11 Eylül saldırılarından sonra Amerika, Orta Asya'da iki hava üssü kiralamıştı. Bunlardan birinci olan Özbekistan'daki Hanabad, Özbek hükümetinin talebi üzerine Kasım 2005'te kapatılmıştı. Kırgızistan'daki Manas üssü ise Kırgız hükümetinin talebi üzerine faaliyetine önümüzdeki ağustosta son vermiş olacak.

Diğer yandan, Rusya da Orta Asya'da hava üssü sahibi bir ülke. Ekim 2003'te resmen faaliyete geçen bu üs Kant üssü olarak biliniyor. Manas üssüne 30 km. kadar uzaklıkta bulunan bu üs şeklen ve resmen her ne kadar Ortak Güvenlik Anlaşması Teşkilatı (ODKB)'na göre kurulup faaliyete geçtiyse de üs şüphesiz fiiliyatta bir Rus üssü.

Çeşitli haberlerden bugün üste 5 Sukhoi-27 avcı, 5 Sukhoi-25 bombardıman, 6 İlyuşin-76 nakliye, çeşitli tiplerde başka uçaklar ve 2 MI-18 helikopter bulunuyor. Üste yaklaşık 500 kadar Rus askerî personel görev yapıyor.

Rusya, Orta Asya'nın çok önemli bir jeopolitik noktasında yer alan bu üsteki askerî uçak sayısını artırmaya karar vermiş bulunuyor. Bunu da geçen pazartesi günü Bişkek'te ''Rus liderliği üsteki uçak sayısını Orta Asya ve Afganistan'daki gelişmeler doğrultusunda artırmayı planlamaktadır." şeklinde açıklamıştı ODKB Genel Sekreteri Nikolay Bordyuzha.

Bordyuzha'nın başka bir ayrıntı içermeyen bu açıklaması şüphesiz Rusya ve Orta Asya müttefiklerinin özellikle Afganistan'da saldırılarını artıran Taliban konusunda duydukları endişeyi yansıtıyor. Zaten buna kendileri de imaen de olsa işaret ediyorlar.

Rusya ve diğerlerinin bu Taliban endişesi başka askerî alanlarda da kendisini açıkça gösteriyor. Nitekim, ODKB bu çerçevede iki ay önce Moskova'da yaptığı son zirvede bir ortak acil müdahale gücü kurulması yönünde çok önemli bir mutabakata imza atmıştı.

Esasen ODKB üyelerinin bir ortak acil müdahale gücü oluşumu zaten var; ancak bu oluşumda yer alan üye ülke askerî kontenjanları kendi ülkelerinde konuşlu bulunuyor, gerek görüldüğünde bir araya geliyorlardı. Son varılan mutabakata göre, her ülkenin bir tabur ile katılacağı acil müdahale gücünün tamamı Rusya'da konuşlu olacak ve böylece toplanma süreci yaşanmadan gerekli müdahaleyi derhal ve topluca yapabilecek.

Yaklaşık 10 mevcutlu bu güç Rusya'da bir üste bulunacak. Güç muhtemelen Rus ordusunun 98. Paraşütçü Tümeni ve 31. Hava İndirme Saldırı Tugayı'nın kuruluş ve işleyiş esaslarına göre kurulacak, yapılandırılacak. Ayrıca, bu gücün son safhada Rus Acil Durumlar Bakanlığı birlikleri ile polis birlikleri tarafından takviye edilecekleri de bugünden söyleniyor.

Gücün amaçlarına gelince; Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev ve başka Rus yetkililer bunları şöyle açıklamış bulunuyorlar: Herhangi bir askerî saldırıya karşı koymak; milletlerarası terörizme, aşırı akımların şiddet hareketlerine, global organize suçlara ve uyuşturucu kaçakçılarına karşı özel operasyonlar icra etmek ve aynı zamanda tabii ve teknolojik afet ve acil durumların olumsuz etkilerini gidermeye çalışmak.

Medvedev bu bağlamda ayrıca kurulacak gücün muazzam bir güç olacağını, muharebe potansiyeli bakımından bu gücün benzer NATO acil müdahale gücünden daha zayıf olmayacağına da işaret etmiş bulunuyor. Kısacası Rusya önderliğinde ODKB NATO benzeri bir güç kurma yoluna girmiş bulunuyor.

Söz konusu ortak müdahale gücünü kurulma kararının alındığı sıralarda Rusya'nın NATO nezdindeki Temsilcisi Dimitri Rogozin iki önemli noktaya temas etmişti: Manas hava üssünün ODKB acil müdahale gücü üssü haline dönüştürülebileceğine ve kurulacak gücün bölgeye güneyden yönelen yeni tehditlere karşı ortak bir cevap niteliği taşıdığına... Rogozin'in güneyden yönelen yeni tehdit dediği de elbette Afganistan kaynaklı tehditti.

Bugün anlattığımız iki gelişme bize Rusya ve Orta Asya müttefiklerinin de Taliban tehdidinden ne kadar endişe duyduklarını, bu tehdide karşı şimdiden tedbir almaya başladıklarını ortaya koyuyor kısacası.

ZAMAN