NATO bugün iki çok önemli askerî imtihanla karşı karşıya bulunuyor: Afganistan ve Libya operasyonları bunlar.

Birincisi ISAF-NATO adı altında 2003 yılından bu yana devam ediyor. Verilen takvime göre de en az 2014 yılına kadar NATO bu ülkede olacak. Afgan ordusu bu tarihte güvenliği devraldığında eğitim misyonu hariç görevi de muhtemelen sona erecek.

Libya operasyonu ise oldukça yeni bir operasyon sayılır. NATO buna 31 Mart 2011 günü başlamıştı. Silah ambargosu, uçuşa yasak bölge uygulamaları ve sivilleri koruma amaçlı bu operasyon önümüzdeki hafta 3 ayı geride bırakıp 4. ayına girmiş olacak.

Başlangıçta NATO bu operasyon için 3 ay yetki almıştı. Geçenlerde alınan bir kararla bu yetkiyi 3 ay daha uzatmış, önümüzdeki eylüle kadar operasyona devam edileceğini ortaya koymuştu. Bu durumda eylüle kadar sonuç alması gerekiyor. Sonuç da açıkça söylenmese de Kaddafi rejimini devirmek elbette.

Ne var ki, bugüne kadar yaptıklarından bunun bundan sonra o kadar kolay ve çabuk olmayacağı anlaşılmış bulunuyor. Esasen başlangıçta NATO rejimin işini 3 ayda bitireceğini ummuş, ayrıca işin kolay olacağına da hükmetmişti. Tabii bu olmadı. Ancak buna rağmen NATO umudunu kaybetmiş değil; tam aksine başarılı olduğunu söylerken başlangıçtaki temennilerini bir kenara koymuş olarak işin biraz süreceğini ima ediyor.

Bu konuda 3 gün önce NATO operasyonlarını komuta eden Kanadalı General Charles Bouchard "Kaddafi'nin boynundaki ilmik her gün biraz daha sıkılıyor. Gidecek fazla yeri de kalmadı. 41 yıl iktidarda kalan birinin ilk sıkıntılı anda kaçacağı beklenmemeli." diyor. Bununla da işin daha çok zaman alacağını söylemeye çalışıyor elbette.

NATO, Libya operasyonunda bugüne kadar yaklaşık 10.000 sorti gerçekleştirdi. Bunun dörtte biri Amerika tarafından yapıldı. Bu 10.000'in 4.700 kadarı yer hedeflerine yapılan bombardıman ya da saldırılardan meydana geliyor. Bunları yapan da başı çeken İngiltere, Fransa ve diğerleri. Amerika operasyona destek sağlarken fillî bombardımanlarda pek yer almıyor. Esasen Amerika bu operasyondan çoktandır fiilî anlamda elini çekmiş bulunuyor. Üstelik gerek Kongre gerekse kamuoyu, Amerika'nın bugünkü sınırlı desteğine bile karşı. Nitekim, Temsilciler Meclisi, Cumhuriyetçilerin de katılımıyla birkaç gün önce sembolik de olsa Amerika'nın Libya operasyonundaki mevcut rolünü de sona erdirmesini talep eden bir karar çıkartmaya muvaffak oldu. Bu karar elbette Obama'nın operasyona desteğine son vermeyecek; ancak en azından Amerika'daki operasyon karşıtlığının artmakta olduğunu da gösteriyor.

Diğer yandan, operasyonu en güçlü şekilde yürüten İngiltere'de operasyona itiraz sesleri yükselmeye başlamış bulunuyor. Üstelik bu itirazlar artık askerî yetkililerce de açıkça telaffuz ediliyor. Genelkurmay başkanı geçen hafta operasyon eylülden sonraya sarkarsa İngiliz hava kuvvetlerinin çok zora gireceğine dikkat çekmiş bulunuyor. Operasyona lojistik ve üs bakımından en büyük katkıyı yapan İtalya'da da benzer itirazlar var. Nitekim, İtalya Dışişleri Bakanı Frattini artık ihtilafa son verilmesi çağrısı yapıyor. Bütün bu gelişmelerden NATO'nun Libya misyonunun umulduğu, beklenildiği gibi yürümediği açıkça anlaşılıyor. Başlangıçta umulan birkaç haftalık ağır bombardıman sonucu Kaddafi ve rejiminin çökeceği varsayımı bugün çoktan çökmüş bulunuyor. Bu da sadece hava bombardımanlarıyla kolay ve çabuk sonuç almanın her zaman ve her yerde geçerli olmadığını gösteriyor. NATO Kosova'da ağır hava bombardımanıyla Miloseviç'i pes ettirmişti; ama bu da 'kara operasyonu geliyor' tehdidi sonucu gerçekleşmişti.

Bugün Libya için böyle bir şık yok; zira 1973 sayılı BM Güvenlik Konseyi kararı kara operasyonlarına izin vermiyor. Kaldı ki buna izin verebilecek herhangi bir yeni karar da asla alınamaz. Bu bakımdan bugünlerde çokça söylenen Suriye'ye NATO müdahalesi asla mümkün olamaz. Kolay lokma olduğu var sayılan Libya'da bu kadar zorlanan NATO başka hiçbir yere kolay kolay müdahale edemez bundan böyle.

Hele Libya işi bitmeden bu olamaz. Kaldı ki Libya operasyonu NATO'nun kaynaklarını da önemli ölçüde zorluyor. Bugün İngiltere ve Fransa'nın ellerinde hassas, akıllı bomba ve füzelerin tükenmekte olduğu söyleniyor. NATO'nun Libya imtihanı çok zor geçerken başlangıçtaki tahminler, var sayımlar ve planların anlamları giderek kayboluyor; muhtemelen işe devam iradesi de zayıflıyor. Üstelik NATO'nun imtihanı geçip geçemeyeceği bile bugün sorgulanıyor.

ZAMAN