Doğu Akdeniz'de yeni bir jeopolitik saflaşma artık bugün herkesin gördüğü bir gerçek. Tohumları birkaç yıl kadar önce atılan bu saflaşmanın ama motoru bölgede keşfedilen muazzam miktarlardaki doğalgaz yatakları sayılır.

İsrail ve Kıbrıs Rum Kesimi'nin kendilerine göre ilan ettikleri münhasır ekonomik bölgelerde bulunan bu yataklar bu iki gücü birbirlerine yaklaştırmış bulunuyor. Nitekim bu yüzden taraflar ortak doğalgaz çalışması ve faaliyetlerine girişmiş bulunuyorlar.

Doğalgazla başlayan yakınlaşma ve saflaşma şüphesiz tarafları ilgilendiren başka alanlarda da kendisini göstermeye başlamış bulunuyor.

Bu çerçevede İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nın geçen şubatta Lefkoşe'ye yaptığı ilk resmi ziyaret sırasında başta enerji alanında işbirliği olmak üzere bazı önemli anlaşmalar yapılmıştı.

Netanyahu'dan önce de Rum Savunma Bakanı Dimitri İliadis taraflar arasındaki askeri ve savunma işbirliğini görüşmek, bunlarla ilgili anlaşmalar yapmak amacıyla Tel-Aviv'e önemli bir resmi ziyaret yapmıştı. Bunun sonucunda da 9 Ocak 2012'de taraflar bir anlaşmaya imza atmışlardı. Bu anlaşma da çeşitli müzakerelerden sonra geçen ayın sonunda Kıbrıs Rum meclisine onay için sunulmuş bulunuyor.

Haberlere göre, Kıbrıs Rum yönetimi Savunma Bakanlığı ile İsrail Savunma Bakanlığı arasında teçhizat ve teknoloji takası satışıyla askeri ve savunma konularındaki gizli bilgilerin teatisini de kapsayan bu anlaşma adından ve muhtevası bakımından çok önemli bir anlaşma olarak görünüyor ve elbette Türkiye'yi yakından alakadar ediyor.

Fileleftheros Gazetesi'ne göre anlaşmanın muhtevası şu şekilde: 'Askeri ve savunma konularında işbirliği teatisi anlaşmasına göre, gizli bilgiler iki taraf arasında, tarafların herhangi bir temsilcisi, memuru veya danışmanı (özel veya kamu) tarafından iletilecek. Taraflardan birisi, kendi hükümranlığı dışında gizli bilgiler kullanmak istemesi halinde, böyle bir bilginin iletilmesi veya kullanılması gönderici taraf ile önceden yapılacak eşgüdüme bağlı olacak.

Savunma ve askeri konularda teçhizat ve teknoloji satışı ile ilgili olarak anlaşma askeri ve savunma konularında işbirliği çerçevesinde, gizli bilgilere erişimde güvenlik denetimi ve ortak gizli çalışmaların yapıldığı bina ve tesislere yerinde ziyareti öngörmektedir. Bu ziyaretler çerçevesinde, terör eylemleri de dahil olmak üzere, temsilcilerin güvenliğini tehdit edecek veya tehlikeye sokacak herhangi muhtemel tehdit veya düşmanca hareket iki taraf arasında paylaşılacaktır.

Söz konusu anlaşmada anlaşmazlık çıkması halinde bu anlaşmanın herhangi bir yorumunun hiçbir milli ya da milletlerarası mahkemenin önüne getirilmeyeceği veya hiçbir milli veya milletlerarası mevzuata tabi olmadığı açıktır.'

Aynı haberde, Rum Kesimi ile İsrail arasında yapılan bu anlaşmanın, Rum Bakanlar Kurulu'nun 20 Mayıs 2009 tarihinde aldığı 'karşılıklı gizli bilgilerin korunması ve takası konusunda güvenlik anlaşması yapılması maksadıyla gelecekte bu tür anlaşmalar yapılması gereği hâsıl olduğunda belirli ülkeler veya herhangi bir başka devletle müzakere edilmesine yönelik karar çerçevesi' içerisinde olduğu da ifade ediliyor.

Bu anlaşmaya ilaveten Rum Ticaret Sanayi ve Turizm Bakanlığı'nın da İsrail ile yapılan yenilenebilir enerji kaynakları ile mesken ve binalarda enerji verimliliği anlaşması da Rum meclisinin onayına da sunulmuş bulunuyor. Güneşle su ısıtma sistemlerinin fabrikasyon kontrolü konusunda deney ve bilgi teatisini öngören bu anlaşma, 3 Kasım 2011 tarihinde Lefkoşe'de taraflarca imzalanmıştı.

Taraflar arasındaki bağlar ve ilişkiler bugün burada bazı ayrıntılarını verdiğim bu iki anlaşmayla şüphesiz giderek güçleniyor, çeşitleniyor. Bu arada bu bağlamda taraflar arasında geçen martta imzalanan bir mutabakatı da unutmamak gerekiyor. Bu da gelecekte İsrail'de ortaya çıkacak yeni elektrik enerjisi potansiyelini bir deniz altı hattıyla önce Rum Kesimi'ne, buradan Girit'e, buradan da Yunanistan ve nihai olarak Avrupa iletmeyi öngören büyük bir projeyi kapsıyor. 2016'da hayata geçmesi planlanan bu proje ile İsrail Avrupa'ya elektrik enerjisi sağlayacak. Bu da şüphesiz yakın zamana kadar akla gelmeyen yeni bir gelişme olacak ve bu elbette Doğu Akdeniz'in yeni jeopolitiğinin şekillenmesinde belli bir rol oynayacak. Gerçekleştiği takdirde bununla İsrail'in hem Rum Kesimi, hem Yunanistan ve elbette Avrupa nezdindeki nüfuzu artacak, güçlenecek.

Doğu Akdeniz'in yeni jeopolitiği doğarken, bizi de elbette bir bölge gücü olarak en başta güvenlik alanında olmak üzere hayati bakımdan ilgilendiren anlattığım bu gelişmeler yaşanıyor ve yeni saflaşma Türkiye'nin hem kısa ve uzun vadede mutlaka dikkate alması gereken stratejik unsurları ihtiva ediyor.

Bütün bunları bugünden düşünmek, yapılması gerekenleri planlamak ve yapmak gerekiyor. Türkiye'yi yönetenler Doğu Akdeniz'e, buradaki saflaşmalara daha fazla önem vermek zorundalar.

ZAMAN