Dünyadaki yerleşik nükleer sistemde büyük ve önemli değişikliklere yol açacağı bugünden belli olan Amerika-Hindistan sivil nükleer işbirliği anlaşması bugünlerde gündemde. Nükleer güçler ve şüphesiz İran anlaşmayı ve ilgili gelişmeleri dikkatle izliyorlar; zira anlaşmanın resmen hayata geçmesinin önündeki en büyük engel olan Milletlerarası Atom Enerjisi Kurumu (IAEA)'nun onayı bu hafta içinde alınmış bulunuluyor.

IAEA yönetimi 1 Ağustos'ta konsensüsle aldığı kararla Hindistan ile nükleer denetim anlaşması yaparak anlaşmanın önünü büyük ölçüde açmış olurken geriye sadece iki engel kalmış bulunuyor.

Bunların ilki kısa adı NSG olan Nuclear Suppliers Group (Nükleer Tedarikçiler Grubu)'tan alınacak izin ve bunun onayı; ikincisi de anlaşmanın Amerikan Senatosu tarafından resmen onaylanması. Bu bakımdan bugün daha önce de bir vesileyle sözünü ettiğim NSG'ye yakından bakmak gerekli oluyor.

Esasen NSG, 1974 yılında Hindistan'ın ilk nükleer denemesini yapıp dünyayı şaşırtmasından sonra 1975 yılında kurulmuş bir grup. Kuranlar da Amerika, Kanada, Batı Almanya, Fransa, Japonya, İngiltere, Sovyetler Birliği'ydi. 1976-1977 yılları arasında Belçika, Çekoslovakya, Doğu Almanya, İtalya, Hollanda, Polonya, İsveç ve İsviçre'nin katılımıyla üye sayısı 15'e çıktı.1990 yılında 15 ülke daha üye oldu. Çin ise ancak 2004 yılında gruba katıldı.

Bugün itibarıyla NSG'ye 45 ülke üye. Bunlar: Arjantin, Avustralya, Avusturya, Beyaz Rusya (Belarus), Belçika, Brezilya, Bulgaristan, Kanada, Çin, Hırvatistan, Kıbrıs Rum Kesimi, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Almanya, Yunanistan, Macaristan, İrlanda, İtalya, Japonya, Kazakistan, Letonya, Latvia, Lüksemburg, Malta, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Rusya Federasyonu, Slovakya, Slovenya, Güney Afrika, Güney Kore, İspanya, İsveç, İsviçre, Ukrayna, İngiltere, Amerika ve Türkiye. Avrupa Birliği Komisyonu da daimi gözlemci olarak NSS'nin toplantılarına katılıyor.

NSG'nin amacına gelince; kendi belgelerinde bu şöyle açıklanıyor: ''Nükleer ve nükleer ile ilgili malzeme, donanım, yazılım ve teknolojinin ihracat yoluyla milli esaslar çerçevesinde kontrol edilerek nükleer silahların yayılmasını önlemek." Bunu biraz açarsak, üye ülkelerden söz konusu nükleer ve nükleer ile ilgili malzeme, donanım, yazılım ve teknoloji transferleri ya da satışlarının NSG ilke ve kuralları çerçevesinde ihracat sınırlamaları yoluyla kontrol etmeleri isteniyor. İhracatlara getirilen kısıtlamalar ve kurallar ise IAEA'nin INFCIR/254 kodlu sınırlama listesine göre yürütülüyor.

NSG'nin nükleer teknoloji ve malzeme yasağı koyduğu Hindistan'ın Amerika ile yaptığı anlaşma bu grubun muhtemelen önümüzdeki 21 Ağustos günü Viyana'daki toplantısında ayrıntılarıyla ele alınacak. Bu toplantıda bugünden bazı ülkelerin anlaşmaya itiraz edecekleri söyleniyor. Bunlar da herhalde bazı İskandinav ülkeleri, Avusturya, İrlanda, İsviçre, Yeni Zelanda gibi ülkeler olacaklar. Ancak NSG'de çoktandır lobi faaliyeti yapmakta olan Amerika ve Hindistan'ın bu ülkeleri sonunda ikna edecekleri de bugünden tahmin edilebilir. NSG, anlaşmayı onaylayıp Hindistan'a muafiyet tanıdıktan sonra son engel de Amerikan Senatosu olacak. Buradaki görüşmelerin de eylülde tamamlanıp anlaşmanın onaylanması bekleniyor.

Sonuçta, Hindistan NPT denen nükleer silahların yayılmasını önleyen anlaşmayı imzalamayan; ancak buna rağmen sivil nükleer teknoloji edinmede önü Amerika'nın sayesinde tamamen açılan ilk ülke olacak. Bu da tabii başta da söylediğimiz gibi global yerleşik nükleer düzende büyük değişikliklere yol açacak.

Sivil nükleer güç sahibi olmaya kararlı Türkiye de söz konusu anlaşmayı yakından ve dikkatle izlemeli bize göre...

ZAMAN