Afganistan'da saldırı ve Irak'ta çekilme. İki bölgede birbirine zıt iki Amerikan askerî adımı, Washington yönetiminin siyasi trajedisinin özünü oluşturuyor. İki sorun George Bush'tan miras kaldı.

Afganistan, ABD yönetiminin 11 Eylül saldırılarının bir daha tekrarlanmaması için düşmanı öncü darbelerle engelleme gerekçesiyle 'kalıcı savaşlar' projesine kaymasının başlangıcı idi. Irak, Bush'un Ortadoğu'da siyasi haritayı stratejik halka içinde yeniden çizecek şekilde Bush'un bel bağladığı saldırının sonunu oluşturdu.

Başlangıç Afganistan'da, son ise Irak'ta oldu. Her ikisi arasında ABD, uluslararası konumunu zayıflatan, 'yeni muhafazakârlar' kampının çöküşüne ve Beyaz Saray'dan çıkışına yol açan acı bir deneyim içine düştü. Barack Obama şu an büyük bir sorunla karşı karşıya. Bush'un başarısız deneyimini tekrarlamak ile siyaseti bir emrivaki doğrultusunda düzeltip bölgenin coğrafik oluşumları, beşerî ve kültürel kollarıyla doğal ilişkiler kurmak için yeni araçlar bulmak arasında bir seçim yapmalı. Afganistan ve Irak'taki iki zıt adım, ABD yönetiminin Bush'un halkasından çıkmak ile bu halkayı sürdürmek zorunda kalmak arasında orta bir bölgede gidip geldiğine işaret ediyor.

Obama'nın seçim vaatleri birbirinden farklı iki temelden hareket etti. İlki Irak'ta askerî üslere ve kışlalara çekilmek. İkincisi Afganistan'da saldırıları yoğunlaştırmak. Vaatler her iki dosya arasındaki 'bağlantıyı koparma' düşüncesinden hareket etmişti. Zira Obama'nın ekibi sorunun Afganistan'da başladığını, orada bitmesi ve sınırlarını aşmaması gerektiğini düşündü. Irak'la olan sorun ise tamamen farklıydı ve 'yeni muhafazakârların' üretimiydi. Washington'da başkan Bush bu sorunun ağına düşürülmeseydi ABD'nin Irak'tan kaçınma imkânı olurdu. Pratik olarak iki dosya arasında 'bağlantının koparılması' operasyonu temmuzun ilk haftası itibarıyla başladı. Irak'ta Amerikan işgal güçleri Irak hükümetiyle yapılan güvenlik anlaşması doğrultusunda çekilmeye başladı ve şu ana kadar Irak kentlerine dağılmış 168 kampı ve yeri Irak güçlerine teslim etti. Afganistan'da ise Amerikan işgal güçleri güneydeki Helmand vilayetinde siyasi havayı, 20 Ağustos'ta sonuçları belli başkanlık seçimlerine hazırlamak amacıyla Taliban mevzilerini kontrol altına alma girişimi içinde tersi yönde bir saldırı başlattı.

Birbirine zıt iki askerî adım. Askerî zıtlaşma sonuçlarda birbiriyle çelişkili siyasi tabloya dair bir fikir veriyor. Irak'ta güvenlik sıkıntısının genişlemesi endişeleri ortasında yeniden konuşlanmak, siyasi etkisini ancak Iraklıların ülkesinde şartların istikrar bulması ve devletin mezhep ve aşiret liderlerinin hakimiyetinde olan bölgeler arasındaki merkezî konumunu almaya başlamasıyla verir.

Afganistan, Bush döneminde bir trajediydi. Yeni muhafazakârların ideolojik şemsiyesi altında Amerikan strateji duvarında bir gedik oluşturdu. Afganistan krizi dosyası selefinden farkı krizleri miras alan Obama dönemine havale edildi. Irak'taki askerî çekilme ile aynı zamana denk gelen Afganistan'daki saldırı, Obama dönemindeki öncelikler programının yeniden okunmasına destek olabilir. Afganistan önceki dönemden miras kalmış bir trajediyi oluşturabilir, ancak Obama'ya Filistin sorunuyla ciddi şekilde ilişki kurmaya başladığında karşılaşacağı sorunlarla mücadele etmekten ileriye doğru kaçmak için gerekli koridoru sağlayabilir.

Irak'taki çekilme ve Afganistan'da saldırının başlaması ABD yönetiminin Obama döneminde içinden geçtiği geçiş sürecinde çelişkili bir tablo çiziyor. Iraklıların ülkesindeki çekilme adımı ile Tora Bora ve Helmand vilayetindeki saldırı adımı arasındaki fark ise ilkinin zaman açısından sınırlı olması ve güvenlik anlaşması şartları kapsamında kontrol altında tutulması. İkincisi ise zaman olarak ucu açık ve şu an nerede istikrar bulacağını hiç kimse bilmiyor.

ZAMAN