Adam Lucente’nin al-monitor’de yayınlanan yazısı Haksöz-Haber tarafından tercüme edilmiştir.

Mısır, İsrail ile Hamas arasındaki rehine takası ve ateşkes anlaşmasında serbest bırakılan 79 mahkûmu teslim aldı; daha fazlasının Pakistan'a ve muhtemelen Cezayir'e gönderilmesi bekleniyor.

Hamas, Gazze'deki ateşkes anlaşmasında serbest bırakılan bazı üst düzey Filistinli mahkûmları başka ülkelere göndermek üzerine çalışıyor. Türkiye ve Mısır, İsrail mahkemeleri tarafından ciddi suçlardan mahkûm edilen ve sınır dışı edilmelerine karar verilen bazı kişileri kabul etti. Diğer ülkeler ise tereddütlü davranıyor.

Hamas’ın ‘Mahkûmlar Medya Ofisi’ salı günü yaptığı açıklamada 15 mahkûmun ateşkes anlaşmasının bir parçası olarak Türkiye'ye geldiğini duyurdu. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan salı günü gazetecilere yaptığı açıklamada, mahkûmların önce Mısır'a, daha sonra da - birkaç gün önce - Türkiye'ye gittiklerini söyledi.

İsrail ve Hamas, ABD, Katar ve Mısır'ın arabuluculuk çabalarının ardından geçtiğimiz ay ateşkes ve rehine serbest bırakma anlaşmasına varmıştı. Gazze'de esir tutulan 18 İsrailli, Taylandlı ve diğer rehinelere ek olarak bugüne kadar toplam 583 Filistinli mahkûm İsrail gözetiminden serbest bırakıldı. Serbest bırakılan mahkûmların çoğu Batı Şeria ve Gazze'ye geri dönerken, daha ağır suçlardan hüküm giyen mahkûmlar Filistin dışına gönderiliyor. Yayınlanan haberlere göre İsrail, anlaşma kapsamında serbest bırakılan ve cinayetten hüküm giymiş olan herkesin sınır dışı edilmesi gerektiğini söyledi. Serbest bırakılan mahkûmların çoğu Gazze'de militanlık yaptıkları şüphesiyle gözaltına alınmış ancak İsrail'de yargılanmamıştı.

Hamas'ın mahkûmlar ofisinden bir yetkili olan Nahed al-Fakhouri pazartesi günü El Cezire Arapça’ya yaptığı açıklamada, mahkûmlardan 79'unun şu anda Mısır'da olduğunu, bazılarının uzun süre burada kalacağını, ayrıca 15 mahkûmun da yakında Pakistan'a gideceğini söyledi.

Mısır'a gönderilen mahkûmlar arasında Muhammed Odeh, Wael Kasım ve Wissam Abbasi de bulunuyor. Bu üç kişi, 2002 yılında Kudüs İbrani Üniversitesi'nde beş Amerikalı öğrenci ve dört kişinin ölümüyle sonuçlanan saldırının da aralarında bulunduğu bir dizi Hamas bombalamasıyla ilgili olarak 2002 yılında ömür boyu hapis cezasına çarptırılmıştı. El Fetih'e bağlı El Aksa Şehitleri Tugayları ile bağlantılı olan ve 2002 yılında ömür boyu hapis cezasına çarptırılan Nasır, Muhammed ve Şerif Ebu Hamid kardeşler de Mısır'a sınır dışı edildi.

Fakhouri, Hamas'ın serbest bırakılan mahkûmları kabul edip etmeyecekleri konusunda diğer bazı ülkelerden haber beklediklerini de sözlerine ekledi.

Haber kaynağına verdiği demeçte “Cezayir belli bir gruptan birkaç mahkûmu kabul edeceğini belirtirken, Tunus serbest bırakılan mahkûmlardan hiçbirini kabul etmeyeceğini açıkladı.” dedi.

Serbest bırakılan mahkûmlardan bazıları Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas'ın liderliğindeki laik milliyetçi grup El Fetih'e bağlıyken, diğerleri Hamas ve müttefiki İslami Cihad'dan.

Cezayir Cumhurbaşkanı Abdelmadjid Tebboune, 1990'larda İslamcılara karşı iç savaşta hükümete liderlik eden laik bir grup olan Cezayir Ulusal Kurtuluş Cephesi tarafından destekleniyor. Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said yönetimi, 2021 darbesiyle iktidarı ele geçirdiğinden bu yana İslamcı liderleri tutukladı.

Tunus merkezli Filistin yanlısı bir grup olan ‘Filistin Ortak Eylem Koordinasyonu’, Tunus hükümetine Filistinli mahkûmları kabul etmesi çağrısında bulundu. ‘Filistin Ortak Eylem Koordinasyonu’ grubu yaptığı açıklamada “Filistin halkının kararlılığını desteklemenin, şehitlerinin ve yaralılarının kanına ve mahkûmlarının acısına sadakatin” önemini belirtti.

Katar Dışişleri Bakanı Muhammed al-Thani pazar günü gazetecilere yaptığı açıklamada “birçok ülkenin serbest bırakılan Filistinli mahkûmlara ev sahipliği yapacağını” söyledi.

Güneydoğu Asya ülkesi Endonezya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Rolliansyah Soemirat salı günü yaptığı açıklamada Hamas ile Cakarta'nın mahkûmları kabul etme olasılığı konusunda herhangi bir görüşme yaptıklarını yalanladı. Filistin medyası Hamas'ın temas kurduğu ülkeler arasında Endonezya'nın da bulunduğunu bildirmişti.

Daha önceki takaslarda serbest bırakılan bazı mahkûmlar İsrail'e saldırmaya devam etmişti. Hamas'ın 7 Ekim saldırısının arkasındaki isim olan merhum lideri Yahya Sinvar, esir asker Gilad Şalit'in serbest bırakılması anlaşmasının bir parçası olarak 2011 yılında hapisten çıkarılmıştı. Sinvar geçtiğimiz ekim ayında Gazze'de İsrail askerleriyle girdiği çatışmada şehit edilmişti.

Hamas salı günü yaptığı açıklamada anlaşmanın ikinci aşamasına ilişkin müzakerelerin başladığını duyurdu. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun ofisinden aynı gün yapılan açıklamada İsrail'in bu hafta içinde anlaşmayla ilgili görüşmelerde bulunmak üzere Doha'ya bir heyet göndermeye hazırlandığı belirtildi.

İkinci aşama Gazze'de kalan rehinelerin serbest bırakılması ve İsrail'in bölgeden çekilmesine odaklanacak. Netanyahu salı günü ABD Başkanı Donald Trump ile anlaşmaya ilişkin görüşmelerde bulunmak üzere Washington'daydı.

O akşam düzenlediği basın toplantısında Trump, ABD'nin Gazze'yi “devralacağını” ve “bölge halkına sınırsız sayıda iş ve konut sağlayacak ekonomik kalkınma” peşinde koşacağını söyledi.

Geçen ayın sonlarında Trump, Gazze'yi “temizlemekten” ve Gazzelileri ‘Ürdün ve Mısır'a’ yerleştirmekten bahsetmişti. Bölgedeki diğer ülkeler gibi Hamas ve Filistin Yönetimi de Trump'ın sözlerini kınadı.