Afganistan'daki direniş hareketi belli başlı üç grup tarafından yürütülüyor: Taliban, Hizb-i İslami ve Hakkani Grubu bunlar.

Taliban, bunların en güçlü ve en yaygın olanı sayılır. İkinci güçlü grup da Hizb-i İslami. Gülbettin Hikmetyar'ın lideri olduğu Hizb-i İslami, esasen 1980'lerdeki Afgan Cihadı'ndan bu yana Afganistan'da oldukça etkin olan ve özde Peştunlardan meydana gelen bir grup.

Bugün 60 yaşında olan Hikmetyar, Afgan Cihadı'nın önemli komutanlarındandı. O yıllar Türkiye'ye de gelip giderdi. Sovyet işgalinin sona ermesinden sonra ülkede patlak veren iç savaşta da önemli rol oynadı. Taliban'ın ülkeyi 1996 yılında ele geçirmesinden sonra İran'ın başkenti Tahran'da yıllarca sürgün hayatı yaşadı. Amerika ve müttefiklerinin 2001 Afgan operasyonunu takiben ülkesine döndü ve bunlara karşı savaşmaya başladı. Halen de diğer direniş gruplarıyla birlikte bu savaşı sürdürüyor.

Hizb-i İslami, Afganistan'ın ağırlıklı olarak kuzeydoğu ve kuzey bölgelerinde etkin durumda bulunuyor, bu bölgelerden Kabil dahil diğer bölgelere saldırılar düzenliyor. Bu arada geçen ay başlarında yaşanan bir olaydan dolayı Taliban ile arası da açılmış bulunuyor. Olay, Baglan Eyaleti'nin Baglan-ı Cedid bölgesindeki Kök Çınar köyünde meydana gelmişti. Hizb-i İslami'nin komutanlarından Molla Mirveys denetimindeki köye gelen Taliban milisleri, buradaki Hizb-i İslami kuvvetleri ile önce sözlü tartışmaya girmiş, daha sonra birbirlerine silah çekmiş, sonuçta çatışmışlardı. Bölgedeki hükümet polis şefine göre, çatışmalarda 35 Hizb-i İslami, 15 Taliban mensubu ölmüştü. Olayın ve çatışmaların Taliban mensuplarının Kök Çınar'da zekat toplama teşebbüsü sonucu çıktığı söylenmişti o zaman.

Baglan Eyaleti polis şefi yardımcısı Zalmay Mangal'a göre, olay sonrasında Hizb-i İslami'nin kontrolünde bulunan bölgeler, artık Taliban'ın kontrolüne girmiş bulunuyor. Taliban, olay ve çatışma hakkında sessiz kalırken Hizb-i İslami liderliğinin iki grup arasında çıkan gerginliği yatıştırmaya çalıştığı söyleniyor. Hizb-i İslami ile Taliban arasında bu gerginlik yaşanırken Hizb-i İslami, geçen hafta sürpriz bir hamle yaparak Afgan ihtilafına yeni bir boyut katmış bulunuyor. Bu hamle, lider Hikmetyar'ı temsil eden bir grup Hizb-i İslami yetkilisinin başkent Kabil'e gelip, başta Devlet Başkanı Hamid Karzai ve diğer hükümet yetkilileri ile görüşüp onlara Hikmetyar'ın barış planı teklifini sunmalarını kapsıyor.

Hikmetyar'ın yardımcısı Kutbettin Hilal, damadı Gayret Bahir ve adı açıklanmayan diğer yetkililerden meydana gelen Hizb-i İslami heyeti, Karzai ve kardeşi Ahmet Veli Karzai'ye ilaveten Parlamento Başkanı Yunus Kanuni, Başkan Yardımcısı Mareşal Muhammed Kasım Fehim, milletvekili Abdülresul Sayyaf ve başkaları ile söz konusu barış planını ele almış bulunuyor. Tamamı henüz bilinmemekle birlikte Milli Kurtuluş Mutabakatı adı verilen bu planın 15 maddeden meydana geldiği söyleniyor. Planın haberlerde öne çıkan maddelerinin bazıları şöyle: Bütün yabancı güçler ülkeden Temmuz 2010'da başlamak üzere 6 ay içinde geri çekilecekler. Geri çekilme 6 ay içinde tamamlanacak. Bugünkü hükümet, geri çekilme tamamlanana kadar iktidarda kalacak. Bu arada 7 kişiden müteşekkil bir milli güvenlik konseyi kurulacak ve bu konsey güvenlikle ilgili son karar mercii olacak. Geri çekilmenin gerçekleşmesinden sonra seçimler yapılacak ve yeni parlamento belirlenecek. Yeni parlamento, mevcut anayasayı gözden geçirebilecek. Ülkenin imar ve inşasında yabancı katkı devam edecek.

Barış planının ana maddeleri böyle. Esasen Amerika da son iki yıldır Karzai'nin Hizb-i İslami ile uzlaşma temelinde görüşmeler yapmasını destekliyordu. Bu bakımdan Amerika, son görüşmelerden memnun görünüyor.

Hikmetyar ise muhtemelen bu hamlesiyle hem ufukta belli belirsiz görünen siyasi çözüm sürecinde elini ve partisini şimdiden güçlü kılmayı amaçlıyor ve hem de gelecekteki Afgan yönetiminde söz sahibi olmanın zeminini şimdiden hazırlamaya çalışıyor. Hamlesinin muhtemelen başka sebepleri de var. Bunları bilemeyiz; ancak hamlesinin önemli ve zamanlı olduğuna hiç şüphe yok bize göre.

ZAMAN