Christiaan Triebert & Haley Willis’in The New York Times’da yayınlanan yazısı, Haksöz Haber tarafından tercüme edilmiştir.

Geçen yıl, muhaliflerin hızlı bir saldırıyla ülkesinin kontrolünü ele geçirmesinden sadece birkaç hafta sonra, Moskova'da yaşayan bir Suriyeli göçmen, şehrin en yüksek gökdeleninde kendine bir yemek ısmarlamak istedi.

62. kattan manzarası, şık çalışanları ve özenle hazırlanmış kokteylleriyle “Sixty” restoranı, düzenli olarak Rusya'nın siyasi elitlerinin ve yabancı ünlülerin uğrak yeri.

Bu nedenle, isminin açıklanmaması koşuluyla konuşan Suriyeli misafir, garsonların fotoğraf çekmemesini istemelerine şaşırmadığını söyledi.

Ancak, aralarında yemek yiyen VIP'lerden birinin kim olduğunu öğrenince şaşırdı: ülkesinin devrik diktatörü Beşar Esed.

Avrupa'nın en yüksek restoranlarından biri olarak tanıtılan Moskova'daki Sixty'den manzara. Burası, devrik Suriye diktatörü Beşar Esed’in uğrak yeri olarak bilinir. (Kaynak: Sixty Restaurant)

Elli yılı aşkın bir süredir Esed ailesi adı, acımasız otokrasi ile eş anlamlıdır. Şimdi Esedler, Moskova'da yaşayan kaçaklar.

Devrik başkan ve rejimin en güçlü askeri liderlerinden biri olan kardeşi Mahir, iktidardayken kendilerini destekleyen ve düştüklerinde kendilerini kabul eden ülkede günlerini nasıl geçirdiklerine dair çok az bilgi verdiler.

Ancak tanıklar, aile dostları ve izlenmesi zor sosyal medya hesaplarında bırakılan dijital ipuçlarından yola çıkarak, The New York Times muhabirleri lüks ve cezasızlık içinde geçen bir hayatın parçalarını ortaya çıkardılar.

Esed ailesinin hayatının ayrıntıları, rejimin en üst düzey 55 yetkilisinin nerede olduğu konusunda Times'ın yaptığı araştırmada ortaya çıktı. Times'a konuşan kişiler — aile dostları, akrabalar ve eski yetkililer dâhil — güvenlik endişeleri nedeniyle isimsiz kalmak istediler.

Bir akrabaya, iki aile dostuna ve Mahir el-Esed'in komutasındaki Dördüncü Tümen'den iki eski subaya göre, Esed ailesinin lüks sürgünü, özel jetler ve araba konvoylarıyla Moskova'ya kaçtıkları ilk anlardan itibaren başladı. Hepsi Esed ailesinin üyeleriyle konuşmuş, onlarla birlikte kalmış veya tanışmış.

Rus güvenlik güçlerinin sıkı koruması altında, ilk olarak haftalık kirası 13.000 dolara kadar çıkan ‘Four Seasons’ tarafından işletilen lüks dairelerde kaldılar.

Oradan, devrik başkan ve ailesi, Sixty restoranının bulunduğu Federation Tower'daki iki katlı bir çatı katına taşındı. Daha sonra, aileyle temas halinde olan eski bir Suriye yetkilisi, başka bir tanıdık ve Rus yetkililerin verdiği bilgiye göre, Esed, Moskova'nın batısındaki Rublyovka'nın tenha bir banliyösündeki bir villaya taşındı.

Bu bölge Rus elitleri arasında popülerdir ve “lüks köy” alışveriş kompleksiyle bilinir. Eski yetkililer ve bölge diplomatları, Rus güvenlik güçlerinin Esed'i korumaya ve hareketlerini denetlemeye devam ettiğini ve ailesine kamuoyuna açıklama yapmama talimatı verdiğini söyledi.

Barvikha Luxury Village, şu anda Beşar Esed’in kaldığı söylenen lüks bir bölgede yer almaktadır. (Kaynak: Olga Kravets, The New York Times)

Şubat ayında, üç eski yetkili, Esed’in 24 yaşındaki oğlu Hafez'in sosyal medyada ailesinin kaçışını yazıp Moskova'da dolaşırken çekilmiş bir videosunu paylaştığında Rus yetkililerin hızlıca harekete geçtiğini söyledi. O günden beri internette hiçbir şey paylaşmadı.

İki tanıdığı, gözlerini kapatan bir beyzbol şapkası takan Mahir el-Esed'i, yaşadığına inandıkları Moskova'nın iş bölgesindeki parlak bir gökdelende birkaç kez gördüklerini söyledi. Bir aile dostu, onun o bölgedeki Capital Towers binalarında yaşadığını söyledi.

