İran eski cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi Ortadoğu’daki devrimleri desteklediğini açıklayarak İranlı yetkilileri Suriye’deki devrime karşı adil olmaya çağırdı. Hatemi ayrıca ülkesindeki sorunların çözümü için öneriler sundu.

7 aydır Suriye’de rejime karşı halkın özgürlük talebiyle gerçekleştirdiği devrim hareketine karşıtlığı ve Suriye rejimini desteklemesiyle tepkileri üzerine çeken İran’da eski cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi’den Suriye halkına destek geldi. Hatemi, eski içişleri bakanıyla ortak başlattığı bir girişim çerçevesinde bir yandan ülkede 2009 yılının ortasında yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinden bu yana yaşanan kriz haline son verilebilmesi için öneriler sunarken diğer yandan da Arap ülkelerinde görülen devrim hareketlerini desteklediklerini açıkladı. Ortak yayınlanan bildiride İran rejimi özellikle Suriye’deki devrime karşı adil bir konum almaya çağırıldı.

İran eski cumhurbaşkanı reformcu lider Muhammed Hatemi yeni bir girişim başlatarak: ‘Belki bu, ülkenin başkanlık seçimlerinden bu yana süren içinde bulunduğu krizden çıkış için nihai çözüm olabilir. Hatemi ayrıca Arap Devrimi’ni özellikle de Suriye’de özgürlük ve demokrasi talebiyle görülen protesto hareketlerini desteklediğini açıkladı.

Ortak girişim

Eski cumhurbaşkanının bu girişimi, dini lidere hakaretten 6 yıl hapis yatan eski içişleri bakanı Hüccetülislam Abdullah Nuri ile ortak geldi.

Bu ortak girişim çerçevesinde siyasi tutukluların salınması, reformcu iki lider Mir Hüseyin Musevi ve Mehdi Kerrubi’ye uygulanan ev hapsinin sona erdirilmesi, emniyet ve askeri birimlerin müdahalesinden uzak adil ve özgür seçimler yapılması çağrısında bulunularak ülkenin içinde bulunduğu krizden çıkmasının tek yolunun bu olduğu görüşünü savundu.

Hatemi’nin ofisi tarafından yayımlanan bildiriye göre Nuri ve Hatemi bir araya geldikleri bir görüşme esnasında özellikle siyasi aktivistler, öğrenci hareketi aktivistleri ve iktidardaki rejim tarafından desteklenen görüşten farklı görüş belirttikleri için hapse atılıp isimleri zikredilmeyen herkes olmak üzere siyasi tutukluların salınmasının zorunluluğunu vurgulayarak bu mahkumların hapiste zor koşullar içinde bulunduklarına dikkat çekti.

Adil ve özgür seçim çağrısı

Hatemi ve Nuri, 2009 yılının yazında ülkede yapılan tartışmalı başkanlık seçimlerinden beri süren krizin sona ermesi için iktidardaki rejime sundukları çözüm önerisinde önümüzdeki Mart ayında yapılacak genel seçimler döneminin, özgür ve adil seçimlerin İran halkının temel haklarından olduğunun açıklanması için kullanılmasının gerektiğini belirtti. 

Hatemi ve Nuri şöyle dediler: ‘İktidardaki rejim, vatandaşları Allah’ın nimetlerinden ve Allah’ın kendilerine verdiği yasal haklardan menedemez. Rejimin üzerine düşen, sadece ülkenin milli çıkarlarının kaygısını taşıyarak adil ve özgür seçimlerin yapılması ve böylece aktivistlere, ülkedeki –yönelimleri ne şekilde olursa olsun- etkin siyasi akımlara fırsat verilmesi için uygun koşulları hazırlamaktır. Aynı şekilde seçimler, emniyet ve askeri birimlerin müdahalesi olmadan saygın bir şekilde gerçekleştirilmelidir.’

Ortak yayınlanan bildiride şöyle devam edildi: ‘Özgür seçimlerin gerçekleştirildiği ülkelerde seçimlere katılmak vatandaşların bir hakkı kabul edilmektedir. Yoksa önemli olan seçimde yöneticilerin lehine veya aleyhine verilen oy oranı değildir.

Akıl sahiplerine harekete geçme çağrısı

Hatemi ve Nuri aynı şekilde ülkedeki akıl sahiplerinin ve iktidardaki rejimdeki özel kimselerin işleri yoluna sokmak, geçen senelerde işlenen hataları ve bozuklukları düzeltip telafi etmek için harekete geçmelerinin gerektiğinin önemine işaret ettiler. Ardından şöyle dediler: ‘Rejimin, ülkeye son senelerde verdirilen büyük zarardan kurtarılması için akıllıca hareket etmesi gerekir. Bu zararın sebebi ise kötü yönetim ve devlet daireleri koridorlarında yaygın yolsuzluktur.’

Ortak yayınlanan bildiride ülkedeki baş karar vericilere de halkın çoğunluğu ile hakim rejim arasında kaybolan güvenin yeniden sağlanması, siyasi seçilmiş ve aydın tabakanın, rejimi eleştiren ve bağımsız medya ve gazete sahiplerinin, akademisyenlerin, din adamlarının siyasal haklarını herhangi bir kısıtlama, endişe, sorun ya da eksiklik olmaksızın uygulayabilmelerinin sağlanması için, dayatılmış olan polis sisteminin sona erdirilmesi tavsiyesinde bulunuldu.

Hatemi ve Nuri sözlerini şöyle sürdürdü: ‘Başlangıç, hakim rejimin kendisi ve halk, seçilmiş siyasiler, akademisyenler, siyasi aktivistler, din adamları, işçi sınıfı, kadın ve gençlerle arasında kaybolmuş olan güveni tekrar sağlamaktan ve milli çıkarları kurtarma, reformcu akımların ve Yeşil Hareketi’nin temel esaslarını korumak için İran’ın geleceğine adım atmaktan geçer. Bu da rejim ve insanlar arasındaki ilişkiyi düzenleyen Anayasa yapmayla mümkün olur.

Suriye devrimine adil gözle bakılsın

Nuri ve Hatemi diğer yandan Arap dünyasında görülen özgürlük hareketlerine desteklerini açıkladılar. Açık bir şekilde Suriye’ye işaret ettikleri bildirilerinde şöyle dediler: ‘Reform Hareketi ve Yeşil Hareketi destekçileri, bölgede özgürlük ve demokrasi talep eden, iş işten geçmeden önce diktatör ve zorba yöneticilerinden halkların seslerine kulak vermesini isteyen hareketleri tamamen desteklemektedir. Şüphe yok ki bölgedeki ülkelerin kaderini halklar belirleyecektir.’

Hatemi ve Nuri İranlı yöneticilerin Suriye’deki protestolara karşı aldıkları konumu da eleştirerek şu şekilde konuştular: ‘Bizler hükümetten, bölgede ve de Suriye’de özgürlük talep eden hareketlere vakit geç olmadan milli çıkarlar ve Salih selefin tavsiye ettiği dini değerler doğrultusunda adil ve eşit gözle bakmasını talep ediyoruz. Değişim bir hayat kanunudur. Ne kadar zorba olursa olsun hiçbir zorba bu değişimden istisna olarak kalamaz. Zira değişim kapıdadır.’ 

VAROL SARIYÜCE / TİMETURK