Buhari ve Müslim’in Sahihlerinde Üç Tür Hadis
Abdulhakim Beyazyüz, Buhari ve Müslim Sahihleri üzerine gerçekleştirdiği analizlere devam ediyor.
Abdulhakim Beyazyüz’ün Yazısı:
Rahman ve Rahim olan Allah’ın adıyla. Yüce Allah’a hamd resulüne selam olsun. Buhari ve Müslim’in sahihlerinde temelde üç tür hadis çeşidinin olduğunu söylemiş ve bunları üç şık halinde yazılarımızda izah etmeye çalışmıştık. Üçüncü şıkkı oluşturan ‘’Kur’an, mütevatir sünnet veya akla kesin bir şekilde aykırı olan rivayetler’’ başlığını önceki yazımızda ele almış, bu şıkka giren rivayet örneklerini bitirememiştik.
Bu yazımızda üçüncü kısma giren rivayet örneklerini vermeye devam edelim. Yalnız bunu yaparken kastımız yanlış anlaşılmasın diye, diğer yazımızın başında uyarı olarak zikrettiğimiz hususları buraya tekrar alacağız.
1-) Örnek olarak verdiğimiz her rivayeti diğer rivayetlerden bağımsız olarak değerlendiriyoruz. (Zira sahihayndeki her rivayetin sahih olduğu iddia edilmektedir. Dolayısıyla bu rivayetlerin dışındaki bazı hadis versiyonlarının sahihlik kriterlerine uygun olması, örnek verdiğimiz bu rivayetlerin çürüklüğünü ortadan kaldırmaz. Zaten iddiamız, tamda Buhari ve Müslim’in sahihlerinde hem çok sağlam, hem de çok çürük rivayetlerin var olduğu gerçeğidir.
2-) Rivayet örneklerini Senet açısından değil, sadece metin açısından değerlendiriyoruz. (Çok istisnai durumların dışında, muhaddislerin rivayetleri metin açısından değerlendirmedikleri teslim edilen bir gerçekliktir.1 Bu durum senet açısından görece sağlam olan, ama metin açısından sorunlu birçok rivayetin en sağlam kabul edilen kitaplarda bile çokça yer bulmasına sebep olmuştur.)
3-) Bu metin tenkidini de Kur’an’a, mütevatir sünnete (on binlerin ittifak edip, pratikte de sürekli uygulayarak bize aktardıkları ve Kur’an’la da uyumlu sünnetler. Namaz, hac, oruç, zekât, tesettür, Kurban, ezan ve benzeri hususlar.) ve akla uygun olup olmamasıyla değerlendireceğimizi de ekleyelim.2
4-) Örnek verdiğimiz rivayetlerden dolayı Hz. Resulullah (s.av.) Efendimizin (din ile ilgili meselelerde) (haşa) eksik veya yanlış konuştuğunu da asla düşünmüyoruz. Bu rivayetlerin bu halleriyle Hz. Peygamber tarafından söylenmediğini söylüyoruz. Zira Resulullah (as.) asla Kur’an’a zıt bir şey söylemeyeceği açıktır. “Eğer Peygamber bize atfen bazı sözler uydurmaya kalkışsaydı, elbette onu bundan dolayı kıskıvrak yakalardık; sonra da onun şah damarını keser atardık. Hiçbiriniz buna engel de olamazdınız”3 ayeti bu gerçeği yeterince açıklamaktadır.