Mana Yayınları'ndan çıkan "Resmi Dini Söylemin Eleştirisi" adlı Muhammed Müctehid Şebusteri'nin kitabında geleneksel düşünce ile modern düşünce arasında fıkhi, kelami ve felsefi değeri olan karşılaştırmalar yer alıyor. Kitabın ilmi değerini artıran ve onu İran'ın dışına taşan bir içeriğe sahip kılan bu durumla birlikte kitapta, modern siyasi kavramlar ile geleneksel İslam düşüncesi arasında yapılan karşılaştırmalar İslam düşüncesi ve onun modern düşünceyle olan ilişkileri üzerinde düşünen herkese oldukça uyarıcı gelecek.

Kitapta geleneksel İslam düşüncesinin üzerine kurulduğu kelami ve felsefi ilkeler eleştirilmekle birlikte modern İslam düşüncesinin üzerine inşa edilebileceği yeni ilke ve temeller de öneriliyor. Yazar, geleneksel düşüncenin epistemolojik temel ve kabulleri üzerine tatmin edici ve yol gösterici analizler yapıyor.

Kitap, insan hakları ve bu modern teorinin İslam ve İslam düşüncesiyle olan ilişkisi konusunun işlendiği bölümde, bu konulara farklı bir açıdan bakmayı isteyenler için de kavramsal alt yapı sunuyor. Kitabın son bölümünde insan merkezli olan yeni bir İslam düşüncesi kurulması gerektiği kabulünden hareketle bazı önerilerde bulunuluyor. Bu bölümden anlaşıldığı kadarıyla yazarın asıl endişesi ve isteği modern İslam düşüncesini üzerine kurabileceği yeni bir temel ve ilke bulmaktır. İşte bu kaygı ve arzu kitabın tamamına sirayet ederek yapılan bütün eleştiri ve değerlendirmelerin tek gayesi haline geliyor. Müellifin inancına göre modern İslam düşüncesinin üzerine kurulabileceği bu yeni temel ve ilke "dinî tecrübeden" başka bir şey değildir.

Yazar, Türkçe baskı için yolladığı önsözde kitap hakkında şunları söylüyor:

Bu kitapta Yeni Felsefi Hermonotiğin metinlerin anlaşılmasıyla ilgili olan konu ve meselelerini gündeme getirerek tartıştım. Müfessirlerin dini metinlerin kelami, felsefi, fıkhi ve irfani anlaşılmasında kaçınılması mümkün olmayan önkabul, önyargı ve beklentilerinin neler olduğunu, Kur'an ve Sünnet'in doğru olan tek bir yorum ve tefsirinin olduğu iddiasını ayrıntılı olarak analiz ederek bu bakış açısının vahim sonuçlarını göstermeye çalıştım. Ayrıca Kur'an'ın sadece Kur'an'la tefsir edilebileceği yönündeki yanlış ve yetersiz anlayışını ele alarak inceledim. Yine bu kitapta Kur'an ve Sünnet'in yeni bir yorum ve tefsirini yapmanın çağımız insanının en doğal hakkı olduğunu ve bunun gerekliliğini gerekçelendirerek anlatmaya çalıştım. Bu kitabın Modern Felsefi Hermonotikle ilgili içeriği ve bunun Kur'an ve Sünnet'in anlaşılmasındaki rolüyle ilgili olarak dile getirilen görüşlerin İran'daki ilmi mahfillerde oldukça şiddetli tartışmalara sebep olduğunu söylemem gerekir. Doğal olarak bu kitaptaki görüşleri destekleyenler olduğu gibi karşı çıkanlar da oldu. Bütün bunlara ek olarak bu kitap, öğrenci, talebe ve ilmi mahfillerin Modern Hermonotik ilmiyle tanışmasına vesile oldu. Bu kitap Kur'an ve Sünnet'in anlaşılmasıyla ilgili yeni bir yaklaşımı gündeme getirdiği için oldukça büyük bir ilgiyle karşılandı. Bu yeni bakış açısı daha sonraki pek çok düşünür tarafından devam ettirildi.

MUHAMMED MÜCTEHİD ŞEBUSTERİ KİMDİR?

1937 yılında Doğu Azerbaycancın (İran) Şebuster şehrinde dünyaya geldi. 1952 yılında İslami ilimlerde eğitim görmek için Kum İslami ilimler havzasına girdi. Dr. Seyyit Muhammed Behişti'nin davetiyle 1970 yılında Almanya'nın Hamburg şehrinde bulunan Hamburg İslam Merkezi'nin başına geçti. Avrupa'da bulunması ona Almancayı iyice öğrenme ve bu sayede Batı kültürü ve felsefesiyle tanışma imkânı sağladı.

Şebusteri 1979 yılında İran'a geri döndü. 1980 yılında İslam Düşüncesi adıyla iki haftada bir yayınlanan teorik bir dergi çıkarmaya başladı. Bu dergi İslam devrimini genel olarak sahiplenip savunmakla birlikte dönemin siyasi uygulamalarını da açıkça eleştirmekten geri durmuyordu.

Devrimden sonraki ilk meclis seçimlerinde Doğu Azerbaycan'dan milletvekili seçilerek ilk dönem yasama meclisinde yer aldı. Ülkedeki siyasi gidişattan memnun olmadığı için ikinci dönem seçimlerine katılmadı. Aynı yıl eğitim bakanlığı tarafından Tahran Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde ders vermek üzere davet edildi. Şebusteri bu daveti kabul ederek Tahran Üniversitesi İlahiyat Fakültesinin kelam ve İslam felsefesi dalında dersler vermeye başladı.

M. M. Şebusteri 1998 yılında "Hermonotik, Kitap ve Sünnet" adlı kitabını yayımladı. Böylece ilmi çevreler özellikle dini ilimler havzasının talebe ve âlimleri ilk defa Kur'an ve Sünnet'in yeni bir metotla ele alındığına şahit oldular. Şebusteri, bu konulardaki görüşlerine açıklık getirmek için sonraki yıllarda "İman ve Özgürlük", "Resmi Dini Söylemin Eleştirisi" ve "İnsan Merkezli Bir Dini Anlayış Üzerine Düşünceler" adlı kitapları kaleme aldı. Bütün bu kitaplarda farklı açılardan da olsa aynı konu işlenmektedir.