Bu haftanın önemli gelişmelerinden birisi İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad'ın Pakistan, Sri Lanka ve Hindistan'a yaptığı ziyaretlerdi.

Kısa süreli bu ziyaretlerde Ahmedinejad muhataplarıyla pek çok konuyu görüştü, bazı konularda önemli anlaşmalar yaptı, henüz tamamlanmış anlaşmalarda da ilerlemelerin yolunu açtı.

Ziyaretlerin ilk durağı olan Pakistan'da geçen hafta İran-Pakistan-Hindistan arasında büyük ölçüde mutabakata varılan IPI hattı ile ilgili bazı son pürüzler giderilirken İran Pakistan'a günde 1,100 MW elektrik sağlama sözü verdi. Ayrıca, iki ülke mevcut ortak yatırım şirketi ve Tercihli Ticaret Anlaşması'ndan daha çok faydalanılması konusunda da anlaştılar. Ahmedinejad'ın ikinci durağı olan Sri Lanka, İran'ın Güney Asya'ya açılma stratejisinin önemli bir unsuru. İran bu ülkeye 1,6 milyar kredi veriyor ve bununla bir rafineri ve hidroelektrik santralin modernizasyonuna yardım ediyor. Ahmedinejad ziyaretiyle hem bu iki konudaki ilerlemeler ve hem de başka konularda Sri Lanka'nın nabzını tutmuş oluyor.

Üçüncü ve son durak olan Hindistan ise bana göre ziyaretlerin en önemli durağıydı. Bu ziyaret resmi bir ziyaret değildi; zira resmi ziyaret için sıra Hindistan'daydı. Hindistan'ı son ziyaret eden eski Cumhurbaşkanı Hatemi'ydi. O da bu ülkeyi 26 Ocak 2003 günü Hindistan Milli Günü'nün davetlilerinden birisi olarak ziyaret etmişti.

Resmi ziyaret durumu böyle olmakla birlikte Ahmedinejad'ın yaklaşık 4 saat kadar süren ziyareti, bölgede ortaya çıkmakta olan yeni dinamikler ve durum çerçevesinden bakıldığında ziyaretlerin en önemli olanı olarak temayüz etmiş bulunuyor. Nitekim bu yüzden taraflar ziyareti çok olumlu olarak değerlendirirlerken Ahmedinejad da ülkesinin Hindistan ile olan ilişkilerini 'tarihî ve derin' olarak nitelendiriyor.

İran, Hindistan bakımından birkaç önemli unsur yüzünden ihmal edilmemesi, iyi ve güçlü ilişkiler içinde bulunulması gereken bir ülke. Bu unsurlardan ilki şüphesiz İran'ın Hindistan'a sunduğu ve sunacağı enerji imkân ve kaynakları. İkinci unsur İran'ın Afganistan'da var olan önemli nüfuzu, ki Hindistan bunu bölgesel güvenlik ve istikrar için elzem görüyor. Sonuncu unsur olarak da İran'ın Hint Şiileri üzerindeki dinî ve siyasi nüfuzu zikredilebilir bu çerçevede.

Bu unsurlardan bugün öne çıkan şüphesiz birinci unsur; zira Hindistan gelişiyor, kalkınıyor ve bu yüzden enerji ihtiyacı gittikçe artıyor ve bunu karşılayabilmek için İran en önemli kaynaklardan birisi olarak ortaya çıkmış bulunuyor. Nitekim, bu yüzden Hindistan geçen hafta yaklaşık bir yıldır bir kenara koyduğu, ilgilenmekten vazgeçtiği IPI hattına deyim yerindeyse geri dönmüş, hattın gerçekleşebilmesi için daha önce düşünmediği birtakım tavizlere yanaşmış görünüyor. İran'ın gerçekleşmesi için çok çaba gösterdiği IPI hattı konusu Ahmedinejad ve üst düzey Hint yetkililer arasında da ele alındı ve bu konuda ilerlemeler sağlandığı açıklandı. Bu çerçevede Ahmedinejad iki gün önce Yeni Delhi'de Hindistan, Pakistan ve İran'ın 45 gün içinde IPI hattı ile ilgili bütün anlaşmaları sonuçlandırarak varılacak genel anlaşmayı üç ülkenin liderlerine sunacaklarını ve sonra nihai kararın alınacağını ilan ederken hatta ilgi gösteren Çin'in teklifini ise değerlendireceklerini belirtmeyi ihmal etmedi.

IPI hattı malum Amerika'nın yıllardır karşı çıktığı bir proje. Amerika projenin gerçekleşmesi halinde İran'ın güçleneceğini, dolayısıyla bunun önlenmesi gerektiğini savunuyor ve yıllardır Hindistan'a bu konuda hem baskı yapıyor ve hem de bu ülkeye hatta katılmaktan vazgeçmesi için birtakım şeyler de vermeye çalışıyor.

Güçlenen İran-Hindistan ilişkileri birçok başka şeyin yanı sıra Hindistan-Amerika, hatta Hindistan-İsrail ilişkilerini bile belli ölçülerde etkileyebilecek bir döneme girmiş bulunuyor kısacası...

Zaman gazetesi