1. HABERLER

  2. HABER

  3. Bitmeyen inşa: Kemalist tarih anlatısı ve Talat Paşa
Bitmeyen inşa: Kemalist tarih anlatısı ve Talat Paşa

Bitmeyen inşa: Kemalist tarih anlatısı ve Talat Paşa

TBMM’de başlayan ve sosyal medyada süren Talat Paşa tartışmasında, Talat Paşa’yı savunanlar Atatürk’ün Talat Paşa suikastını öğrenince “İnkılap büyük bir teşkilatçısını kaybetti” dediğini iddia etti.

24 Haziran 2025 Salı 11:30A+A-

TBMM’de başlayan ve sosyal medyada süren Talat Paşa tartışmasında, Talat Paşa’yı savunanlar Atatürk’ün Talat Paşa suikastını öğrenince “İnkılap büyük bir teşkilatçısını kaybetti” dediğini iddia etti. Serbestiyet iddianın doğruluğu ve geçmişi hakkında “kazı çalışması” yaptı.

Mustafa Kemal'in Talat Paşa hakkında ne düşündüğü, neler söylediği önemli olmasa da konu Kemalizm dininin müntesipleri için bir değer taşıyor olabilir.

Talat Paşa öldürüldüğünde Atatürk ne demişti?

Onur Erkan / Serbestiyet

DEM Parti milletvekili George Aslan’ın, TBMM’deki konuşmasında, Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından Talat Paşa heykeli yaptırılmasını eleştirmesi, İYİ Partili milletvekillerinin de Talat Paşa’yı savunarak Aslan’a tepki göstermeleri üzerine kamuoyunda Talat Paşa tartışması başladı.

Talat Paşa’yı savunan tarafta İYİ Parti lideri Müsavat Dervişoğlu ile Zafer Partisi lideri Ümit Özdağ gibi milliyetçi-ulusalcı isimler öne çıkarken Alevi ve sol kimliğiyle tanınan sanatçı ve eski CHP milletvekili Sabahat Akkiraz’ın da “Talat Paşa kahramandır” diye tweet atması dikkat çekti.

 

Öte yandan birçok sosyal medya kullanıcısı da Talat Paşa’nın 1915 Ermeni tehcirindeki rolünü hatırlatarak aleyhinde mesajlar paylaştı.

CHP’li Başkan’dan Talat Paşa’ya Atatürk referansı

Talat Paşa tartışmasında en dikkat çeken çıkış ise CHP’li Afyon Belediye Başkanı Burcu Köksal’dan geldi.

Yerel seçim öncesi belediye başkan adaylığı sırasında da “Seçildiğimde Afyonkarahisar Belediyesi’nin kapıları DEM Parti hariç bütün siyasi partilere açık olacak” çıkışıyla ülke gündemine oturan Burcu Köksal, Talat Paşa tartışması hakkında da şöyle yazdı:

“Talât Paşa’nın şehit haberi Mustafa Kemal Atatürk’e ulaştığında, Atamız gözyaşlarına hâkim olamamış ve şu sözleri sarf etmiştir:

‘Vatan büyük bir evladını, inkılap büyük bir teşkilatçısını kaybetti.’ Talât Paşayı rahmetle anıyorum.”

 

Burcu Köksal’ın, Atatürk’ün söylediğini iddia ettiği bu sözleri paylaştığı mesajı X’te (Twitter) epey ilgi gördü. Yüzlerce hesap tarafından paylaşıldı, binlerce beğeni aldı.

Atatürk’ün Talat Paşa için söylediği iddia edilen sözler, Köksal’a atıf verilerek başka X hesaplarından da paylaşıldı.

 

İmamoğlu’nun danışmanı, Veli Küçük’ün kızı…

Burcu Köksal’ın paylaşımıyla gündeme gelen, Atatürk’ün Talat Paşa hakkında “Vatan büyük bir evladını, inkılap büyük bir teşkilatçısını kaybetti” dediği iddiası, aslında Talat Paşa tartışmasının başladığı önceki günlerde de dillendirilmişti.

TBMM’de 18 Haziran’da yaşanan Talat Paşa tartışmasından hemen sonraki gün İBB Başkan Danışmanı İbrahim Özkan, emekli general Veli Küçük’ün kızı ve avukatı Zeynep Küçük’ün de arasında olduğu isimler tarafından iddia sosyal medyada dile getirildi.

 

Yeniçağ gazetesi yazarı Arslan Bulut da Köksal’dan bir gün önce Talat Paşa tartışmasıyla ilgili bir yazı yazmış ve yazısında Atatürk’le ilgili aynı iddiaya yer vermişti:

“Talât Paşa’nın şehadet haberi Mustafa Kemal Atatürk’e ulaştığında, büyük önder, gözyaşlarına hâkim olamadı ve ‘Vatan büyük bir evladını, inkılap büyük bir teşkilatçısını kaybetti’ dedi.”