Haziran ayında, sosyal medyada, yakındaki bir alışveriş ve eğlence kompleksi olan Afimall'daki popüler Myata Platinum nargile barında bir videoda görüldü.

İktidarda olduğu süre boyunca Mahir ve onun komutasındaki güçler, silahsız protestocuları vurmak, “teslim ol ya da açlıktan öl” kuşatmaları uygulamak ve milyarlarca dolar kazandıkları tahmin edilen bölgesel uyuşturucu kaçakçılığı operasyonları yürütmekle suçlandı.

Esed’in kızlarının faaliyetlerine bakılırsa, aile önemli bir servet elde etmiş durumda.

Kasım ayında, devrik diktatör, kızı Zein'in 22. doğum gününü kutlamak için arkadaşlarını ve Rus yetkilileri banliyödeki bir villaya lüks bir partiye davet etti. Bu bilgi, bir akraba, eski rejim yetkilisi ve çocukları veya yakın arkadaşları partiye katılan bir aile dostu tarafından doğrulandı.

Esed’in kuzeni ve Mahir'in kızı Şam el-Esed de 22. doğum gününü, Eylül ortasında Dubai'deki Bagatelle adlı altın fayanslı bir Fransız restoranında ve ardından özel bir yatta iki gece süren görkemli bir parti ile kutladı.

Şam el-Esed'in Bagatelle Dubai'deki doğum gününden bu fotoğraf, ailenin lüks sürgün hayatına bir bakış sunuyor. (Kaynak Instagram)

Her iki kadının sosyal medya hesapları da gizli olarak ayarlanmış ve kullanıcı adları kimliklerini açıkça ortaya koymuyor. Ancak The Times, akrabaları ve aile dostlarından aldığı ipuçları sayesinde hesapların gerçekliğini tespit edip doğruladıktan sonra, arkadaşlarının Instagram'da herkese açık olarak paylaştığı fotoğraf ve videoları inceledi.

Şam el-Esed'in doğum gününden bir paylaşımda, Hermès, Chanel ve Dior gibi lüks markaların çantalarında hediyelerle çevrili 22 şekilli balonlar görünüyordu.

Bir başka paylaşımda ise Bagatelle'de şampanya şişeleriyle çevrili eğlenceye katılanlar görülüyordu. El-Esed'in kendisi de alkışlayan kalabalığın içinde bir şişe Cristal'ı sallarken görülüyor. Bir başka fotoğrafta ise kuzeni Zein'in Instagram hesabı etiketlenmiş, ancak kendisi fotoğrafta görünmüyor.

Şam'ın Dubai'deki doğum günü, Suriye'yi ekonomik çöküntü içinde terk eden Esed ailesinin sürgündeki servetini gözler önüne serdi. The Times, ailenin yakın çevresinin sosyal medya hesaplarını takip ederek bu görüntüyü ortaya çıkardı. (Kaynak: Instagram)

Gönderilere göre, parti ertesi gün “Stealth Yacht” adının ışıklarla süslendiği bir yatta, bir DJ ve yanıp sönen stroboskop ışıkları eşliğinde devam etti.

Dubai merkezli, aynı isimdeki özel kiralık yatın sosyal medya hesabında da partiden fotoğraflar yer aldı. Pazarlama materyallerine göre, tekne duman makineleri, birden fazla bar ve jakuzi ile donatılmış ve birkaç saatlik kirası birkaç bin dolar, DJ'ler, barmenler ve sanatçılar için ise binlerce dolar daha ek ücret ödeniyor.

Her iki kızı da Birleşik Arap Emirlikleri'nde yaşıyor ve orada partilere katılıyor.

Mahir el-Esed veya çevresiyle iletişim halinde olan iki aile dostu ve iki eski askeri subaya göre, Esed ailesinin büyükleri, çocuklarının ülkede kalmasına izin veren özel bir anlaşma yaptılar.

Birleşik Arap Emirlikleri yetkilileri The Times'ın sorularına yanıt vermedi.

Aile dostları ve bir sınıf arkadaşına göre, rejimin düşmesinden sadece birkaç hafta sonra Zein el-Esed, ünlü Fransız üniversitesi Sorbonne'un Abu Dabi şubesindeki eğitimine geri döndü. Sınıf arkadaşı, kampüste büyük ve heybetli korumalar eşliğinde olduğunu söyledi.

Suriyeli öğrenciler onun gelişini memnuniyetle karşılamadı. İki kişi, bir grup sohbetinde bir öğrencinin Zein el-Esed'e “hoş karşılanmadığını” söylediğini aktardı.

