Ülkede 21 yıl aradan sonra ilk kez yapılan nüfus sayımıyla, etnik, din, dil, vatandaşların yaş ortalamaları, eğitim durumları, ekonomik durumları, okur yazarlık oranları gibi veriler netlik kazanacak.

Bosna Hersek'te, nüfus sayımı anketörleri saat 09:00 (TSİ 10.00) itibariyle ülke genelinde nüfus sayımı işlemlerine vatandaşların evlerine giderek başladı. Anketörlerin nüfus sayım işlemleri 15 Ekim tarihine kadar her gün saat 21:00'e (TSİ 22.00) kadar devam edecek. Nüfus sayımında çalışacak yaklaşık 25 bin görevli, görevi sırasında vatandaşlarla ilgili öğrendiği tüm özel bilgilerin "resmi sır" olarak kalacağına dair sözleşme de imzaladı. Nüfus sayımı kapsamında hane halkına yöneltilen 46 soruyla, ülkedeki vatandaşların etnik, din, dil, yaş ortalamaları, eğitim durumları, ekonomik durumları, okur yazarlık oranları gibi veriler de netlik kazanacak.

Nüfus sayımı ile ilgili ilk sonuçlar, sayımının bitmesinin 90 gün sonra yani 2014 yılının Ocak ayında açıklanacak. Nüfus sayımında anketörler, kontrolör ve yedek anketörler olmak üzere 25 bin kişi görev yapacak. Nüfus sayımı için 46 milyon KM (23,5 miloyna avro) bütçe ayrıldı. Avrupa Komisyonu, toplam bütçeye 7,5 milyon avro verdi.

Bosna Hersek İstatistik Kurumu Müdürü Zdenko Milinoviç, yaptığı açıklamada, nüfus sayımıyla ilgili veri işleme sürecinde tüm özel verilerin şifrelenmiş olacağını bildirdi. Özel verilerin şiflerlerinin, Bosna Hersek İstatistik Kurumu ile Bosna Hersek Federasyonu ve Bosna Sırp Cumhuriyeti İstatistik kurumlarında olacağını belirten Milinoviç, ancak hiçbir kurumun tek başına özel verilere giriş yapamayacağını kaydetti.

Nüfus sayımı için kampanyalar

Eylül ayı başı itibarıyla, nüfus sayımına dair kampanyaların başlamasıyla birlikte, ülkedeki dini kurumlar ve sivil toplum kuruluşları başta olmak üzere, vatandaşları nüfus sayımının önemi hakkında bilgilendirmek için çalışmalar başlatıldı. Önce Hırvat Katolik Kilisesi, ardından Sırp Ortodoks Kilisesi ve son olarak da Bosna Hersek İslam Birliği, kendi dini mensuplarını nüfus sayımı konusunda dikkatli olmaya çağırdı.

Katolik Kilisesi, Bosna Hersek'te yaşayan Hırvatlar'ı, sayımda, etnik kimlik kategorisinde "Hırvat", din kategorisinde "Katolik" olarak tanımlamalarını ve dil kategorisinde ise "Hırvatça" seçeneğini işaretlemeleri konusunda uyarırken, Sırp Ortodoks Kilisesi de ülkede yaşayan Sırplar için, "Sırp", "Ortodoks" ve "Sırpça" vurgusu yaptı.

Bosna Hersek İslam Birliği de özellikle en fazla Müslüman'a ulaşabilecekleri Cuma hutbelerinde, nüfus sayımı konusunda ülkedeki Müslüman Boşnakları bilinçlendirmeye çalışıyor. Cuma namazlarında okunan hutbelerde, nüfus sayımında etnik haneye "Boşnak", din hanesine "Müslüman", dil hanesine ise "Boşnakça" yazdırılması konusunda çok dikkatli olunmasını isterken, eski Yugoslavya döneminden kalma ve kendilerini etnik anlamda "Müslüman" veya "Bosnalı" olarak tanımlama hatasına düşülmemesine, aksi takdirde bunun sonuçlarının Boşnaklar adına ağır olacağına dikkat çekiliyor.

Nüfus sayımında Boşnakları bekleyen tuzaklar

Bosna Hersek için tarihi bir öneme sahip nüfus sayımı, aynı zamanda, ülkede yaşayan Boşnaklar için de büyük önem taşıyor. Geçmiş dönemler de etnik kimlikleri yok sayılmış ve eski Yugoslavya döneminde, etnik anlamda "Müslüman" olarak tanımlanmış olan Boşnaklar, bu sayımın ardından resmen yeniden var olmaya başlayacaklar.

Ancak, nüfus sayımında Boşnaklar'ı bazı tuzaklar da bekliyor. Etnik kimlik kategorisinde, "Boşnak", "Sırp", "Hırvat" ve "Diğerleri" seçeneklerinin yer aldığı nüfus sayımı listesinde, Boşnaklar'ın kendilerini eskiden olduğu gibi 'Müslüman' ya da 'Bosnalı' olarak tanımlaması halinde, bu vatandaşlar "Diğerleri" kategorisinde kayıt edilecek. Boşnaklar'ın kendilerini 'Boşnak' olarak tanımlamaması halinde, kendi ülkelerinde azınlık olma tehlikesi bile bulunuyor.

Bosna Hersek İslam Birliği, Adil Zulfikarpaşiç Boşnak Enstitüsü, İslam Birliği'nin resmi yayın organı Preporod, Bosna Hersekli yardım kuruluşu Merhamet ve Boşnak Aydınlar Kongresi Konseyi gibi beş güçlü organizasyonu tek çatı altında toplayan "Nüfus Sayımı 2013" (Popis 2013) Fonu Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Tarik Zaimoviç, nüfus sayımının özellikle Boşnak halk tarafından ciddiye alınması gerektiğini, aksi takdirde bu nüfus sayımının ülkede yaşayan Boşnaklar için pahalıya mal olacağını belirtti.

Zaimoviç, Boşnak ulusunun geçmişte 12 nüfus sayımı geçirdiğini ve bu sayımlarda hep kendilerine dayatılan isimlerle tanımlandıklarını hatırlatarak, Osmanlı'dan sonra ülkede yapılan nüfus sayımlarında Boşnaklar'ın "Muhammedciler", "Sırp-Müslümanlar", "Hırvat-Müslümanlar", eski Yugoslavya döneminde ise "Müslüman" olarak kendilerini tanımlamak zorunda bırakıldıklarını belirterek, "Biz halkımıza şunu söylüyoruz, bu defa üzerimizde baskı yok, başkasının tanımlamasıyla kendimizi ifade etmeyeceğiz. Biz etnik olarak Boşnak'ız, dinimiz İslam, dilimiz ise Boşnakça'dır. Bu nedenle halkımız sayımda millet hanesine 'Boşnak', din hanesine 'Müslüman' dil hanesine ise 'Boşnakça' olarak yazdırsın" dedi.

En son nüfus sayımı 1991 yılında yapılmıştı

Bosna Hersek'te en son 1991 yılı Mart ayında yapılan nüfus sayımına göre, ülkede yüzde 43'ü Boşnak, yüzde 31'i Sırp ve yüzde 17'si Hırvat olmak üzere yaklaşık 4 milyon 370 bin kişinin yaşadığı tespit edilmişti. Ülkede, savaştan sonra ülkedeki Boşnak, Sırp ve Hırvatlar arasındaki anlaşmazlık nedeniyle nüfus sayımı yapılamamıştı.

AA