HAKSÖZ-HABER

Kültür ve Turizm Bakanlığı son haftalarda Türkiye’nin farklı şehirlerinin ana meydanlarına devasa, dört cepheli LED ekranlar yerleştirerek günün her saati aynı tarihsel görüntüleri döngüye sokuyor. Bu ekranlardan biri de yaklaşık iki-üç haftadır Üsküdar Meydanı’nda çalışır durumda. Bakanlığın açıklamasına göre ekranda dönen görüntüler, “Cumhuriyet’in 14. yıldönümü kutlamalarına ait arşiv kayıtları.”

Ne var ki gösterilen içerik, tarihsel bir çeşitlilik veya arşiv derinliği sunmak yerine; aynı birkaç sahnenin tekrar eden, durağan ve bağlamdan kopuk bir sunumundan ibaret. Kültür, sanat, hafıza, toplum veya eleştirel tarihe dair hiçbir bütünlük yok. Ekranın tek odak noktası, dönemin resmî törenlerinde devlet erkânının görüntüsü.

Bu tablo, yıllardır eleştirilen bir açmazı yeniden görünür kılıyor: resmî ideolojinin kamusal alanı tek yönlü bir propaganda mecrasına dönüştürme ısrarı. Bugünün dünyasında toplumsal hafızayı çoğulculukla inşa etmek gerekirken, bakanlığın bu tercihi kamusal alanı daraltan, kültürel çeşitliliği görünmez kılan bir yaklaşımı yansıtıyor.

Kemalizmi Tahkim Etme ve Yeniden Üretme Çabalarının Yeni Bir Halkası

Kurulan bu ekranlar, yalnızca nostaljik bir arşiv sunumu değil; son yıllarda sıkça karşılaşılan bir eğilimin devamı niteliğinde. Türkiye’nin kültürel ve tarihsel çeşitliliğini merkeze almak yerine, yine aynı merkezî resmî tarih anlatısının tek kanaldan dolaşıma sokulduğu bir format görüyoruz.

Bu tür uygulamalar, Kemalizmin devlet eliyle sürekli yeniden üretilmesine dair eleştirileri haklı çıkarıyor. Tarihsel bir dönemi bütünlüklü biçimde tartışmaya açmak yerine, o dönemin yalnızca törensel estetiğini ve devletçi idealini öne çıkaran görüntülerin tercih edilmesi; toplumun hafızasına söylem çeşitliliği değil, tek bir ideolojik çerçevenin kazınmaya çalışıldığını düşündürüyor.

Kamusal alanın “sürekli aynı sahneye zorla maruz bırakıldığı” bu pratik, geçmişi anlamaya değil, tarihin belirli bir yorumunu güncelleme ve görünür kılma çabasına hizmet ediyor. Bu da kültür politikası adına ciddi bir daralma anlamına geliyor.

Kamusal Alanın Monologlaştırılması

Devletin kültür politikalarında uzun süredir hissedilen tek merkezli bakış, burada da kendini tekrar ediyor. Kamusal alan, farklı seslerin, karşılaşmaların, yerel kültürel birikimin yansıması olması gerekirken; büyük ölçekli ve yüksek maliyetli ekranlar üzerinden tek taraflı bir tarih anlatısının dayatıldığı bir monologa dönüşmüş durumda.

Üstelik ekranlar gece gündüz çalışarak hem enerji tüketimi hem de kamu kaynaklarının kullanımı açısından soru işaretleri doğuruyor. Gösterilen içerik ne sinema arşivciliği adına bir yenilik içeriyor ne de toplumun tarih bilincini geliştirecek bir bağlam sunuyor. Sadece estetik olarak büyütülmüş bir resmî tören görüntüsü, o kadar.

Toplumsal İhtiyaçlardan Kopuk Bir Kültür Siyaseti

Bakanlığın bu girişimi, toplumun gerçek kültürel ihtiyaçlarıyla hiçbir temas kurmuyor. Gençlerin kültürel faaliyetlere erişiminden yerel sanat üretimlerinin desteklenmesine, eleştirel tarih çalışmalarından kültür-sanat mekânlarının güçlendirilmesine kadar birçok başlık destek beklerken; kamusal alanın bu tip “göstermelik” uygulamalarla doldurulması ciddi bir politika zaafını açığa çıkarıyor.

Bu projeler, nostalji merkezli ve devletçi tarih hassasiyetine sahip dar bir çevre dışında gerçek bir karşılık bulmuyor. Kamu kaynaklarının böyle bir içerikle tüketilmesi, kültür politikasının daha katılımcı, daha çoğulcu ve toplumsal talepleri önceleyen bir zemine taşınması gerekliliğini acil biçimde hatırlatıyor.