FED, OCC, FDIC, SEC, OTS, NCUA, CFTC, FINRA, DOJ kısaltmaları Amerikan piyasalarında "alfabe çorbası" olarak anılmaktadır. Bu kısaltmalar, Amerikan malî kurum ve piyasalarını düzenleyen otoritelerden sadece birkaçına tekabül etmektedir. ABD'de toplamda 100'ün üzerinde böyle denetleyici kurum vardır.

Amerikan malî sistemi, "ikili sistem" diye adlandırılmakta, hem federal düzeyde hem de eyalet düzeyinde düzenlenmektedir. Mesela, OCC ülke çapında faaliyet gösteren 3000 milli bankadan sorumludur. FED ve eyalet otoriteleri merkez bankası sistemi üyesi 1000 kadar eyalet bankasına bakmaktadır. FED ayrıca holding bankaları ve yabancı bankaları gözetlemektedir. FDIC ve eyalet otoriteleri mevduat sigortası olan ama FED üyesi olmayan eyalet bankalarından ortaklaşa sorumludur. Eyalet otoriteleri mevduat sigortası olmayan 500 kadar eyalet bankasının üzerindeki tek otoritedir. OTS tasarruf bankalarını, NCUA kredi kooperatiflerini düzenlemektedir. SEC, CFTC ve FINRA menkul kıymet piyasalarından ve türev ürünlerden sorumlu otoritelerdir. DOJ, Adalet Bakanlığı olarak büyük banka evlenmelerinin rekabet üzerindeki etkilerini denetlemektedir.

OBAMA'NIN POPÜLARİTESİNDEN FIRSATLA YENİ DÜZENLEMELER...

Amerikan sistemi size karışık geliyorsa, bir de bankaları düşünün. Amerikan bankaları yedi kocalı hürmüzden daha beterdir. Mesela, Citibank ülkesinde Hazine, FED, OCC, SEC, FDIC'nin dışında, faaliyet gösterdiği 140 yabancı ülkenin düzenlemecilerine karşı da sorumludur. Amerikan Hazine Bakanlığı bu düzenleme karmaşıklığını çözümlemek için geçmişte birkaç defa girişimde bulunmuş, ancak bir türlü Kongre'den gerekli yasaları geçirememiştir. Yeni Amerikan yönetimi krizin aciliyet etkisini ve Obama'nın popülaritesini fırsat bilerek büyük bir saha düzenlemesine girişmiştir. Böyle sil baştan bir düzenleme, en son Büyük Buhran sonrası 1933'te yapılmıştı. Bütün dünya olup biteni yakından izlemektedir. Özellikle AB, Amerika'nın alfabe çorbasında bayağı bir harf eksilmesini bekliyordu; çünkü birden fazla "ağayla" muhatap olmak istemiyordu. Yalnız yine olan oldu, işin içerisine siyaset girdi. Obama yönetimi aynı anda hem sağlık, hem enerji hem de malî sektör reformunu Kongre'nin ve çıkar gruplarının hazmedemeyeceğini düşünüp, "orta yol" bir tasarı geliştirdi.

Yeni tasarı, açıkçası çorbayı aşureye döndürdü; üç harfli OTS (tasarruf bankaları denetçisi) yerine, dört harfli yeni CFPA (tüketici malî haklarını koruma acentesi) geldi. Evet, 6 banka düzenlemecisi yerine şimdi 5 tane olacak; ancak CFPA dışında, iki yeni daha oluşum var; SRR, "Sistemik Risk Regülatörü" ve FSOC, "Malî Hizmetler Gözetleme Konseyi". Sistemik risk regülatörü bütün malî sistemi tehdit etme noktasına gelen malî veya malî olmayan kurumları denetleyecek ve gerektiğinde kapatacak. Hazine Bakanı Tim Geithner, bankalarla para politikası çerçevesinde halihazırda çok içli dışlı olduğu için, FED'in bu sistemik görevi yerine getirecek en uygun kurum olduğunu düşünüyor. Ancak, bazı siyasetçiler, bulunduğumuz krizden FED'i sorumlu tutmakta ve bu yetki artırımını "başarısızlığın ödüllendirilmesi" olarak görmektedir. Bazı politikacılar da, bir kurumun bu kadar güçlü olmasının, ülkenin "kurucu atalarının" federalist felsefesine aykırı olduğunu iddia etmektedir. Şayet FED bu yetkiyi alırsa, General Electric, Ford, General Motors, MetLife ve Wall-Mart gibi finans sektöründe şirketleri olan reel şirketleri de -eğer sistemik risk tehlikesi arz ediyorlarsa- denetleme imtiyazını elde edecek. Buna karşı çıkacak lobileri teskin etmek için, Malî Hizmetler Gözetleme Konseyi icat edildi. Konsey, FED'e yapacağı malî müdahaleler konusunda danışmanlık yapacak ve kararlarını denetleyecektir. Konsey başkanı hazine bakanı olacak ve diğer 8 önemli regülatörün başkanı da doğal üye olacak.

