Anayasa değişikliği tartışmalarında reddiyecilere getirilen 'sizin teklifinizi görelim' eleştirisi etkisini gösterdi. Komşular pazarda görsün nevinden de olsa güzel gelişme.

Anayasa önerileri siyasi partilerin ülke tasavvuru ve hayallerinin özeti. Bizim gibi anayasası darbe döneminde yazılmış ve antidemokratik düzenlemelerden bizar olmuş ülkelerde, bu konudaki sessizlik hayra alamet değildir. Söyleyecek sözü olmayan siyasetçi ve parti hakkında iyi düşünülmez.

Kamuoyu baskılarına dayanamayan CHP, altı maddelik bir paket açıkladı. Yasak savmak için apar topar bir araya getirilmiş izlenimi veren pakette 'cek, cak'tan geçilmiyor. Seçim bildirgesinden kopyalanmış intibaı uyandırıyor. Ağırlıklı olarak Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu ile ilgili ifadeler var. Anamuhalefet partisinin en hassas olduğu nokta tekrar tescillenmiş oldu. Yine de genelgeçer ifadelerden sıyrılmamışlar. Kurul üyeleri yargı mensupları tarafından seçilecek deniyor. Yüksek yargı ile birinci kademe arasında nasıl bir paylaşım öngörülüyor, belli değil. Belki de birinci kademeye seçme ve seçilme hakkı yine verilmeyecek; al gülüm ver gülüm düzeni devam edecek. Tartışmanın kilitlendiği nokta hakkındaki görüşleri hâlâ ortada yok. Sendikalaşma ve grev haklarıyla ilgili somut teklifler var. Bunlar da, memurlara toplu sözleşme hakkına oy vermediklerinde 'biz daha iyisini teklif ettik' demenin yapı taşları gibi. Altyapısı hakkında yeterince hazırlık yapılmamış.

AK Partililerin ziyaretleri, en hazırlıklı partinin Saadet olduğunu gösterdi. Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç'a sundukları alternatif paketin ayrıntılarını tam bilmiyoruz. Ancak basına açıklanan kısmında çelişkili bir durum var. Genel Başkan Numan Kurtulmuş, bir asıl, bir de pansuman öneri sunuyor. Asıl teklifte kurucu meclis statüsünde paralel bir parlamento öneriyor. Anayasa Meclisi'nin kuruluşu için seçim sisteminin değiştirilmesini ve dar bölgeye geçilmesini istiyor. Söylenenlerin gerçekleşmesi için şu anda konuşulandan daha kapsamlı anayasa değişiklikleri gerekiyor. Uygulanma şansı bulacağını düşünmüyorum. Köklü bir sistem değişikliği anlamına geldiği için mevcut partilerin mutabakatını elde etmek zor. 'Anayasamı deldirtmem' diye feveran eden darbeci Cumhurbaşkanı Kenan Evren'den daha korumacı şekilde mevzilenenlere, bütüncül değişiklik nasıl kabul ettirilecek? Ancak uzun bir süreçte ve küçük bir ihtimal olarak referandumla hayata geçirilebilir.

Kurtulmuş'un pusula talebi de uygulanabilir değil ve kendi içinde çelişkili. SP lideri şöyle diyor: "Anayasa değişikliği, bir paket olarak getirildi. Pakete, önümüzdeki günlerde ilave maddeler olabilir veya çıkartılabilir. Referanduma bir paket olarak sunmaktansa, YSK'nın düzenleyeceği bir oy pusulasında madde madde milletin oyuna sunmanın daha doğru bir yol olduğu kanaatindeyiz." Taslak paketin haberini ilk gün 'Bu inat niye?' başlığıyla duyuran Milliyet Gazetesi, bu öneriye balıklama atladı. Kurtulmuş'un teklifi uygulanma zorluğu yanında birinci kısımla çelişiyor. "Anayasa Meclisi'nin hazırlayacağı taslağın da referanduma gitmesi sağlanmalı." diyor, Numan Bey. Aynı mantıktan hareket edersek, yeniden yazılan anayasanın da tek tek pusulada gösterilmesi gerekir. Yaklaşık 200 maddeden oluşan anayasanın oy pusulasında madde madde halkın onayına sunulması fantezi ötesi bir durum olur. Numan Bey'in iyi niyetinden şüphem yok. Ama taleplerin üzerinde stratejik düşünme yapılmadığı ortada. Numan Bey'in 367 sürecinde partisine rağmen Meclis'e giren Ümmet Kandoğan'ın tecrübelerinden yararlanmasında fayda var. ANAP ve DYP'yi siyasi mevta haline getiren tavırları iyi analiz etmek lazım.

ZAMAN