İsrail, iki yıl boyunca saldırılarını sürdürdüğü Gazze Şeridi’nde kentin tarihî ve kültürel dokusuna rengini veren çok sayıda tarihî camiyi ve eseri yok etti.

·Gazze'deki hükümetin Basın Ofisi’nin verilerine göre, İsrail ordusu Gazze Şeridi’nde bulunan 1244 camiden 835’ini tamamen, 180’den fazlasını ise kısmen yıktı.

Birçoğunun tarihî Memlûkler ve Osmanlı dönemlerine uzanan camiler, Gazze’nin kimliğini yansıtan en önemli mimari yapılar arasında yer alıyordu.

Büyük Ömeri Camii (Câmiu’l-Umerî el-Kebîr)

İsrail'in hedef aldığı tarihî camilerden biri de Gazze'deki Memlûklü ve Osmanlı döneminin mimari özellikleriyle dikkati çeken Büyük Ömeri Camii oldu.

·Yaklaşık 1400 yıllık cami, Gazze'deki en büyük cami, Filistin genelinde ise Kudüs'teki Mescid-i Aksâ ve Akka'daki Ahmed Cezzar Paşa Camii'nden sonra 3. büyük cami özelliğini taşıyordu.

İsrail saldırısı öncesinde avlusuyla yaklaşık 5 bin 300 metrekarelik alana kurulu cami, 38 mermer sütunuyla farklı dönemlerin mimari güzelliğini yansıtıyordu.

Gazze'deki Filistinlilerin "Küçük Mescid-i Aksâ" olarak da tanımladığı cami, İsrail tarafından hedef alınarak büyük oranda yıkıldı.

Seyyid Haşim Camii

Seyyid Haşim Camii, Gazze kentinin doğusundaki Ed-Derac Mahallesi'nde bulunuyor.

Hz. Muhammed'in büyük dedesi Haşim bin Abdulmenaf'ın mezarının bulunduğu yere yapılan Seyyid Haşim Camii ve türbe nedeniyle kent "Haşim’in Gazzesi" olarak adlandırılıyor.

Cami, 7 Aralık 2023'te İsrail savaş uçaklarının bombalaması sonucu ağır hasar gördü.

Katib Vilayet Camii

Tarihi Memlûkler dönemine uzanan Katib Vilayet Camii, Porphyrius Kilisesi ile aynı duvarı paylaşıyor ve Gazze'deki önemli arkeolojik camilerden biri olarak kabul ediliyor.

Memlûk Sultanı Nasır Muhammed bin Kalavun’un (1309–1341) üçüncü saltanatı döneminde inşa edilen Katib Vilayet Camii, 17 Ekim 2023'te İsrail topçu bombardımanına maruz kaldı ve ağır hasar aldı.

İbn Osman Camii

Gazze’nin en büyük ikinci tarihî camisi olan İbn Osman Camii, Nabluslu Ahmed bin Osman tarafından 14. yüzyılda inşa edildi.

Şucaiyye Mahallesi’ndeki eski Pazar Meydanı’nda yer alan cami yaklaşık 2000 metrekarelik bir alana sahip.

Batı revakında, 1445’te Gazze valisi olarak görev yapan Emir Seyfeddin Yelhuce’nin kabri bulunuyor.

Memlûk mimarisinin zarif örneklerinden biri olarak kabul edilen cami, İsrail saldırıları sonucu büyük hasar gördü.

Ali bin Mervan Camii

Gazze’nin doğusundaki Tuffah Mahallesi’nde, eski şehrin surlarının dışında yer alan cami, adını burada defnedilen veli Şeyh Ali bin Mervan’dan alıyor.

Yaklaşık 320 metrekare büyüklüğündeki cami Memlûk döneminde 1371 yılında inşa edildi.

Yüzyıllar boyunca birçok kez yenilenerek Gazze halkının hafızasında derin bir yer edinen cami, İsrail saldırıları sonucu büyük hasar gördü.

Zafar Demri Camii

Şucaiyye Mahallesi’nin doğu ucunda, eski şehir bölgesinde yer alan cami, Şihabeddin Zafar Demri tarafından 1361’de inşa ettirildi.

At nalı biçimli kemerli girişi ile dikkat çeken bir mimariye sahip olan 600 metrekare büyüklüğündeki cami, İsrail saldırısında tamamen yıkıldı.

Bardibekiyye Camii (Mahkeme Camii)

Şucaiyye Mahallesi’nde bulunan Bardibekiyye Cami, 1455 yılında Emir Bardibek ed-Devadar tarafından inşa ettirildi.

Başlangıçta bir medrese olarak inşa edilen yapı, Osmanlı döneminde Şer’i Mahkeme olarak kullanıldığı için "Mahkeme Camii" olarak da anılmaktadır.

Yaklaşık 546 metrekare büyüklüğündeki bu tarihî cami de İsrail saldırısında tamamen tahrip edildi.

Sitt Rukiyye Camii (Rukiye Hanım Camii)

Gazze’nin doğusundaki Şucaiyye Mahallesi’nde bulunan bu küçük cami, 174 metrekarelik bir alana sahipti.

İsrail bombardımanı sonucu tamamen yıkılan eserin adını Osmanlı döneminde Gazze’de yaşamış bir kadından aldığı biliniyor.

Şeyh Osman Kaşgar Camii

Gazze’nin en eski ibadethanelerinden biri olan Şeyh Osman Kaşgar Camii 1223 yılında inşa edildi. Yalnızca 70 metrekare büyüklüğünde olan cami, Osman Kaşkar isimli bir âlime nispet edilir.

Kapısındaki 13. yüzyıla ait taş kitabesiyle ünlü olan cami, İsrail bombardımanında tamamen yıkıldı.

Büyük Han Yunus Camii

Gazze Şeridi’nin güneyinde, adını aldığı kentin en büyük camisi olan Büyük Han Yunus Cami, 1928 yılında inşa edildi.

1954’te genişletilen caminin alanı 3300 metrekareye ulaştı. Genişletme çalışmalarıyla bakım ve onarımı yapılan cami, son İsrail saldırılarında tamamen yıkıldı.