MACİT FAHRİ / HAKSÖZ-HABER
"Umut Hükümeti", Sudan'ın yeni Başbakanı Kamil İdris'in kurduğu hükümete verdiği isimdir. Güvenlik meselesinin iki yakasını temsil eden Savunma ve İçişleri bakanlarının isimlerini duyurdu ve geride kalanlar ise açıklanmayı bekleyen teknokrat isimlerden teşekkül edecektir. Bağımsız milli yeteneklerden teşekkül edecek isimler içtimai ve iktisadi alanı bütün yönleriyle temsil edeceklerdir. Eğitim, sağlık ve ticari alanlara hasr-ı himmet edecekler. Hükümet ilanı, isyanın siyasi, askeri ve coğrafi olarak dar bir alana sıkıştırılması sonrasında yapıldı.
Bu hükümet, eğitim, sağlık ve ticaret de dahil olmak üzere halkın ekonomik ve sosyal hayatını düzenleyecek bağımsız ve tarafsız ulusal şahsiyetlerden oluşacaktır. Bu, isyanın çözülmesinden ve siyasi, askeri ve coğrafi olarak birkaç batı eyaletiyle ve kontrol edilebilir bir coğrafi alanla sınırlandırılmasından sonra geldi. Milislerin Sudan, Libya ve Mısır arasındaki sınır üçgenini işgal etme hikayesi esas olarak Halife Hafter tarafından tasarlandı ve Hamidti'ye sadık isyancı milisler için bir propaganda malzemesi ve aracına dönüştürüldü ve yapay solunum biçimi olarak pazarlandı. Hamidti Halife Hafter'in yerel versiyonu ve kopyası sayılıyor.
Öncelikle, Başbakan adayı Kamil İdris bir yandan hukuk profesörü diğer yandan mükemmel bir ulusal figür, yurtiçinde ve yurtdışında uluslararası kurum ve kuruluşlarda çalışmış kapsamlı idari deneyime sahip partilerden bağımsız bir teknokrattır. Ülkedeki sosyo-ekonomik durumu yönetmesini ve özellikle yerinden edilmiş kişilerin geri dönüşünü sağlaması ve yeniden yapılandırmanın başlatılmasıyla ilgili olarak hayat çarkını döndürmeyi sağlayacak niteliklere sahip gözükmektedir. Bu arada, siyasi, askeri ve güvenlik konuları, mevcut gerçeklik ve ülkenin karşı karşıya olduğu zorluklar ışığında olması gerektiği gibi, yaklaşık üç yıllık makul bir periyot ve sürenin ardından seçimler yapılana kadar Egemenlik Konseyi'nin elinde kalacak ve ardından tam donanımlı, halkın özgür ve adil seçimlerde güvenini kazanan seçilmiş bir hükümete devredilecektir.
Geçtiğimiz günlerde Kamil İdris, Egemenlik Konseyi ile tam bir anlayış ve koordinasyon içinde Savunma Bakanı - Korgeneral Hasan Davud Kayan - ve İçişleri Bakanı - Korgeneral Babiker Mustafa Ali'yi atamak için girişimde bulundu. Mutabakat esasları ışığında hükümetin, dürüst, ulusal çapta yetkin teknokratlardan ve uzmanlardan oluşmasına çalışılmaktadır. Bu atamalarda Lübnan ya da Irak’taki gibi kota sistemi uygulanmayacaktır.
Fraksiyonlara dayalı partilerin varlığı ve temsili Egemenlik Konseyi üzerinden sağlanmaktadır. Konsey çatısı altında ülkedeki genel siyasi tartışma ve diyalog devam etmektedir.
Ulusal yeteneklere haiz bir hükümetin başına Kamil İdris'i getirmenin ardında yatan fikir ve felsefe, en azından Sudan eyaletlerinin büyük çoğunluğunda bitmesi an meselesi haline gelen savaşın sonunun tezahürü ve özellikle geçici başkent Port Sudan'dan başkent Hartum'a taşınma veya yakın zamanda geri dönüşle ilgilidir. Bu yolla hayatın normal akışına dönme beklentisi vurgulanmaktır. Bu aşamada, hükümetin temel görevlerinden birisinin, hükümranlığı, yürütmeyi ve idareyi temsil eden yapıların ve kurumların geçici süreli bir barınmadan sonra Port Sudan'dan başkent Hartum'a geri dönmesi olduğu söylenebilir.
