Fedaa al-Qedra’nın electronicintifada’da yayınlanan yazısı Barış Hoyraz tarafından Haksöz-Haber için tercüme edilmiştir.

İsrail askerleri bu ayın başlarında ateşkes anlaşmasının başlangıcını işaret ederek Refah'tan çekildiklerinde, Gazze'nin en güneyindeki şehirde arkalarında bir yıkım bıraktılar.

Tahminen 1.3 milyon insan soykırım savaşı sırasında Gazze'nin diğer bölgelerinde yerlerinden edildikten sonra Refah'a sığınmıştı. Hepsi de üzücü ve zorlu tecrübeler yaşadı.

Şehrin belediye başkanı Ahmed al-Sufi, kısa süre önce düzenlediği bir basın toplantısında, yetkililerin İsrail'in neden olduğu yıkımla başa çıkabilecek kapasiteye sahip olmadığını belirtti. Geçtiğimiz 15 ay boyunca Refah'ı çok sayıda hava saldırısına maruz bırakan İsrail ordusu, mayıs ayında da kente kara harekâtı düzenledi.

El Sufi, “Altyapı tamamen felç olmuş durumda,” dedi. “Su ve elektrik şebekeleri çökmüş durumda ve ana yollar kullanılamaz halde. Binlerce ev ve kamu tesisi artık yok.”

Uluslararası yardım çağrısında bulunan al-Sufi, “Buradaki insani durum felaket. Bununla tek başımıza yüzleşemeyiz.”

İsrail'in ekim 2023'te soykırım savaşını ilan etmesinden önce Refah'ın nüfusu yaklaşık 275.000 idi.

Fatima Abu Taha şehrin batısındaki Suudi bölgesinde yaşıyordu. Evi İsrail'in vahşeti yüzünden harabeye dönmüş durumda.

The Electronic Intifada'ya “Komşularım bana yardım edene kadar evimi bulamadım” dedi. “Tüm mahalle çorak bir araziye dönüştü, hiçbir bina kalmadı. ‘Su’ için güvendiğimiz arıtma tesisi bile tamamen yok edildi.”

İsrail ordusu Refah'ın merkezinden çekilmiş olsa da, askerleri Fatima Abu Taha'nın yıkılan evinin sadece birkaç yüz metre ötesinde varlıklarını sürdürüyor.

“Eski evimin yıkıntıları üzerinde bir çadırda kalmak bile büyük bir risk gibi geliyor”

Ateşkese rağmen İsrail güçleri Refah'taki evlerine dönmeye çalışan Filistinlilere ateş açtı ve onları öldürdü.

Her şey gitti

Adham Mansour, Refah'ın kuzey kesimindeki Barqa Stadyumu çevresindeki bölgeye geri döndüğünde tamamen şok oldu. Mansour yerinden edilmeden önce bu bölgede yaşıyor ve bir giyim mağazası işletiyordu.

“Beş katlı evimizi kontrol etmeye geldim ama hiçbir iz bulamadım,” dedi. “Sanki burada hiçbir şey kalmamış gibi. Tek gelir kaynağım olan giyim mağazam bile tamamen yerle bir olmuş.”

“Her şey gitti,” dedi. “Tüm hayatımı mahvettiler. Evimi ve geçim kaynağımı bir anda kaybettikten sonra nereden başlayacağımı bile bilmiyorum.”

Ahmad Farhat, Refah'ın Tal al-Sultan bölgesindeki evinden geriye kalanlara geri döndü.

“Evim tamamen yıkılmadığı için kendimi şanslı sayıyorum,” dedi. “Ama önemli hasara yol açan top mermileri isabet etti.”

“Evim şu anda yaşanamaz durumda” diye ekledi. “Onarmam gerekecek ama asıl zorluk inşaat malzemesi bulmak. İsrail savaştan önce de girişleri kısıtlıyordu. Şimdi bu kadar geniş çaplı bir yıkım varken bunun ne kadar süreceğini hayal bile edemiyorum.”

Ahmad Adwan, hasar tespiti konusunda uzmanlaşmış bir mühendis.

The Electronic Intifada'ya verdiği demeçte “Buradaki yıkımın seviyesi dehşet verici” dedi. “Yeniden inşanın başlayabilmesi için hasarın belgelenmesi bile aylar sürecek.”

Refah'ı yeniden inşa etme görevi, kullanılabilir arazi miktarının azalması nedeniyle daha da karmaşık hale geldi.

Ekim 2023'te soykırım başladığında, dönemin İsrail Dışişleri Bakanı Eli Cohen, Gazze topraklarının küçüleceğini söylemişti. İsrail bu tehdidini Filistinlilerin girmesinin yasak olduğu “tampon bölgeyi” genişleterek gerçekleştirdi.

Bölgeyi genişletmek için İsrail geniş tarım arazilerini yerle bir etti ve çok sayıda binayı yıktı.

Mühendis Ahmad Adwan, bölgenin genişletilmesinin “buradaki yaşamı neredeyse imkânsız hale getirdiğini” söyledi.

“Yerel kaynaklar neredeyse yok denecek kadar az olduğu için” şehrin yeniden inşası için ‘acil uluslararası müdahaleye ihtiyaç olduğunu’ da sözlerine ekledi.

Bu ayın başlarında ilan edilen ateşkes Gazze'ye sevinç getirdi. Ancak Refah'ta bu sevinç, özellikle de insanlar evlerinin nasıl yıkıldığını ya da ağır hasar gördüğünü ve enkaz altından cesetlerin çıkarıldığını görene kadar sürdü.

Refah eskiden canlı bir şehirdi. Bugün ise hayalet bir şehir.

*Fedaa al-Qedra, Gazze'de gazetecilik yapıyor.