12 Haziran seçimlerinde oylarını %46,6’dan %49,8 yükselten AK Parti’nin bu çarpıcı başarısına karşılık milletvekili sayısı 2007 sonuçlarına göre 15 azaldı. (341’den 326’ya). Sık ifade edilen bir görüşe göre bunun en önemli nedeni, nispi nüfusu azalan çoğu küçük bazı illerin milletvekili sayısının 2007’ye göre 33 azalması ve bunun nüfusu hızlı artan illere dağıtılması. 2007’den sonra toplam 85 seçim çevresinden 51’inde milletvekili sayısı değişti; 33 yerde azalma, 18 yerde artış oldu. Ancak 12 Haziran sonuçları ayrıntılı bir şekilde analiz edildiğinde, bu değişikliğin etkisinin oldukça az olduğunu görülüyor.

Artan oy oranına rağmen AK Parti’nin milletvekili sayısının azalmasının önemli bir nedeni, BDP’nin başarılı bir öngörü ile seçim çevrelerinde optimum (veya az hatalı) sayıda aday çıkarması ve bunun sonucunda artan oy oranlarının ima ettiğinden daha fazla bir net kazanç sağlaması oldu. Mesela 8 milletvekili çıkaran Van’da BDP dört bağımsız adayla yarışa girdi, dördünü de kazandı. Eğer dörtten farklı sayıda aday çıkarsalardı kazandıkları milletvekili sayısı muhtemelen artmayacak, ama azalabilecekti. BDP 2007’ye göre sadece Tunceli’de bir milletvekili kaybederken 15 ilave kazandı ve 14 net artış sağladı (22’den 36’ya). BDP’nin 12 Haziran’da kazandığı 15 ilave; CHP’den bir (Adana), partisiz bağımsız bir (Mardin) ve MHP’den iki (Mersin ve Kars) milletvekili daha az çıkmasına neden oldu. Geriye kalan 11 milletvekili ise AK Parti’nin kayıp hanesine yazıldı. Bu seçim çevreleri şunlar: Ağrı, Bingöl, Diyarbakır (2), Hakkâri (2), İstanbul-2, Ş.Urfa, Van (2), Şırnak.

İkinci önemli neden, TBMM’de temsile kavuşan oyların artışı oldu. BDP’li olmayan bağımsızların oyları hariç tutulursa, 12 Haziran’da TBMM’de temsile kavuşan oylar %94,5’e çıktı. Demokratik temsil açısından sevindirici bu gelişmenin, diğer taraftan %10 barajını savunanların elini güçlendireceği muhakkak. Aynı oran 2007’de % 86,2 idi. Bu durumda barajı geçen bütün partilerin Meclis’te temsil edilen toplam oylar içindeki payları 2007’ye göre nispi bir düşüşe uğradı. AK Parti için bu pay 2007’de %54,1 iken (% 46,6 / % 86,2), 12 Haziran’da %52,7 oldu (%49,8 / %94,5). Aradaki % 1,4 puanlık azalmanın tekabül ettiği milletvekili sayısını kesin olarak hesaplamak mümkün olmamakla birlikte, tahminen 8-10 civarındadır.

Buna karşılık seçim sonuçlarının ayrıntılı analizleri, illerin milletvekili sayısındaki değişmelerin AK Parti’nin (ve diğer partilerin) toplam milletvekili sayısını büyük ölçüde etkilemediğini gösteriyor. İllerin 2007 seçimlerindeki milletvekili sayıları aynen devam etseydi, 12 Haziran sonuçlarına net etki sınırlı olacaktı. MHP dört, AK Parti üç milletvekili daha fazla çıkaracak; buna karşılık CHP dört, BDP üç milletvekili daha az kazanacaktı. Görüldüğü gibi farklar küçüktür ve nispi olarak en olumsuz MHP, en olumlu BDP etkilenmiştir. BDP değişiklik nedeniyle hiç milletvekili kaybetmemiş, üç yerde kazanmıştır (Ş. Urfa, Van, Şırnak). Milletvekili sayısı değişen çevrelerde AK Parti 23 milletvekili kaybetmiş, 20 milletvekili kazanmıştır. Milletvekilliği kaybedilen çevreler şunlardır: Afyon, Ağrı, Bitlis, Çorum, Erzincan, Erzurum, Giresun, Isparta, Kastamonu, Konya (2), Kütahya, Malatya, Sinop, Sivas, Tokat, Trabzon (2), Yozgat (2), Bayburt, Karaman, Karabük. Milletvekili kazanılan çevreler ise şunlardır: Ankara-1, Ankara-2, Antalya, Bursa, Diyarbakır, Gaziantep (2), İstanbul-1 (4), İstanbul-2 (3), İstanbul-3, İzmir-1, Kayseri, Kocaeli (2), Sakarya.

Sonuç olarak, artan oy oranına rağmen AK Parti milletvekili sayısının azalmasının en önemli iki nedeni TBMM’de temsil oranının yükselmesi ve BDP’nin milletvekili sayısının artmasıdır. İllerin milletvekili sayılarının değişmesi çok etkili olmamıştır. İllerin milletvekili sayıları hiç değişmeseydi dahi, AK Parti’nin milletvekili sayısı mesela Anayasa’yı değiştirebilecek eşiğe (330) çıkmayacaktı.

AK Parti Ankara Milletvekili

[email protected]

TARAF