." şeklinde konuştu.

Komisyondaki görüşmelerde yaşananlara ilişkin muhalefetin 'konuşturulmadıkları' yönündeki eleştirileri üzerine söz alan Meclis Adalet Komisyonu Başkanı Ahmet İyimaya ise 20 saatlik görüşmelerde 400 sayfalık tutanak tutulduğu bilgisini verdi. Bunun 17 sayfasında kendisinin konuştuğunu, 15 sayfasında ise Adalet Bakanı'nın konuşmasının bulunduğunu kaydeden İyimaya, "AK Partili milletvekilleri 18 sayfa, MHP milletvekilleri 63 sayfa, CHP milletvekilleri ise 200 sayfa konuştu. Yani herkese gerekli müzakere imkânı tanındı." dedi. Komisyonda konuşmalara süre sınırlaması konulmaması halinde bir maddenin 5 saatte görüşülebileceğini belirten İyimaya, 17 madde için 101 saate ihtiyaç duyulduğunu, bunun da kabul edilemeyeceğini kaydetti.

Yargı reformu ne getiriyor?

Yüksek yargıya yeni daireler getiren yasaya göre Yargıtay'da hukuk dairelerinin sayısı 21'den 23'e, ceza dairelerinin sayısı ise 11'den 15'e çıkarılıyor.

Danıştay'ın daire sayısı da 13'ten 15'e yükseltiliyor. Bunlardan 14'ü dava, 1'i idari daire olacak. Danıştay'daki her dairede bir başkan ile yeteri kadar üye bulunacak. Heyetler, 1 başkan ve 4 üyenin katılımıyla toplanacak, salt çoğunlukla karar verecek. Sayının yeterli olması halinde birden fazla heyet oluşturulabilecek. Bu durumda oluşturulan diğer heyetlere, heyette yer alan en kıdemli üye başkanlık edecek. Müzakereler gizli yapılacak. Toplantı ve görüşme yeter sayısı İdari Dava Daireleri Kurulu için 31, Vergi Dava Daireleri Kurulu için 13 olacak. Dava dairelerinden 3, 4, 7 ve 9'uncu daireler vergi dava dairesi, diğer dava daireleri ise idari dava dairesi olarak görev yapacak. Dairelerden birinin yıl içinde gelen işleri, normal çalışma ile karşılanamayacak oranda artmış ve daireler arasında iş bakımından bir dengesizlik meydana gelmişse bir kısım işler başka daireye verilebilecek.

HAKİME DOĞRUDAN TAZMİNAT DAVASI AÇILAMAYACAK

Yasaya göre hakim ve savcıların bir soruşturma, kovuşturma veya davayla ilgili olarak yaptıkları işlem, yürüttükleri faaliyet veya verdikleri her türlü kararlar nedeniyle ancak devlet aleyhine tazminat davası açılabilecek. Kişisel kusur, haksız fiil veya diğer sorumluluk sebeplerine dayanılarak da olsa hakim veya savcı aleyhine tazminat davası açılamayacak. Devlet aleyhine açılacak tazminat davası ancak dava konusu işlem, faaliyet veya kararın dayanağı olan soruşturma sonucunda verilen kovuşturmaya yer olmadığına dair kararın kesinleştiği tarihten itibaren bir yıl içinde açılabilecek. Devlet, ödediği tazminattan dolayı, tazminat davasına konu işlem, faaliyet veya kararla ilgili olarak görevinin gereklerine aykırı hareket etmek suretiyle görevini kötüye kullanmaktan hakim veya savcıya rücu edecek.

Devletin sorumlu hakime karşı açacağı rücu davası, tazminat davasını karara bağlayan mahkemede görülecek. Bu hükümler, yüksek mahkemelerin başkanları, başkan vekilleri, daire başkanları ve üyeleri ile Yargıtay cumhuriyet başsavcısı, Danıştay başsavcısı ve Yargıtay cumhuriyet başsavcı vekilinin bir soruşturma, kovuşturma veya davayla ilgili olarak yaptıkları işlem, yürüttükleri faaliyet veya verdikleri her türlü kararlar, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu müfettişleri ile adalet müfettişlerinin, yetkilerini kullanırken yaptıkları işlem, yürüttükleri faaliyet ve verdikleri her türlü kararlar nedeniyle açılacak tazminat davaları hakkında da uygulanacak. Halen görülmekte olan davalar, kesinleşmemiş hükümler, temyiz veya karar düzeltme yolu açılan hükümler açısından temyiz veya karar düzeltme süresi geçmeyenler bakımından da uygulanacak ve davaya devlet aleyhine devam olunacak.

ADLİ TIP KURUMU'NA 3 YENİ BAŞKAN YARDIMCISI

Yasaya göre, Adli Tıp Kurumu'nun başkan yardımcısı sayısı 2'den 5'e yükseltiliyor. Başkan yardımcılarından en az 2'si adli tıp uzmanı olacak. Kurumun döner sermayesinden yapılacak ödemelerde çalışanlara daha fazla pay verilecek. İkinci görevle bu kurumda çalışanlar da döner sermaye ödemelerinden yararlanabilecek.

Yargıtay'ın isteği üzerine AK Partililerin önergesi ile tasarıya Yargıtay'da 'Bilgi İşlem Merkezi' kurulmasını öngören madde de eklendi.

İbrahim Asalıoğlu / ZAMAN