Başkan Obama'nın geçen salı günü açıkladığı Afgan Strateji Planı birkaç önemli unsuru bünyesinde telif etmeye, bağdaştırmaya çalışan, çeşitli talepleri karşılamaya çalışan bir plan.

Plan öncelikle askerî taleplere cevap vermeye çalışıyor. Bunların da başında malum Afganistan'daki Amerikan ve NATO-ISAF güçlerinin komutanı General McChrystal'ın yaklaşık 3 aydır istediği ek asker talebi geliyor. Esasen General McChrystal, Başkomutan Obama'dan 40 bin ek asker talep etmişti. Obama, planıyla bu talebin tamamı değil 30 binlik kısmını karşılama sözü vermiş bulunuyor. Böylece bir anlamda askerin her talebini mutlaka kabul etmek zorunda olmadığını, ilgili taleplerde son sözün kendisinde olduğunu söylüyor.

Planın siyasi taleplerine gelince; bu şüphesiz Afgan Savaşı'nın seyri ve akıbeti ile ilgili hususları ihtiva ediyor. Bu çerçevede bunların bugün Amerikan kamuoyunda yaygın olan 'Afganistan acaba Vietnam olma yolunda mı, öyleyse bunu vakit varken önlemek gerekiyor' şeklinde tezahür eden endişeler olduğu söylenebilir.

Nitekim, bu endişelerin mutlaka giderilmesi gerektiğine inanan Başkan Obama ,Strateji Planı açıklamasının bir paragrafını Vietnam-Afganistan paraleline ayırmış bulunuyor ve bu paragrafta şöyle diyor:

"Bazıları Afganistan'ın başka bir Vietnam olduğunu ima ediyorlar. Bunlar, Afganistan'ın istikrara kavuşturulamayacağını, dolayısıyla daha fazla kayıp vermeden süratle bu ülkeden çekilmemiz gerektiğini ileri sürüyorlar. Ben bu tezin tarihin yanlış okunmasına dayandığına inanıyorum. Vietnam'ın tam tersine Afganistan konusundaki eylemimizin meşru olduğunu kabul eden 43 devlet bugün bizimle birlikte hareket ediyor. Vietnam'ın tam tersine Afganistan'da geniş tabanlı bir başkaldırı ile karşı karşıya değiliz. En önemlisi de, Vietnam'ın tersine Amerikan halkı acımasızca Afganistan'dan saldırıya uğramıştır. Bugün de bu ülkenin sınırlarında bulunan bize saldırmayı planlayan aynı aşırıların hedefi durumundadır. Söz konusu bölgeyi şimdi terk etmek ve El Kaide'ye karşı uzaktan gösterilecek çabalara güvenmek El Kaide'ye karşı yapılmakta olan baskıları önemli ölçüde engelleyeceği gibi Amerika ve müttefiklerimize karşı yapılacak ek saldırılar bakımından kabul edilemez riskler oluşturacaktır."

Bu paragraftan açıkça anlaşıldığı gibi Obama Vietnam-Afganistan paralelini reddediyor, açıklamalarıyla Afganistan'da niçin kalmaya devam edeceklerini El Kaide faktörü ile Amerikan halkına izah etmeye çalışıyor.

Buna ilaveten Obama, Vietnam paralelini geçersiz kılmak için ayrıca Afganistan'daki Amerikan güçlerinin geri çekilme takvimini de (Temmuz 2011) muğlak da olsa telaffuz etmiş bulunuyor ve böylece 'Afganistan'da süre bakımından Vietnam benzeri bir durum yaşanmayacağını, Afganistan'ın ucu açık bir konu olmadığını ima ediyor.

Ne var ki, takvimi açıklamasına hem kendi partisinden ve hem de özellikle Cumhuriyetçi Parti'den tepki almış bulunuyor. Bu tepkiler de takvim açıklamasının Taliban ve El Kaide'yi cesaretlendireceği, bunların takvime kadar beklemeyi tercih edecekleri ve sonra da Afganistan'ı yeniden kontrol altına alma çabalarına girişecekleri gibi hususlar üzerinde odaklanıyor.

Bunları önceden hesap edemeyen Obama yönetiminin ileri gelenleri de daha şimdiden 'Takvim kesin bir takvim değil. Takvim bir çıkış stratejisi öngörmüyor.' (Hillary Clinton) 'Takvim bir sürecin başlangıcı, o kadar. Geri çekilmenin hızı ve kapsamı savaş alandaki şartlara göre olacaktır.' (Robert Gates) şeklinde açıklamalar yaparak kamuoyunun ve siyasi çevrelerin önemli bir bölümünde ortaya çıkan endişeleri gidermeye çalışıyorlar. Bu arada aynı konuda Obama'nın Milli Güvenlik Danışmanı emekli General James Jones da 'Güney Asya'da süre ile ölçülemeyecek stratejik çıkarlarımız var. Biz bölgede daha uzun zaman kalacağız.' diyor.

Bütün bunlardan Obama takvim telaffuz etse de Amerika'nın Afganistan'da daha uzun süre kalmaya devam edeceği, bölgedeki varlığını da uzun süre muhafaza edeceği de anlaşılıyor.

Obama'nın planının göz ardı edilen önemli bölümleri ve yansımaları böyle.

ZAMAN