Kısa bir süre sonra, tüm sohbet kapatıldı ve öğrenci kampüste artık görülmedi. Öğrencinin bir akrabası, öğrencinin Emirlik yetkilileri tarafından sorgulandığını ve daha sonra kısmen bu olay nedeniyle üniversiteden ayrıldığını söyledi.

Sorbonne Abu Dabi, öğrencinin okuldan atılmasının “tamamen akademik bir mesele” olduğunu söyledi ve kopya çekme dâhil olmak üzere üç ihlali gerekçe gösterdi. Üniversite, Zein el-Esed ile yapılan sohbet grubundaki sert tartışmaların okuldan atılma ile “hiçbir ilgisi” olmadığını belirtti.

Sınıf arkadaşı, el-Esed'in son döneminin bir kısmında derslere katılmadığını söyledi. Ancak Haziran ayında, aynı zamanda kayıtlı olduğu Moskova Devlet Uluslararası İlişkiler Enstitüsü'nden diploma aldı. Mezuniyet töreninin fotoğraflarında kardeşleri ve annesi de görünüyordu.

Zein el-Esed, ortada, beyaz çizgili elbiseyle, 30 Haziran'da Moskova Devlet Uluslararası İlişkiler Enstitüsü'ndeki mezuniyet töreninde. Fotoğraf, The Times tarafından üniversitenin barındırdığı, halka açık bir Google Drive klasöründe bulundu. (Kaynak: Moskova Devlet Uluslararası İlişkiler Enstitüsü)

Sürgünde, Esed ve kardeşi, bir zamanlar kendilerine hizmet etmiş kişilere karşı farklı yaklaşımlar sergilemişler.

İki eski komutan ve onunla iletişim halinde olan bir aile dostuna göre, Mahir Esed en yakın subaylarına karşı nispeten cömert davranmış. Eski müttefiklerinin yeni hayatlarında daire bulmalarına veya küçük işletmeler kurmalarına yardımcı olmak için onlara para göndermiş.

Ancak Beşar Esed’in kişisel asistanı, eski patronu tarafından Moskova'da terk edildi. Bu bilgi, asistanla konuştuklarını söyleyen iki arkadaşı ve bir başka yardımcısı tarafından doğrulandı.

Başkanın çantalarını taşımak ve kapıları açmak gibi görevleri olan asistan, Aralık 2024'te Esed’in Moskova'ya gizlice kaçarken yanında götürdüğü çok az sayıdaki kişiden biriydi.

Arkadaşları ve yardımcısı, asistanın çok ani bir şekilde bu yolculuğa katılma emri aldığını, bu nedenle pasaportunu almaya, para ve kıyafetlerini toplamaya vakti olmadığını söyledi.

Asistan, Esed'e Four Seasons'daki lüks dairelere eşlik etti ve burada diğer iki Esed yardımcısıyla ayrı bir süiti paylaşması söylendi. Ertesi sabah, bir otel çalışanı onlara göz yaşartıcı bir fatura uzattı.

Panikleyen üç yardımcı, Esed'i defalarca aramaya çalıştı. Devrik başkan hiç cevap vermedi.

Rus yetkililer sonunda müdahale ederek, yardımcıları diğer düşük rütbeli rejim subaylarıyla birlikte Sovyet döneminden kalma bir askeri tesise nakletmeyi teklif etti. Parasız kalan kişisel asistan ise Suriye'ye dönmeyi tercih etti.

Onunla iletişim halinde olan üç kişi, şu anda bir dağ köyünde ailesiyle birlikte sakin bir hayat sürdüğünü ve dikkat çekmemek için çabaladığını söyledi. Bir aracı aracılığıyla The Times ile görüşmek istediğinde, konuşmayı reddetti.

Bir yıl sonra, asistan zorluklarla mücadele ediyor ve bazen geçimini sağlamak için başka bir eski rejim yetkilisinden para kabul ediyor. Esed ailesi, diğer yardımcının dediğine göre, hiçbir zaman bir şey vermemiş.

Eski meslektaşı, “Beşar, sanki hiçbir şey olmamış gibi hayatını dolu dolu yaşıyor” dedi. “Burada iken bizi aşağıladı, gittiğinde de bizi mahvetti.”

*Christiaan Triebert, Visual Investigations ekibinde çalışan bir Times muhabiri. Bu ekip, geleneksel habercilik ile dijital araştırma ve görsel kanıtların analizini birleştirerek dünyanın dört bir yanından gelen haberleri doğruluyor ve kaynaklarını araştırıyor.

**Haley Willis, Visual Investigations ekibinde çalışan bir Times muhabiri. Çatışmalar, yolsuzluk ve insan hakları konularını takip ediyor.