Al-Monitor/Mısır, Suriye'de İslamcıların zaferi konusunda endişeli

HTŞ önderliğindeki gruplarının 61 yıllık Baas rejimini devirmesi, Mısır'ı tedirgin etti. 

Abdulfettah el-Sisi'nin Müslüman Kardeşler'i haince devirerek iktidara gelmesinden yıllar sonra Suriye'de yaşananlar Sisi'nin uluslarası ilişkilerini ihtiyatlı bir şekilde yeniden gözden geçirmesine sebep oldu.

Mısır, son ana kadar Beşşar Esad'ı desteklemeye devam etti ve Suriye'de kontrolün Hayat Tahrir el-Şam'ın eline eline geçmesiyle, bu değişimin etkileri konusunda endişe duyuyor.

Washington'da bulunan Wilson Center adlı düşünce kuruluşunun Orta Doğu Programı Direktörü Merissa Khurma, "Bu durum Mısır için, özellikle de ülkedeki İhvan'ın geçmişi göz önüne alındığında, elbette endişe yaratıyor" dedi.

Diğer bazı Arap devletleri, Şam'daki yeni yetkililerle iletişime geçmek için hızla hareket ederken, Kahire duruma daha temkinli yaklaşıyor.

Esad'ın devrilmesinden sadece üç gün önce, Esad'a desteğini açıklayan Dışişleri Bakanı Bedir Abdulatty, yeni yönetimde bulunan Suriyeli mevkidaşını aramadan önce üç hafta beklerken, fiili yetkilileri "kapsayıcılık" uygulamaya çağırdı.

Suriye Dışişleri Bakanı Esad el-Şibani, görüşmenin gerçekleştiğini doğrulayarak, iki ülkenin "bölgede istikrar ve refahın sağlanmasında" rol paylaştığını söyledi.

Mısır Dışişleri Bakanlığı, Esad'ın devrilmesinden bu yana Kahire'ye ilk insani yardım malzemelerini taşıyan bir yardım uçağının Şam havaalanına indiğini duyurdu.

Esad'ın devrilmesinden sonraki günlerde Sisi'nin açıklamaları net değildi.

Devlete bağlı medya mensuplarının katıldığı bir toplantıda, "Suriye'de kararları verenler ülke halkıdır. Ya yıkacaklar ya da yeniden inşa edecekler" dedi.

Washington merkezli Ortadoğu Enstitüsü'nün kıdemli uzmanlarından Mirette Mabrouk, AFP'ye yaptığı açıklamada, "Mısır'ın tepkisi son derece ihtiyatlı oldu" dedi.

Kahire, Suriye'de gelişen olayların Mısır'a sıçrama ihtimaline karşı tavır aldı.

Mısır Kişisel Haklar Girişimi'ne göre, güvenlik güçleri Esad'ın devrilmesini kutlayan 30 Suriyeliyi gözaltına aldı, bunlardan üçü sınır dışı edilme tehlikesiyle karşı karşıya.

Yetkililer ayrıca Suriyelilere yönelik vize kısıtlamalarını da sıkılaştırarak, güvenlik izni almalarını zorunlu hale getirdi.

Sisi 2017'de yaptığı bir konuşmada, Suriye'deki muhalif güçlerin Mısır'a yönelebileceğini iddia ederek,  askeri tatbikatlar ve kalkınma projelerinin bir araya getirildiği bir montaj yayınlandı.

Sisi o dönem yaptığı başka bir açıklamada, "Suriye'deki misyonları tamamlandı, amaçları Mısır devletini yıkmak" demişti.

Mısır'ın endişesi, Ahmed eş-Şara'nın, Mahmud Fethi (Mısır'ın eski savcısı Hişam Barakat'ın suikastından dolayı idam cezasına çarptırılan Müslüman Kardeşler lideri)  ile birlikte poz verdiği bir fotoğrafının internette paylaşılmasıyla daha da büyüdü.

Öte Lübnanlı yetkililer Esad'ın düşüşünü sosyal medyada kutlayan Mısırlı muhalif aktivist Abdurrahman el-Karadavi'yi, Mısır'ın çıkardığı yakalama emriyle tutukladı.

Karadavi, Mısır Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek'in devrilmesiyle sonuçlanan 2011 Arap Baharı protestolarının yeniden başlatılması çağrısında bulunmuştu.

Mübarek'in devrilmesinin ardından Müslüman Kardeşler'in kazandığı demokratik bir seçim gerçekleşti fakat 2013 yılında Sisi darbe ile iktidara geldi.

- Değişen dinamikler -

Esad'ın devrilmesi Ortadoğu'nun jeopolitik dengelerini altüst etti, İran'ın nüfuzunu azaltırken Türkiye'nin nüfuzunu önemli ölçüde artırdı.

İran Esad'ı desteklerken, Türkiye onlarca yıldır Suriye muhaliflerini destekliyordu.

Mısır açısından Türkiye'nin zaferi, iki güç arasındaki uzun süredir devam eden rekabet göz önüne alındığında endişe verici.

Müslüman Kardeşler'in devrilmesinin ardından Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Sisi ile ilişkilerini kesmiş ve yakın zamanda gerçekleşen yakınlaşmaya kadar on yıl boyunca görüşme olmamıştı.

Washington Yakın Doğu Politikaları Enstitüsü'nde kıdemli araştırmacı ve üst düzey eski ABD diplomatı David Schenker, "Elbette, bölgesel bir katman da var ve bu, Mısır'ın bölgesel rakibi ve Müslüman Kardeşler bağlantılı bir rejim olan Türkiye tarafından yakından destekleniyor" dedi.

Bazılarının başlangıçtaki çekingenliğine rağmen Suudi Arabistan, BAE ve Katar gibi Körfez ülkeleri Suriye'nin yeni yöneticileriyle temas kurdu.

Ancak Mısır'ın vereceği her türlü desteğin bazı şartlara bağlı olması muhtemel.

Ortadoğu Enstitüsü'nden Mabrouk, Kahire'nin Suriye'deki çeşitli gruplar arasında güç paylaşımı düzenlemesi görmek istediğini belirterek, "Mısır için her şey güvenlik ve çıkarlara dayanıyor" dedi.