Nadav Rapaport’un MEE’de yayınlanan yazısı, Haksöz Haber tarafından tercüme edilmiştir.

İsrailli kaynaklara göre İsrail'in İran'la 12 gün süren savaşının on milyarlarca şekele mal olduğu ve binlerce insanın füze saldırıları nedeniyle evsiz kaldığı tahmin ediliyor.

Haaretz gazetesinin ekonomi eki The Marker'e göre İran'la yaşanan gerginlik ve Gazze'de devam eden savaşın ardından 2025 yılı savunma harcamaları şimdiden devlet tarafından onaylanan bütçeyi aşarak 20 ila 30 milyar şekele ulaştı.

Savunma Bakanlığı 2026 yılında harcamaların 25 ila 30 milyar şekel daha artacağını öngörüyor. Sonuç olarak İsrail Maliye Bakanlığı, 2025 yılının ilk beş ayında İsrail'in bütçe açığının 15,9 milyar şekel (4,56 milyar dolar) olduğunu açıkladı.

Açık Eylül ayı sonunda GSYH'nin yüzde 8,5'ine yükselmişti ancak o tarihten bu yana GSYH'nin yaklaşık yüzde 5'ine geriledi.

13 Haziran'da İsrail İran'a hava saldırısı düzenleyerek nükleer tesisleri hedef aldı ve üst düzey askeri komutanlar ile bilim adamlarını öldürdü. İran misilleme olarak İsrail'e yüzlerce balistik füze fırlattı. İsrail haber kaynağı Ynet'in yayınladığı rakamlara göre, çoğu İsrail savunma sistemleri tarafından engellenirken, düzinelercesi de geçerek en az 63 tesisi vurdu.

İsrail sağlık bakanlığı İran saldırılarında 29 İsraillinin öldüğünü ve 3,238 kişinin yaralandığını bildirdi.

The Marker, füze saldırılarının “kıyamet gibi” bir yıkıma neden olduğunu ve en az 5 milyar şekel zarar verdiğini açıkladı.

Salı günü ateşkesin yürürlüğe girmesinin ardından İsrail Maliye Bakanı Bezalel Smotrich şunları söyledi: “Bu sabahın acı bir tat bıraktığına şüphe yok, ancak tüm üzüntülere rağmen gerçek şu ki İran'a karşı yürütülen kampanyada kesin bir zafer elde ettik.”

İsrail'de evlerinden çıkarılan insanlara tazminat ödenmesindeki gecikme nedeniyle eleştirilen Smotrich, "İsrail'in önündeki acil bir varoluşsal tehdidi ortadan kaldırdık" diye ekledi.

Binlerce tazminat talebi

Emlak tahminlerine göre, yaklaşık 15000 İsrailli hasar nedeniyle evlerini boşaltmak zorunda kaldı ve birçoğu ülke genelindeki otellere taşındı. Otellerde konaklamalarının maliyetinin şu anda yaklaşık 100 milyon şekel (29 milyon dolar) olduğu tahmin ediliyor.

The Marker'ın haberine göre "Asıl soru bundan sonra ne olacağı: tahliye edilenlerin büyük bir kısmının evleri yıkılacak ve yıkılmasa bile ağır hasar gören evlerin oturulabilir şekilde yeniden inşa edilmesi zaman alacak."

“Devlet, çöken bina yeniden inşa edilene kadar, bazıları uzun süreli olmak üzere, yüzlerce ya da binlerce aileye bilinmeyen bir süre için kira ödemek zorunda kalacak - bu süreç yıllar sürebilir.”

Sağ görüşlü Israel Hayom gazetesinin yayınladığı verilere göre şu ana kadar Hükümet Tazminat Fonuna 41000'den fazla talepte bulunuldu ve çok daha fazlasının yapılması bekleniyor.

Bu taleplerin yaklaşık 33000'i binalara, 8000'den fazlası ise araç, mülk ve ekipmanlara verilen zararlarla ilgiliydi. Taleplerin çoğunluğu - yaklaşık 26000 - Tel Aviv sakinleri tarafından yapılmıştır.

Bu arada İsrail, savaş sırasında sadece gerekli işçilerin çalışmasına izin verildiği için önemli dolaylı maliyetlere de katlandı.

Hükümetin çatışmadan etkilenen işçiler ve işletme sahipleri için tahmini maliyeti 2 ila 3 milyar şekel olan bir destek programı açıklaması bekleniyor.

The Marker'a göre, savaştan etkilenen İsraillilere devam eden kalıcı tazminat ödemeleri nedeniyle devlet harcamalarının da önümüzdeki yıllarda artması öngörülüyor.

7 Ekim 2023'ten önce yaklaşık 6000 İsrailli devletten kalıcı tazminat alıyordu. Hamas liderliğindeki İsrail saldırısının ardından bu sayı hızla artarak 25000'e yükseldi.

The Marker'a göre bu rakamın İran ile savaşın ardından daha da artması bekleniyor.

Büyümenin kesin oranı henüz belli olmamakla birlikte, rapor ek maliyetin yılda en az on milyonlarca şekel olacağını tahmin ediyor.

*Nadav Rapaport,Tel Aviv Üniversitesi'nde öğrenci, İsrail-Filistin çatışması üzerine çalışıyor.