Suriye'nin güneyindeki Dera ilinde bir grup öğrencinin 15 Mart 2011'de okul duvarına "Ey doktor (Beşşar Esed) şimdi sıra sana geldi" yazmasıyla başlayan Suriye devrimi, Heyet Tahrir Şam (HTŞ) ve diğer muhalif grupların başlattığı son operasyonla 8 Aralık 2024'te zaferle sonuçlandı.

Muhalifler, 27 Kasım 2024'te başlattıkları operasyonun başında kuzeydeki Halep ve İdlib'te elde edilen ilerlemenin ardından Hama ve Humus vilayetlerine yönelerek başkente giden hattın büyük bölümünü kontrol altına aldı. Böylece rejim güçlerinin kuzey ve orta bölgelerdeki savunma hatları çöktü.

Humus'un el değiştirmesiyle birlikte rejim saflarında dağılmalar görüldü, birçok asker silah bırakarak muhaliflere teslim oldu ya da kaçtı. Halkın desteğini alan muhaliflerin Şam'a girmesiyle birlikte 8 Aralık 2024'te 61 yıllık Baas rejimi çöktü.

Esed ve üst düzey askeri yetkililerin, aileleriyle birlikte ülkeden kaçmasının ardından Baas dönemine ait semboller hedef alındı, heykeller devrildi ve işkence merkezleri kapatıldı. Rejimin yıkılmasıyla ülkede yeni bir dönem başladı.

Muhalif askeri gruplar, "devrim sonrası geçiş dönemi" için yeni yönetimi kurdu. Ahmed Şara ülkenin Cumhurbaşkanı ilan edildi.

Güvenlik alanında ise HTŞ ve Suriye Milli Ordusu (SMO) unsurlarının yeni Suriye ordusu bünyesinde tek komuta yapısında birleştirilmesi kararlaştırıldı. Rejim ordusu ve güvenlik güçleri ile Baas Partisi ve rejimin belirlediği parlamento ise feshedildi.

İlk seçimler yapıldı

Esed rejiminin devrilmesinden sonra 5 Ekim'de ilk Halk Meclisi seçimleri düzenlendi.

Suriye'de, iç savaşın yol açtığı yıkım, kimlik belgelerinin eksikliği, adreslerin ortadan kalkması ve halkın yarısından fazlasının ülke içinde ve dışında yerinden edilmesi nedeniyle Halk Meclisi seçimleri, doğrudan halk oylamasıyla değil temsil esasına dayalı seçici kurullar aracılığıyla yapıldı.

Bu kapsamda seçici kurullar, hükümetin denetimindeki bölgelerde kurulan sandıklarla oy kullandı.

Suriyelilerin gönüllü geri dönüşleri hızlandı

Rejimin yıkılmasının ardından iç savaş yıllarında komşu ülkelere sığınan Suriyelilerin memleketlerine dönüşü de hız kazandı.

İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, 1 Kasım'da yaptığı açıklamada, 8 Aralık 2024 sonrasında 550 bin Suriyelinin ülkesine gönüllü dönüş yaptığını bildirdi.

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) de 4 Aralık'ta yaptığı açıklamada, 2025'te 378 bin Suriyeli mültecinin Lübnan'dan ülkesine döndüğünü duyurdu.

İzolasyon perdesi aralandı, Batılı yaptırımlar kaldırılıyor

Yeni yönetim, geride kalan 1 yılda Suriye'nin uluslararası platformlardaki görünürlüğünü artırmak ve Batı ülkelerinden yaptırımların kaldırılmasını sağlamak için yoğun diplomasi trafiği yürüttü.

Bu süreçte başta Türkiye olmak üzere çok sayıda ülke, Şam yönetimiyle yeniden ilişkileri tesis ederek yıllardır kapalı kalan diplomatik temsilciliklerini yeniden faal hale getirdi. Türkiye'nin Şam Büyükelçiliğinde 14 Aralık 2024'te Türk bayrağı göndere çekildi ve temsilcilik yeniden hizmet vermeye başladı.

ABD Başkanı Donald Trump'ın, 13 Mayıs 2025'te Suudi Arabistan ziyareti sırasında Suriye'ye yönelik yaptırımların kaldırılacağı yönündeki açıklaması, sürecin dönüm noktalarından biri oldu. Trump, bu kararda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile temaslarının etkili olduğunu ifade etti.

ABD'nin kararını takiben Avrupa Birliği de 21 Mayıs'ta, 2011'den bu yana uygulanmakta olan ekonomik yaptırımları kaldırma kararı aldı.

