Dünyanın bazı bölgeleri buralarda ancak çok önemli olaylar, gelişmeler meydana geldiğinde gündeme geliyor, önem kazanıyor. Bugün neredeyse bütün dünyanın gözünün üstünde olduğu Pakistan'ın FATA denen aşiretler bölgesi buna bir misal mesela.

Bu bölge malum 11 Eylül 2001 saldırıları ve Amerika'nın Afgan operasyonu sonrasında aniden gündeme gelmiş, önem kazanmıştı. Bölgede devam eden ve dünya dengelerini etkileyecek çapta olması sebebiyle halen de öyle.

Geçen günlerde vuku bulan kanlı saldırılar sonrası aniden gündeme taşınan İran'ın Sistan-Belucistan eyaleti de bu konuda başka bir misal.

Bu bölge de 14 Ekim günü İran Devrim Muhafızları'nın (Pasdaran) mahallî aşiret liderleri ile yaptığı toplantı ve aynı anda bir Pasdaran konvoyuna yapılan eşzamanlı iki saldırı ile gündeme gelmişti. Söz konusu saldırılarda Pasdaran'ın kara kuvvetleri komutan yardımcısı Tuğgeneral Nurali Şustari ile birlikte dört komutan ve aşiret yetkilileri bir intihar saldırısı sonucunda ölmüşlerdi. 42 kişinin öldüğü bu saldırıları da Cundullah denen grup üstlenirken İran saldırılarda 'yabancı parmaklar' bulunduğuna işaret etmişti.

Cundullah ya da yeni ismiyle İran Halkları Direniş Hareketi, esasen son 6 yıldır İran güvenlik güçlerine saldıran bir grup. Hatırladığım kadarıyla, mesela 2006 Aralık ayında Zahidan bölgesinde 7 İranlı askeri kaçırıp infaz etmişti. 2007 Şubat ayında 11 Pasdaran mensubunu arabaya yerleştirilen bomba ile öldürmüştü. 2008 Aralık ayında polis ve uyuşturucularla mücadele merkezine intihar saldırısı düzenlemişti. Bu yılın mayıs ayında da Zahidan'daki bir Şii camiini bombalamış, 20 kişiyi öldürmüş 125 kişiyi yaralamıştı.

Adam kaçırma, intihar saldırıları, arabalara yerleştirilen bombalı saldırılar, pusular, suikastlar bu grubun değişik saldırı taktikleri arasında bulunuyor ve ne zaman ne yapacağı belli olmuyor. Grubun lideri de Pakistan'da saklandığı söylenen genç bir molla: Abdülmelik Rigi. Rigi bölgenin en nüfuzlu Sünni aşireti Rigi aşiretinin ileri gelenlerinden.

Cundulllah bu eylemlerle Beluci halkının haklarını savunduğunu söylüyor, İran devletinin Belucilere karşı yaptığını iddia ettiği ayrımcılık ve baskılara son vermeyi amaçladığını, ayrılıkçı olmadığını ifade ediyor.

İran'daki Sistan-Belucistan eyaleti esasen üç ülke arasında kalmış genel Belucistan topraklarının bir kısmı. Beluciler, Sistan-Belucistan'a Batı Belucistan diyorlar. Belucistan'ın diğer kısmı ise Pakistan'ın Belucistan eyaletinde bulunuyor. Üçüncü kısım ise Afganistan'da elbette.

Bugün üç ülkeye dağılmış toplam Beluci nüfusunun yaklaşık 8 milyon olduğu söyleniyor. Bunun da yüzde 60 kadarı Pakistan'da yaşıyor. İran'daki nüfusları ise 1,5-2 milyon kadar. Afganistan'daki de bu civarda. Beluciler, Sünni ve Hanefi mezhebine bağlılar. Bu yüzden İran'ın kendilerine baskı ve ayrımcılık yaptığını iddia ediyorlar. İran'daki 'Beluci problemi' sadece mezhebî boyutu olan bir problem değil; bunun kültürel, ekonomik, siyasî ve sosyal boyutları da var. Bunlar da problemin devam etmesine katkı sağlıyorlar.

Diğer yandan Belucilerle problemi olan sadece İran da değil; Pakistan'ın da yıllardır sürüp giden bir 'Beluci problemi' var. Buradaki Beluciler, mezhebî yönden değil daha çok siyasi ve ekonomik yönden merkezî Pakistan yönetimi ile çatışma halindeler. Bunlar daha çok hak ve özerklik istiyorlar. Ayrıca, değerli doğalgaz, maden ve diğer yeraltı kaynaklarına sahip oldukları için bunlardan daha çok pay da talep ediyorlar. Bugünkü Pakistan hükümeti Beluciler konusunda geçmiş hükümetlere göre çok duyarlı hareket ediyor. Bölgeye yeni yatırımlar planlıyor, yeni altyapı, liman projeleri geliştiriyor. Hatta bölge halkından özür bile dilemiş bulunuyor.

Bu kısa yazıda ancak sınırlı bilgi verebildiğim 'Beluci problemi' çok yönlü bir problem. Kimi iddialara göre büyük güçlerin de şöyle veya böyle rol oynadığı, istismar ettiği önemli bir problem. İleride belki bu konuya devam ederiz...

ZAMAN