Genelkurmay Başkanı Orgeneral Işık Koşaner, "Hukuki Yardım Sandığı" adı altında Türk Silahlı Kuvvetleri'nin tüm birimlerine yeni bir para toplama emri verdi. Toplanacak parayla ilgili bir de yönerge hazırlanıp askerî birliklere gönderildi. Yönergeye göre para toplanmasının amacı "TSK mensuplarının görevleri sebebiyle kişisel hak ve özgürlüklerine veya mensubu oldukları TSK'nın manevi şahsiyetine yapılan ihlallerde, uygun yasal yollara başvurmak için avukat temini, ücreti ve yargılama masrafları için maddi kaynağa ihtiyaç duyulması" olarak belirlenmiş.

Yasalara aykırı

Yönergede, "TSK mensubu subay, astsubay, uzman jandarma, sivil memur ve uzman erbaşların" sandık üyesi olduğu belirtiliyor. Devamında ise "Sandığa yardım yapabilmek için sandık üyesi olmak şartı yoktur" denerek, asker olsun olmasın, sandığa üye olmayan her Türk vatandaşından yardım alınabileceği ifade ediliyor. Ancak, askerlerden yardım toplamak suç olduğu gibi, bu durum 2860 sayılı Yardım Toplama Kanunu'na da aykırı. TSK, yasalardaki "yardım toplayabilecek" kurumlar arasında yer almıyor. TSK Teşkilat Kanunu'nda veya diğer özel kanunlarda da yardım toplamaya ilişkin bir düzenleme yok.

Tüzel kişiliği yok

Yasalarla kendilerine yardım toplama izninin verilmediğinin farkında olan Genelkurmay Başkanlığı, yönergede "Genelkurmay Başkanlığı'nın bir tüzel kişiliği yoktur" diyor. Buna rağmen, tüzel kişiliği olmadan, yasalara aykırı bir şekilde, hukuki karşılığı olmayan bir sandık kuruyor. Burada amaçlanan ise TSK'yı eleştiren, haber ve yorum yapan gazeteciler aleyhine maddi-manevi tazminat davası açılması için para toplayıp, avukat bulmak.

Yönergede yardımın yapılma şekli de belirlenmiş. Yardımların bir defa yapılabileceği gibi, düzenli olarak her ay veya belirli zamanlarda yapılabileceği de kararlaştırılmış. Ancak birliklere gönderilen yazılarda subay ve astsubayların her ay asgari 1 TL yardım yapmaları "Genelkurmay Başkanlığı'nın emri" hatırlatılarak istenmiş. Bu da yalnızca subay ve astsubaylardan yılda 2 milyon TL'yi aşan bir paranın toplanması anlamına geliyor. Uzman erbaş, uzman jandarma, sivil memur ve dışarıdan gelecek yardımlar ise bu rakamın dışında.

Zorunlu gönüllülük

Dokuz sayfa ve eklerden oluşan yönergede, para toplamanın "gönüllülük esasına" göre yapılacağı belirtilirken, aynı yönergede bunun "Genelkurmay Başkanlığı'nın emri" olduğu vurgulanıyor. Yani, TSK mensuplarının "isteğe bağlı, gönüllü" adı altında "yardım" yapmaları emrediliyor. Yönergede "zorunlu" kelimesinin kullanılmasından özenle kaçınılmış. Bunun yerine "arzu edilmektedir" denmiş. Yine yönergeye "zorunlu üyelik" tabiri yerine, "TSK mensupları sandığa tabii üyedir" ifadesi konmuş. Yasalarda "kimse isteği dışında herhangi bir kuruluşa üye yapılamaz" maddesi açıkken, "tabii üyedir" denilerek bu madde de ihlal edilmiş.

MEHMET BARANSU / TARAF