Fatih Demir / HAKSÖZ HABER

Myanmar’da darbeyi gerçekleştiren isimlerin lideri olan Min Aung Hlaing, Yangon Üniversitesi'nde eski bir hukuk öğrencisiydi. Savunma Hizmetleri Akademisi'ne kabul edildikten sonra süreç içerisinde yıldızı parlayan bir asker oldu. 64 yaşındaki general, tüm kariyerini askeri öğrenci olarak katıldığı orduda geçirdi. Binlerce Müslüman'ın öldürülmesi emrini verdi. Kuzeydoğu Myanmar’daki soykırımları yönetti. BM, ABD ve İngiltere tarafından yaptırıma maruz kaldı. Buna rağmen iktidar hırsları ile yönetimi ele geçirerek Myanmar’daki durumu ve ‘etnik temizlik’ korkusunu yeniden canlandırdı.

2009'da Özel Operasyonlar Bürosu'nun komutanı olduğunda Müslüman azınlığa dönük katliamlardan sorumlu isim haline geldi. On binlerce kişinin yaşamına son verirken yüz binlercesinin ise bölgeden ayrılmasına neden oldu. Kuzeydoğu Myanmar'daki operasyonları koordine etme sorumluluğu ile ordu içerisindeki gücünü pekiştirdi.

Tatmadaw ordusu, etnik gruplara yönelik saldırılarında oynadığı rol nedeniyle uluslararası kınama ve yaptırımlara tabi tutuldu. Tatmadaw ordusunun askerlerine yönelik cinayet, tecavüz ve kundakçılık iddialarına rağmen Min Aung Hlaing yükselmeye devam etti. Ağustos 2010'da da genelkurmay başkanı oldu.

Yazar Hla Oo, çocukluk zamanlarından tanıdığı Hlaing’i, "acımasız Burma Ordusu'nun sert bir savaşçısı" olarak nitelendiriyor.  

Min Aung Hlaing, Myanmar'ın onlarca yıllık askeri yönetimin ardından 2011'de demokrasiye geçmesiyle birlikte askeri şef olarak görevine başladı. Ancak Tatmadaw'ın gücünü sürdürmeye de kararlıydı. Ordu destekli Birlik Dayanışma ve Kalkınma Partisi'nin (USDP) hükümeti yönetmesiyle siyasi etkisi ve sosyal medyada varlığı da arttı.

2016 yılında, Aung San Suu Kyi'nin Ulusal Demokrasi Ligi (NLD) iktidara geldiğinde, onunla birlikte çalışarak ve halka açık etkinliklerde görünerek değişime adapte olduğu imajını yansıttı.

NLD'nin anayasayı değiştirme ve askeri gücü sınırlama girişimlerine direndi. Tatmadaw'ın parlamentodaki sandalyelerin % 25'ini ve güvenlikle ilgili önemli kabine portföylerini elinde tutmasını sağladı.

2016 ve 2017'de ordu, kuzey Rakhine eyaletindeki Rohingya etnik azınlığına yönelik baskıyı yoğunlaştırdı ve birçok Rohingya Müslümanı Myanmar'dan kaçmak zorunda kaldı.

Askeri şef, "soykırım" nedeniyle uluslararası alanda kınandı

Ağustos 2018'de BM İnsan Hakları Konseyi onun için şunları söyledi: "Başkomutan General Min Aung Hlaing de dahil olmak üzere Myanmar'ın üst düzey askeri generalleri: Rakhine, Kachin ve Shan Eyaletlerinde insanlığa karşı işlediği savaş suçları için soykırım nedeniyle soruşturulmalı ve yargılanmalıdır.”

Konseyin açıklamalarının ardından Facebook, "ülkede ciddi insan hakları ihlalleri işlendiğini ve buna olanak tanıdığını" belirttiği kişi ve kuruluşların hesaplarını sildi.

ABD onu iki kez "etnik temizlik" ve insan hakları ihlallerinde oynadığı rol nedeniyle cezalandırdı. Temmuz 2020'de de İngiltere yaptırım uygulamaya başladı.

İktidarı nasıl ele geçirdi?

Ordu destekli USDP, seçim sahtekarlığı iddialarında bulundu. Bu iddialar, yeni hükümeti onaylamak için 1 Şubat'ta yapılması planlanan meclis toplantısı öncesinde seçim komisyonu tarafından reddedildi.

Hükümet ve silahlı kuvvetler arasındaki çekişmenin ortasında darbe spekülasyonu büyüdü. 27 Ocak'ta Min Aung Hlaing, 1962 ve 1988'deki askeri darbeleri örnek göstererek "anayasaya uyulmaması halinde anayasanın kaldırılacağı" uyarısında bulundu. Hlaing’in medya ofisi ise medyanın askeri yetkililerin anayasanın kaldırılmasıyla ilgili sözlerini yanlış yorumladığını söyleyerek 30 Ocak'a kadar bu tutumu inkar etti. 

1 Şubat sabahı Tatmadaw, Devlet Danışmanı Aung San Suu Kyi, Başkan Win Myint ve diğer üst düzey liderleri gözaltına aldı ve bir yıl süren olağanüstü hal ilan etti. Min Aung Hlaing, başkomutan sıfatıyla bu dönem için ülkenin iktidarını üstlendi ve sözde seçim usulsüzlüklerinin giderileceğini belirten açıklamalarda bulundu. Min Aung Hlaing, bu yıl Temmuz ayında yaş haddinden emekli olacaktı. Ancak şimdi Myanmar'ın iktidarını ele geçirerek kendisine yeni “soykırımlar” uygulayabileceği daha uzun bir kariyeri oluşturdu.