EN İYİSİNİ ARARKEN, 'İYİDEN' DE OLMAMAK

Washington şu an önemli güç savaşlarına şahit olmaktadır. İlk malî taslak, bütün düzenlemecileri tek bir çatı altında birleştirmek istemişti. Ancak, Obama bu konuda büyük savaşlar ve kayıplar vermesi gerektiğini sezince, bu kez malî piyasalardan sorumlu kurumları, SEC (menkul kıymetler), CFTC (türev ürünler), birleştirmek istedi. Ancak, hem lobiler hem de Kongre üyeleri buna da yeşil ışık yakmadı. Bankalar ise karışıklıktan yakınıyor gibi gözükse de, birden fazla malî otorite işlerine gelmektedir. Bankacılar, düzenlemecileri birbirine karşı kullanmakta ve işlerine gelen düzenlemeciyle çalışmak için gerektiğinde şirket yapılarını değiştirmektedirler. Kongre ve senato üyeleri, bu düzenlemecileri denetleyen, onlarla ilgili kanunları hazırlayan komisyonlarda çalışmaktadır. Bu da politikacılara önemli bir nüfuz vermekte, banka lobicilerinin peşlerinde koşmalarına yaramakta ve çok pahalı seçim kampanyalarına bağış sağlamaktadır. O yüzden, malî düzenlemecilerin sayısının azalması onlar için hem maddi hem de manevi kayıp demektir. Ayrıca, işlerinden olacağını sezen düzenlemeciler "varoluş savaşı" vermektedir. Bu yüzden yeni malî anayasaya ayak direyen çoktur. Bu şartlarda, Obama yönetimi tasarıyı yıl sonuna kadar Kongre'den çıkartmayı düşünse de, gözlemciler güç savaşlarının uzun süreceğini ve nihai tasarının kabülünün gelecek yılı bulacağını tahmin etmektedir.

Obama bir önceki çevreyi koruma kanunlarında önemli tavizler vermek zorunda kalmış, şimdi de malî anayasa değişikliklerinde ilk hedeflerden sapma istidadı göstermektedir. Obama yönetimi akıllı davrandıklarını iddia etmekte, "en iyisini ararken, iyiden de olmamak gerektiğini" ileri sürmektedir. Ayrıca, kanunların içeriğinin şekilden daha önemli olduğunu savunmaktadırlar. Bu, demokrasinin cilvesidir. Hintli üst düzey bir politikacı Çinli meslektaşlarına imrenmekte ve "Çinlilerin oy kaygısı diye bir şeyi yok. Biz, çoğu zaman siyasi olarak popüler ama aslında aptalca çok iş yapmaktayız." demektedir. Obama'nın seçim çalışmalarında 2 milyonun üzerinde gönüllü çalışmıştır. Obama, bu kadar büyük desteği, Washington'a çöreklenmiş çıkar gruplarını dizginleyeceği sözüyle almıştır. Obama'nın halk desteği hâlâ rekor seviyededir. Ancak halk, bu desteği Obama'nın kara kaşına, kara gözüne vermemiştir. Obama ya Washington aslanı olacak, ya da Washington kedisi. Arası bir şey düşünüyorsa, masallarda bile böyle bir yaratığın esamesi yoktur.

ZAMAN