Atatürk, II. İnönü öncesi hangi “İnkılap”tan bahsetmiş olabilir?

İddia sosyal medyada epey yayılsa da Atatürk’ün Talat Paşa’yla ilgili söylediği iddia edilen, bu pek bilinmeyen sözündeki “İnkılap büyük bir teşkilatçısını kaybetti” ifadesi şüphe uyandırıcıydı.

Çünkü Talat Paşa öldürüldüğünde henüz Kurtuluş Savaşı devam ediyordu ve öldürüldüğü 15 Mart 1921 tarihi II. İnönü Muharebesi’nden yaklaşık bir hafta öncesine denk geliyor. Yani Atatürk’ün henüz yaşanmamış olan Cumhuriyet ve sonrasındaki yenilikler için “İnkılap” tanımını kullanabileceği bir tarih değil.

Atatürk’ün 15 Mart 1921’de “İnkılap” diye bahsettiği olayın, Talat Paşa’nın yöneticileri arasında olduğu İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin öncülüğünde yapılan II. Meşrutiyet olabileceği düşünülebilir. Ancak yine de Atatürk’ün bu sözü hakkında yeterince şüphe oluşturuyor.

İddianın kaynağı ne?

Peki Atatürk’ün söylediği iddia edilen sözlerin kaynağı ne?

Atatürk’ün söylediği iddia edilen sözü aratınca, Aydınlık grubu tarafından çıkartılan “Bilim ve Ütopya” dergisinin yazı kurulu üyesi olan emekli kimya öğretmeni Feyziye Özberk’in yazıları ile Özberk’in 2022 yılında Aydınlık yazarı Seyyit Nezir’le yaşadığı Talat Paşa polemiği çıkıyor.

2022 yılındaki polemik Feyziye Özberk’in Aydınlık’a verdiği “Cumhuriyet, Talat Paşa ve Atatürk’ün mirasıdır” başlıklı röportajla başlamış. Seyyit Nezir, Aydınlık’ta yazdığı yazıda yine gazetede çıkan röportajı eleştirerek, “Alman kuklası üçlünün en suçlusu nasıl olur da Atatürk’le bir tutulur?” diye yazmış.

Kaynak olarak Kılıç Ali’nin anıları gösterilmiş

Feyziye Özberk ise Seyyit Nezir’e yanıt vermek için Aydınlık’ta konuk yazar olarak yazdığı yazıda, Atatürk’ün Talat Paşa hakkında söylediği iddia edilen sözlere ve bu sözlere gösterdiği kaynakları da yazmış:

“Talât Paşa’nın, vurularak şehit edildiği haberi Ankara’ya ulaştığında, Atatürk gözyaşlarını tutamıyor: “Vatan büyük bir evlâdını, inkılâp büyük bir teşkilatçısını kaybetti” diyor. Talât Paşa, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından milli şehit ilan ediliyor. (Atatürk’ün Sırdaşı Kılıç Ali’nin Anıları, der. Hulusi Turgut, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2005, s.572; Perinçek, Aydınlık gazetesi, 30 Aralık 2011)”

Kılıç Ali’nin anılarında nasıl geçiyor?

Feyziye Özberk, Atatürk’ün Talat Paşa hakkında söylediği sözlerin kaynağı olarak gazeteci Hulusi Turgut tarafından derlenerek 2005’te yayımlanan “Atatürk’ün sırdaşı Kılıç Ali’nin anıları” kitabı ile Vatan Partisi Genel Başkanı Doğu Perinçek’in 30 Aralık 2011 tarihli Aydınlık’taki köşe yazısını gösteriyor.

“Atatürk’ün sırdaşı Kılıç Ali’nin anıları” kitabının Feyziye Özberk’in işaret ettiği 572’inci sayfasında Atatürk’ün Talat Paşa’nın ölüm haberini almasıyla ilgili bölüm ise şöyle:

“Dışişleri Bakanlığı İstihbarat Şube Müdürü Firuz Bey’in getirdiği telgrafta, Talat Paşa’nın Berlin’de katledildiği bildiriliyordu. Atatürk’ün gözleri doldu. ‘Memleket büyük bir evladını kaybetti’ dedi.”

“Atatürk’ün sırdaşı Kılıç Ali’nin anıları” S. 572

Yani iddia edilen çarpıcı kısmı olan “inkılâp büyük bir teşkilatçısını kaybetti” ifadesi Kılıç Ali’nin yayımlanan anılarında yer almıyor.

Kılıç Ali’nin anıları ölümünden 34 yıl sonra yayımlandı

“Atatürk’ün sırdaşı Kılıç Ali’nin anıları” kitabı, Kılıç Ali’nin ölümünden 34 yıl sonra, Kılıç Ali’nin oğlu Altemur Kılıç’ın babasına ait çoğu eski harflerle yazılmış notlarını Hulusi Turgut’a teslim etmesi sonucu yayımlanmıştı.