Başkente bu kaçınılmaz yakın dönüş, pratikte savaşın sonunu getirecek, elçiliklerin ve egemen kurumların geri dönmesini ve özellikle üçgen başkentin atar damarı ve kalbi ve ekonomik merkezi olan Omdurman'da sosyo-ekonomik çarkın dönmeye başlamasını simgelemektedir.
Bu bağlamda, Kamil İdris’in Başbakan olarak atanır atanmaz fiili görevlerini yerine getirmeye başlaması, hayati kurum ve tesislere yoğun turlar ve ziyaretler düzenlemesi, ayrıca toplumun çeşitli kesimleriyle sürekli toplantılar yapması oldukça manidardır.
Yine metodolojik olarak, dikkat çekici bir biçimde Kamil İdris, eski Başbakan Abdullah Hamdok'un ve onun bu dönemde sahip olmak istediği bağımsız, tarafsız görüntü ve imajın tam tersi yönde durmakta, daha doğrusu nesnel muadili gibi görünmektedir. Hamdok yönetimde olduğu dönemde ve müddette tarafsız ve bağımsız bir görüntü vermek istemiştir.
Kamil İdris'in bu makama getirilmesi Hamdok ve ideolojisine ve siyasi tercihlerine ve gereğinden fazla isyancılara (Hamidti) yakın durmasına set vurmuş, siyasi olarak mutaassıp ortak ve yoldaşlarının dönemine bir son vermeyi ve çizgi çekmeyi beraberinde getirmiştir. İdris'in getirilmesi belki de başarısız bir deneyime imza atan Hamdok'un siyasi kariyerine son vermek olacaktır.
Genel olarak, hükümetin görevi, öngörülen 3 yıllık geçiş dönemini yönetmektir. Ülkenin çoğu eyaletinde, özellikle zorlu ekonomik ve sosyal şartlarda, ülkedeki eğitim, okullar, üniversiteler, sağlık üniteleri, çiftlikler, fabrikalar ve diğer hayati sektörlerin karşılaştığı zorlukları aşmak, kaldırmak olacaktır. İsyanı ve askeri seçeneği sona erdirmek ve hayatın çarklarını normale döndürmek olacaktır.
Dolayısıyla burada çift yönlü bir mesaj vardır. Birisi içe diğeri dışa dönüktür. İçeride insanları rahatlatmak ve özellikle hükümet kurumları ve tesislerinin normal çalışmalarına dönmesiyle birlikte şehir ve beldelerinden sürülmüş insanların yeniden şehirlerine, kasabalarına ve köylerine-normal hayatlarını yaşamaya- avdet etmelerini sağlamak ve teşvik etmektir. Dışarıda ise isyanın ezildiğini, savaşın neredeyse bittiğini göstermek ve artık yatırım ve ekonomik ortaklıklar için şartların elverişli hale geldiğini teyit etmek ve Sudan'ın güvenlik ve istikrarının sağlandığını Arap ve Afrikalı çevrelere hatırlatmaktır. Hükümetin, uygun ortamda rahat çalışması bekleniyor. Baskı hissi uyandıran bir zaman çizelgesine ve tavanına bağlı kalmadan hükümetin halk tarafından da desteklenmesi bekleniyor. Hükümetin, önceki görevlere ve gündemlere ek olarak, anayasal konularda geniş ulusal diyalogu sürdürürken ve geçiş döneminde kurumların inşasını tamamlarken, seçimlerin yapılması için de uygun bir vasat ve şartları gözetmesi ve oluşturmak için gayret etmesi bekleniyor.
Kamil İdris ve gelecekteki hükümetine tevdi edilen görevin çok büyük ve zor olduğu şüphesizdir ve kendisi ve diğer bakanların, Egemenlik Konseyi ile birlikte bunu başarıyla yürütmesi bir zorunluluktur. Ülke tarihinde savaş seçeneğini reddederek düzgün bir anayasal zemine ve kurumsal yola geri dönmek, önce halkın toparlanıp normal hayatlarına dönmesini sağlamak ve ardından da demokratik özgür, şeffaf ve adil seçimlere gidilmesini temin etmek kaçınılmazdır ve bunlar için uygun bir zemin ve şartları kollamak, hazırlamak anlamında yeni Umut hükümeti gerekli donanım ve yeteneklere sahip görünmektedir.