Amerika'nın balistik füzelere karşı koyma, bunları saf dışı etme çabaları Soğuk Savaş dönemine kadar gidiyor. O zamanlar amaç, Sovyet kıtalararası füzelerini Amerikan hedeflerine ulaşmadan önce imha etmekti.

1980'lerde Başkan Ronald Reagan döneminde ortaya atılan ve üzerinde çok çalışılan Yıldız Savaşları Projesi, bu çabaların zirvesiydi. Bu proje, temelde uzay esaslı projeydi. Çok para ve çaba harcanılan bu proje, daha sonra hayata geçirilmesi mümkün olmadığı gerekçesiyle rafa kaldırıldı.

Soğuk Savaş'tan sonra Amerika, hava esaslı füzesavar sisteminin bazı unsurlarını muhafaza etmekle birlikte bu dönemde daha çok kara ağırlıklı sistemler üzerinde durmaya başladı. Bush döneminin kısaca GMD (ground-based midcourse defense) denen ve Avrupa'da hayata geçirmeyi planladığı sistem, bu tür bir sistemdi. Çek Cumhuriyeti'nde kurulacak gelişmiş X-Band radar ve Polonya'da eski bir hava üssünde konuşlandırılacak interceptor denen balistik füzeleri havada imha edecek çok hızlı füzelerle Bush yönetimi, İran'ın muhtemel uzun ve orta menzilli füzelerini hedeflerine ulaşmadan önce saf dışı etmeyi planlıyordu. Bu planları da yürürlüğe koymak için söz konusu iki ülkeyle geçen yıl anlaşmalar da imzalamıştı. Amerika'nın Avrupa'ya dönük füzesavar sisteminin son günlere kadar bu yolda ilerlediği varsayılıyordu.

Bu sistem ilan edildiği günden bu yana Rusya'nın çok sert muhalefeti ve tepkisi ile karşılaşmıştı. Rusya, bu konuda zaman zaman tehditler savuruyor, sistemin hayata geçmemesi için elinden geleni yapıyor ve bu yüzden Amerika-Rusya ilişkileri bir türlü düzelmiyordu.

Durum hem anlattığımız askerî-siyasî hem de Rusya ile ilişkiler bakımından bu noktadayken bu hafta aniden beklenmedik bir şekilde değişmiş bulunuyor; zira Başkan Obama, selefinin Çek Cumhuriyeti ve Polonya esaslı GMD sistemini rafa kaldırarak tek hamlede yeni bir durum ortaya çıkarmış bulunuyor.

Obama yönetimi yetkilileri ve Savunma Bakanı Robert Gates'in açıklamalarına göre, bu durum değişikliğinin ana motoru ya da esas saiki askerî-teknolojik alanda son yıllarda meydana gelen gelişmeler. Bunlar artık Avrupa bakımından tamamen iptal edilmemiş olsa da kara esaslı sistemin yerini deniz esaslı sisteme bırakması gerektiğini ifade ediyorlar ve yönetimin bundan böyle deniz esaslı sisteme ağırlık tanıyacağını açıklamış bulunuyorlar.

Deniz esaslı sistem de temelde balistik füzelerin imhası hedef alınarak geliştirilmiş Aegis denen sistemle gerçekleştirilecek. Bu sistemin özü de Aegis sınıfı destroyer ve kruvazörlere kurulan SM-3 (Standart Missile-3) tipi füzelere dayanıyor. Bildiğimiz kadarıyla bugün Amerikan donanması 18 adet Aegis tipi çeşitli türde savaş gemilerine sahip durumda. Bunların büyük bölümü de Pasifik Okyanusu'nda halen devriye görevi yapıyor ve muhtemel Kuzey Kore füzelerine karşı bekliyor. Diğer yandan Pentagon, başka tip savaş gemilerinin de SM-3 füze sistemleriyle donatılması için harekete de geçmiş bulunuyor. Haberlere göre, bu gemiler işlemler tamamlandığında Atlantik Okyanusu'na kaydırılacaklar. Savuma Bakanı Robert Gates'e göre, bu gemiler 2011 yılından itibaren kuzey ve güney Avrupa'da devriye görevine başlayabilirler.

Esasen Aegis tipi savaş gemileri bugünlerde Akdeniz'e doğru yol alıyorlar. Bunlardan USS Higgins, halen İsrail sularına yakın bir noktada bulunuyor. Sebep de daha önce yazdığımız gibi önümüzdeki ay Amerika ve İsrail'in gerçekleştireceği önemli bir füzesavar tatbikatı.

Bu haftanın sürpriz gelişmesi olan GMD sisteminin rafa kaldırılması ile ilgili son

Hayat, bayram evlerinin tâ ortasından geçer, içinden akıp gider; şadlık, şâdümanlıkla...

ZAMAN