Altemur Kılıç, kitabın sunuş yazısında şöyle yazıyor:

“Merhum babamın hatıralarına esas olan not ve belgelerin çoğu eski harflerle, bazıları da yeni harflerle yazılmış ve bunların çoğu da benim kontrolüm olmadan parça parça yayımlanmıştı. Bütün not ve belgeleri 1989 yılında, çok itimat ettiğim dostum Hulusi Turgut’a teslim ettim.

Eski Türkçe belgeler, Ankara Üniversitesi öğretim üyelerinden Dr. İbrahim Özdemir ve Başbakanlık Devlet Arşivleri uzmanı Dr. Hüseyin Özdemir tarafından aslı muhafaza edilerek günümüz Türkçesine çevrildi. Hulûsi Turgut bu çevrilen belgeleri metodolojik tasnife tabi tuttu.”

Kazının sonu: İddianın kaynağı Doğu Perinçek’in 2011’deki kaynaksız yazısı

Feyziye Özberk, Bilim ve Ütopya dergisinin Mart 2015 tarihli sayısında “’İnkılâbın büyük teşkilatçısı’: Talat Paşa” başlıklı yazısında da Atatürk’ün Talat Paşa için “Vatan büyük bir evlâdını, inkılâp büyük bir teşkilatçısını kaybetti” dediğini iddiasına yer veriyor ve dipnot olarak da yine Doğu Perinçek’in 30 Aralık 2011 tarihli Aydınlık’taki “Talat Paşa’nın vicdansız komitacıları” başlıklı yazısını kaynak gösteriyor.

İddianın kaynağı olarak gösterilen Doğu Perinçek’in yazısında Atatürk’ün sözüyle ilgili tüm bölüm ise şöyle:

“Talat Paşa’nın şehit edildiği haberi geldiği zaman, Mustafa Kemal Paşa gözyaşlarını tutamamış, ‘Vatan büyük bir evlâdını, inkılâp büyük bir teşkilatçısını kaybetti’ demiştir.”

Perinçek, herhangi bir başka kaynak göstermiyor ve Atatürk’ün Talat Paşa için “İnkılap büyük bir teşkilatçısını kaybetti” sözüyle ilgili herhangi bir başka kaynak da gösterilmiyor.

Talat Paşa’nın geçen yılki ölüm yıldönümü için, Vatan Partisi’nin gençlik örgütü TGB’nin genel başkanı Kayahan Çetin’in TGB’nin sitesinde yayımlanan “Emperyalizmin hedefindeki kahraman: Talat Paşa” başlıklı yazısında da aynı iddia yer alıyor ve dipnot olarak da yine Perinçek’in 2011’deki “’Talat Paşa’nın vicdansız komitacıları’ kimlerdi?” yazısı yer alıyor.

Sosyal medyada dolaşıma girmesi 2020’den sonra

Atatürk’ün Talat Paşa hakkındaki söylediği iddia edilen sözlerin X’te dolaşıma girmesinin, Talat Paşa’nın 2019’daki ölüm yıldönümüyle başladığı görülüyor.

 

Ancak o yıl yapılan paylaşımlar az takipçili hesaplarla sınırlı kalıyor ve geniş kesimlere yayılmıyor.

İddianın yaygınlaşmaya başlaması Talat Paşa’nın bir sonraki ölüm yıldönümünde, Vatan Partisi’nin gençlik oluşumu Öncü Gençlik’in hesabından paylaşılmasıyla başlıyor.

 

Grok da çuvalladı: “Sözün doğruluğu muhtemel”

Atatürk’ün Talat Paşa hakkında söylediği iddia edilen sözleri gören ve durumdan şüphelenen bir sosyal medya kullanıcısı, iddianın doğruluğunu X’in yapay zeka uygulaması Grok’a sorduğu görülüyor.

Ama Grok, Yeniçağ’da Arslan Bulut’un yazısı ile Oda TV’nin iddianın bayraktarı Feyziye Özberk’e referanslı içeriklerine dayanarak “Sözün doğruluğu muhtemel” yorumunda bulundu.

Grok’un, “Bu söz doğru mu?” sorusuna verdiği yanıt şöyle:

“Evet, sözün doğruluğu muhtemel. Yeni Çağ Gazetesi ve OdaTV, Atatürk’ün Talat Paşa’nın 1921’deki ölümü üzerine “Vatan büyük bir evladını, inkılap büyük bir teşkilatçısını kaybetti” dediğini ve gözyaşı döktüğünü belirtiyor. Atatürk’ün Talat Paşa’nın naaşını Türkiye’ye getirtme çabası da bu saygıyı destekliyor. Ancak, bazıları Atatürk’ün İttihat ve Terakki’den uzaklaştığını iddia ederek sözün bağlamını tartışıyor. Kesin bir çelişki bulunmasa da, bu konuda farklı yorumlar mevcut.”

 

 

Etiketler : , , ,

HABERE YORUM KAT

5 Yorum