Ayşe Karabat / Al Jazeera

ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, ABD Senatosuna dış politika hakkında bilgi verirken, Suriye’deki krizi bitirmenin en uygun yolunun diplomasi masası olduğunu söyledi ama masadan sonuç çıkmamasının da ihtimal dahilinde olduğunu vurgulayarak sık sık B planına atıfta bulundu.

Senatörlerin ısrarlı sorularına rağmen B Planı hakkında detay vermedi:

“Birilerinin masaya oturup Suriye’ye ne olacağı konusunda bir mutabakata varması gerekecek. Ancak daha çok uzun süre beklersek, Suriye’yi bütün olarak tutmak için çok geç olabilir. Yani söz konusu olan bu.”

ABD ve Rusya’nın yaptığı anlaşmaya göre, Suriye’de 27 Şubat gece yarısı taraflar arasında hasmâne tutumların sonlandırılması anlaşması yürürlüğe girecek. Eğer anlaşma işlerse bir hafta içinde de Suriye krizine siyasal çözüm bulmayı amaçlayan Cenevre görüşmeleri yeniden başlayacak.

Cenevre görüşmeleri takvimine göre, taraflar altı ay içinde, geçiş hükümeti üzerinde anlaşacak, 18 ay içinde de ülkede seçimler yapılacak.

Kerry, senatörlere bu takvimin sonuna kadar beklenmesine gerek olmadığını, görüşmelerden sonuç çıkıp çıkmayacağının kısa sürede anlaşılacağını, eğer sonuç çıkmıyorsa B Planına geçeceklerini anlattı.

Kerry, zaman ilerledikçe Suriye’deki krizin mezhepsel boyutlarının daha da arttığına dikkat çekti.

Bölünme bir süreden beri dile getiriliyor

Suriye’nin bölünmesi bir süreden beri açık açık dile getiriliyor. İngiltere Dışişleri Bakanı Philiph Hammond da şubat ayı başında Rusya’nın Suriye’yi bölme peşinde olduğundan şüphelendiklerini ifade etmişti:

“Rusya gerçekten bir barış sürecine bağlı mı? Yoksa, barış sürecini Esed Suriye’nin kuzeybatısında mini bir Nusayri devleti oluşturmak için bir askeri zafere ulaşmaya çalışırken kamuflaj olarak mı kullanıyor? Rusya’nın Suriye’de Esad’a muhalif olanları bombalarken aynı anda Suriye’de barışa destek oluyor gibi görünmesinin de bir sınırı var.”

Rejimin ordusunun önemli bir kısmının Nusayrilerden oluşması, Şii Lübnan Hizbullah’nın rejimin yayında yer alması, muhaliflerin çoğunluğunun da Sünni olması, Suriye’deki Kürt bölgelerinde PKK’nın Suriye kolu PYD tarafından kantonlar kurulması, ülkenin gelecekte toprak bütünlüğünü koruyamayacağı yorumlarına da yol açıyor.

Osmanlı Devleti yıkıldıktan sonra Suriye’de manda yönetimi kuran Fransa da ülkeyi bağımsızlığa kavuştuğu 1946’ya kadar dörde bölerek yönetmişti. Bu dört parça, Nusayri, Durzi, Şam ve Halep bölgeleriydi.

Kerry, senatörlere bilgi verirken, toprak bütünlüğü korunan, mezhepçi olmayan bir Suriye hakkında Rusya, İran ve diğer müttefikleri ile anlaştıklarına hatırlattı ‘ama sorun oraya nasıl ulaşacağımızda’ diye konuştu.

Savaş dört kelimeyle bitebilir

Kerry Suriye’deki savaşın Beşşar Esed’in söyleyeceği dört kelimeyle biteceğini de vurguladı: I will not run. (Ben seçimlerde aday olmayacağım)

Kerry, Esed’in geçiş hükümeti içinde yer almaya çalışması durumunda savaşın hiç bir zaman bitmeyeceğini senatörlere anlattı. “Esed ülkeyi birleştiremez,” dedi ancak Rusya’nın Esed’i yönetimde tutmak için çaba sarf etmesinin de söz konusu olabileceğine dikkat çekti. “Ancak bu durumda savaşın bitmeyeceğini Ruslar da biliyor”, diye konuştu.

Rusya’nın çözüm sürecini desteklememesi durumunda ya da ülkedeki bombardımana devam etmesi durumunda ne gibi sonuçlarla karşılaşacağını ısrarla soran senatörlere de Kerry, ‘B planından’ söz etti. Ancak senatörlerden birinin, “Rusya, en azından bu ABD Başkanı yönetimi altında yaptıklarının bir sonucunun olmayacağını biliyor”, yönündeki eleştiriye de karşı çıkarak, Obama’nın zor kararlar alabilecek bir başkan olduğu yanıtını verdi ve ekledi:

“Bizim ilk tercihimiz sorunu diplomasi yoluyla çözmek. Ama alternatiflerimizi de hazırlıyoruz, bunları uygulamaya koyamayacağımızı düşünenler ölümcül bir hata yapıyorlar.”

Kerry’nin bu sözleri de B planının bir askeri müdahale olup olmayacağı yorumlarına yol açtı.

Şimdi öncelikli tercihlerinin diplomasi olduğunu, o yüzden de Plan B’den söz etmek için erken olduğunu söylemi üzerine de ABD’nin blöf yaptığını düşünenlerin sayısı da az değil.

Kerry, Suriye ile ilgili birçok soruya da ‘kapalı bölümde konuşuruz’ yanıtını verdi.