Irak Kürdistan bölgesi ile Bağdat'taki Nuri El Maliki hükümeti arasındaki anlaşmazlıkların kızışması, Maliki'nin İran'a bağımlı olmasını istediği politikalarının sonucudur.

Ayrıca Maliki dünya petrol şirketleriyle ilişkisinde skandal hatalar işlemektedir. Irak ordusundan bir gücün Habur ve Zimar bölgelerine konuşlanması ve peşmerge güçlerinin bu konuşlanmaya karşı çıkması, Irak başbakanının Beşşar Esed rejimini korumak için Suriyeli devrimcilerin bölgeye geçişini engellemek istediğini gösteriyor.

Maliki hükümetinin Irak'a bağımlılığı kendisini, direndiği Saddam Hüseyin rejiminden barbarlık açısından daha kötü olan bir rejimi savunur hale getirdi. Zira Saddam Hüseyin, Beşşar Esed gibi Irak halkından muhaliflerini temizledi ancak devrildiği zaman ortada Suriye rejimine Maliki'den, İran, Rusya ve Çin'den gelen destek gibi kendisine destek olacak birileri yoktu. Maliki'nin Irak'ı idaresi oldukça kötü. Söz gelimi siyasi işlemezlik ülkenin petrol yasasının çıkarılmasının gecikmesine yol açtı ve bu durum Exxon Mobil, Chevron ve Total gibi devlet petrol şirketlerinin Kürdistan bölgesinde petrol arama anlaşmalarına götürdü.

Exxon Mobil şirketi Kürdistan bölgesinde petrol arama anlaşması imzaladı. Bu durum Maliki'ye Başkan Obama'ya protesto mektubu yazdırdı. Obama, Maliki'ye kapalı bir şekilde yanıt vererek ABD'nin Irak'ın bütünlüğünü ve istikrarını desteklediğini belirtti. Maliki, bundan sonra Obama'nın mesajının Exxon şirketinin Kürdistan'da anlaşmalar yapmasına karşı kendisine destek olduğunu açıkladı. Ancak çok geçmeden Beyaz Saray, Amerikan şirketlerinin bağımsızlığını ve hükümetin onların yaptığı işlere karışamayacağını vurgulayan bir düzeltme yayınladı. Irak hükümeti Exxon şirketini güney bölgesindeki petrol yataklarına su pompalanması gibi büyük bir projenin idaresinden çıkardı. Bu da bu yataklar için zaruri olan projenin başlamasını geciktirdi. Birkaç gün önce Chevron şirketi Kürdistan'da petrol arama anlaşması imzaladı. Norveç şirketi Statoil de orada anlaşmalar arıyor ve Total Kürdistan bölgesinde petrol arama anlaşmaları imzalamak üzere ve Irak hükümetine bu niyetlerini bildirdiler.

Hiç kuşkusuz Irak'ın güneyinde yabancı şirketlerle çalışma ve anlaşma şartları Kürdistan bölgesinde anlaşmalar kazanma arayışındaki bu büyük petrol şirketlerini cesaretlendirdi. Kürt bölgesinde devasa bir petrol arama bölgeleri var ve çalışma şartları güneydekinden daha iyi. Örnek bağlamında Norveç şirketi Statoil, güneydeki projeden çekildi, oradaki hisselerini Rus şirketi Lukoil'e sattı ve kuzeyde Kürdistan bölgesinde anlaşmalar aramayı tercih etti. Şirketler ülkede petrol yasası olmadıkça hukuki çerçeve dışında çalışamayacaklarını belirtiyorlar.

Ayrıca Kürdistan bölgesi ile Bağdat arasındaki tartışmaları bölgeler arasındaki anlaşmazlık da Maliki'nin Suriyeli devrimcilerin ve Özgür Suriye Ordusu'nun girişlerini engellemek için tartışmalı bölgelere güçlerini yerleştirme politikasıyla birlikte bir çözüme kavuşmayacaktır. Ayrıca bazı Kürt unsurlarının merkezi orduya yönelik şikâyetleri ve kısıtlamalara maruz kalmaları bölge ile merkezi hükümet arasındaki çekişmeyi kızıştırdı.

Maliki'nin politikaları ülkede bölünmeyi tetikliyor. Maliki hükümeti içinde Beşşar Esed'in işlediği cinayetleri ve halkını bastırmasını desteklemeyen Kürt unsurlar olduğu açık. Irak Dışişleri Bakanı Hoşyar Zebari'nin açıklamalarında ve tutumlarında bu açıkça ortaya çıktı. Yalnız Zebari'nin sözleri, Irak'taki Amerikan etkisine rağmen Suriye ve İran rejimleriyle işbirliği içindeki başbakanının politikalarıyla farklılık arz ediyor. Maliki üzerindeki İran hâkimiyetinin ABD yönetiminin Maliki'yi etkilemesinden daha güçlü olduğu görülüyor. Yahut bu İran hâkimiyeti uzun vadede özellikle de Obama'nın başkanlığı gölgesinde birçok ülkede belirsiz tutumları olan ABD'ye hizmet edebilir. Halen Irak'ta devam eden somut varlığına rağmen ABD yönetimi, Maliki'nin İran'la ittifakıyla veya Irak'ın Beşşar Esed rejimine desteğiyle pek ilgili görünmüyor. Maliki bu politikalarıyla Irak'ın bölünmesini teşvik etmeye ve Kürdistan bölgesini uzaklaştırmaya çalışıyor sanki. Acaba ortada Irak'ın ve hatta belki bütün bölgenin bölünmesini isteyen birileri mi var?

El Hayat gazetesi 1 Ağustos 2012

ZAMAN