Cumhurbaşkanı Şara'nın, ABD ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin yaptırım listelerinden çıkarılması da birçok ülke tarafından memnuniyetle karşılandı.

Ayrıca ABD Hazine Bakanlığı, 10 Kasım'da "Sezar Yasası" kapsamındaki yaptırımların askıya alındığını duyurdu.

PKK/YPG, kutlamaları yasakladı

Suriye'de SDG adını kullanan PKK/YPG ise Fırat'ın doğusunda ve Halep'in Şeyh Maksud ve Eşrefiyye mahallerindeki hakimiyetini hala sürdürüyor.

Mart ayında Suriye yönetimiyle imzaladığı anlaşmaya rağmen PKK/YPG, Şam'a entegre olmamak için oyalama taktiklerine başvurarak süreci sonuçsuz bıraktı.

PKK/YPG, ayrıca ülkenin kuzeydoğusunda kontrol ettiği bölgelerde, "terör tehditlerini" bahane ederek, 61 yıllık Baas rejimini deviren operasyonun yıl dönümü kutlamalarını yasakladı.

İsrail işgalini genişletti, binden fazla saldırı düzenledi

Esed rejiminin devrilmesinin ardından İsrail ordusu, Suriye topraklarına yoğun saldırılar başlattı.

Suriye yönetimine göre İsrail, Esed rejiminin yıkılmasının ardından ülke genelinde 1000'den fazla hava saldırısı gerçekleştirdi.

İsrail, işgal ettiği Golan Tepeleri'ne ek olarak son 1 yıl içinde 800 kilometrekarelik Suriye toprağını daha ele geçirdi.

Kronoloji

AA muhabiri, Suriye devriminin birinci yıl dönümü dolayısıyla geçen yıl 27 Kasım - 8 Aralık'ta Esed rejimini deviren operasyonda öne çıkan gelişmeleri derledi.

27 Kasım 2024

Muhalifler Halep'in batı kırsalında geniş çaplı operasyon başlattı.

28 Kasım

Suriye'de Esed rejimi güçleriyle çatışan muhalif gruplar, Halep kentinin dış mahallelerinin 1 kilometre yakınına ulaştı.

29 Kasım

Suriye'nin kuzeybatısındaki İdlib ilinin stratejik öneme sahip Serakib ilçesinin kontrolünü ele geçiren gruplar, Halep kent merkezine girmeye başladı.

30 Kasım

Halep kent merkezinin muhaliflerin kontrolüne geçmesinin ardından, İdlib'in stratejik öneme sahip Maarratünnüman, Han Şeyhun ve Cercenaz ilçeleri de rejim güçlerinden alındı.

İdlib ili genelinde rejim güçlerine karşı hakimiyet sağlayan muhalifler, Hama iline yöneldi.

1 Aralık

SMO da PKK/YPG'nin Tel Rıfat ile Suriye'nin kuzeydoğusu arasında koridor oluşturma planına karşı Özgürlük Şafağı Operasyonu'nu başlattı.

SMO, Özgürlük Şafağı Operasyonu'nda Tel Rıfat ilçe merkezinin tamamına hakim oldu.

2 Aralık

Hama ilinde 16 yerleşim bölgesi rejim güçlerinden geri alındı

3 Aralık

Hama'nın kuzeyindeki Zor El Mahruka, Zor El Heysa, ⁠Zor Ebu Zeyid, ⁠Zor El Meselih, Zor Ec-Cedid ve Hattap yerleşimleri ile Nasiriye Tepesi muhaliflerin kontrolüne geçti.

4 Aralık

Hama kent merkezinin yaklaşık 5 kilometre dışında Esed rejimi güçleriyle çatışan gruplar, 20 köyde daha kontrolü ele geçirdi.

5 Aralık

Hama kent merkezi rejim güçlerinden kurtarıldı.

6 Aralık

Muhalifler, Rasten ve Telbise ilçelerini ele geçirdikten sonra Humus kent merkezinin iç kesimlerine ulaştı.

7 Aralık

Muhalif gruplar, çatışmaların ardından Humus kent merkezini ele geçirdi.

Güneydeki muhalif gruplar da Şam'ın güney banliyölerine girmeye başladı.

Suriye'nin güneyinde nüfusunun çoğunluğu Dürzi olan Süveyda ilindeki yerel gruplar da il genelinde hakimiyet sağladı.

8 Aralık 2024

61 yıllık Baas rejimi, Şam'ın kontrolünü kaybederek çöktü.

Şam'da rejimle özdeşleşen ve işkenceleriyle bilinen Saydnaya Hapishanesi'nde hayatta kalan tutsaklar kurtarıldı.