Irak'ta yabancı askerî güçlerin bulunmalarına imkân veren BM kararının süresi bu yıl sonunda doluyor. Bu yüzden Amerika süre dolmadan önce ülkede kalacak olan askerî gücünün genel durumu ve konumunu Irak yönetimi ile varılacak geniş kapsamlı bir güvenlik anlaşması ile garanti altına almak için var gücüyle çalışıyor, kapalı kapılar ardında çok önemli ve çetin müzakereler yürütüyor.

Esasen Amerikan yönetimi söz konusu anlaşmayı 31 Temmuz'a kadar sonuçlandırmayı umuyordu. Bunun da sebebi anlaşmayı Demokrat ve Cumhuriyetçi partilerin başkan adaylarının önümüzdeki ay içinde resmen ilan edilecekleri parti kurultaylarından önce yapıp adayları ve partilerini anlaşmaya önceden bağlamaktı.

Ancak bütün çabalara rağmen öyle görünüyor ki bu gerçekleşemeyecek, anlaşmanın sonuçlandırılması için aylar gerekecek. Bunu da özellikle Iraklı yetkililerin açıklamalarından öğrenmiş bulunuyoruz.

Irak Başbakanı Maliki mesela geçen cuma günü Ürdün'de gazetecilere yaptığı açıklamada '... Bize sunulan ilk anlaşma taslakları konuyu çıkmaza soktu; kilitledi. Bu yüzden bu taslakları kenara koyduk. Irak'ın egemenliğini muhafaza edecek formül bulunana kadar müzakerelere yeni fikirlerle devam edilecektir.' derken karşı çıktıkları bazı konuları örneklerle şu şekilde açıkladı: '... Amerikan güçlerinin Iraklıları tutuklama iznini uzatamayız; terörizmle mücadele sorumluluğunu bağımsız tarzda yerine getirmelerine, Irak'ın semalarını ve sularını istedikleri zaman kullanmalarına izin veremeyiz. Amerika'nın ortaya koyduğu önemli konuların başında kendi askerleri ve sözleşmeli personel için muafiyet talebi var. Biz bunu kesinlikle reddediyoruz.'

Maliki'ye ilaveten önemli Iraklı yetkililer de benzer şeyleri söylüyor, sunulan taslağın hiçbir maddesinde anlaşma sağlanamadığına, 31 Temmuz tarihine kadar anlaşmanın mümkün olmadığına işaret ediyorlar.

Diğer yandan Amerikan tarafı ise iyimserliğini muhafaza ediyor, anlaşmanın mümkün olduğunu ima ediyor. Bu çerçevede Amerikan Dışişleri Bakanlığı'nın Irak koordinatörü Satterfield son günlerde Iraklı politikacılar tarafından sergilenen muhalefete rağmen müzakerelerde yer alan Iraklı liderlerin kendisine anlaşmanın mümkün olduğunu ifade ettiklerini söylüyor.

Bu durumda, müzakereler hangi aşamada doğrusu bilinmiyor; ancak bazı konularda ilerlemeler kaydedildiği de medyada yer alıyor. Bunlardan en önemlisinin sözleşmeli çalışan özel güvenlik şirketlerinin personeline tanınması istenen muafiyet konusunda Amerika'nın geri adım atarak muafiyet talebinden vazgeçmesi olduğu söyleniyor. Ayrıca, Amerika'nın suçlu olarak tutukladığı Iraklıları Irak makamlarına teslim etmeyi de kabul ettiği söyleniyor. Diğer yandan Irak yönetiminin Irak hava sahasının kontrolünü daha bir süre Amerika'ya bırakmayı kabul ettiği de belirtiliyor.

Bunların dışındaki diğer önemli konularda müzakereler hangi aşamada söylemesi çok zor. Mesela çok konuşulan daimi Amerikan üsleri konusunda taraflar hangi aşamadalar, Amerika gerçekten Irak'ta Iraklı politikacıların iddia ettiği gibi 58 daimi üssün peşinde mi, eğer değilse neyin, hangi tür bir askerî varlığın peşinde? Daha uzun süre muhafaza edeceğini söylediği Irak'taki askerî varlığı nasıl oluşacak? Bunun hukuki statüsü nasıl olacak?

Bu ve benzeri sorular gerçekten hem Irak'ın ve hem de komşularının geleceğini etkileyecek önemli sorular. Özellikle de İran bu soruların cevabını arıyor; zira Irak'taki Amerikan askerî varlığı, bunun özellikleri, statüsü bu ülkeyi yakından ilgilendiriyor. O kadar ki İran lideri Hamaney geçen hafta kendisini ziyaret eden Maliki'ye açıkça Amerika ile anlaşma yapmaması çağrısı yapmış, Maliki de onu anlaşmanın İran'ı tehdit etmeyeceği yolunda ikna etmeye çalışmıştı.

Son olarak, söz konusu anlaşmanın İran kadar bizi de ilgilendirdiğini bilmem söylememe gerek var mı?

Zaman gazetesi