Euro Topics sitesinin konuyla alakalı derlediği haberde şunlar kaydedildi:
BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet, dört yıllık görev süresinin dolmasına dakikalar kala, Çin’in Sincan bölgesindeki Uygurlara yönelik işkence ve kötü muamele iddialarıyla ilgili uzun zamandır beklenen raporunu yayınladı. Rapor’da, Çin’e isnat edilen suçlamaların “inandırıcı” olduğu ve “insanlığa karşı suç” teşkil edebileceği belirtiliyor.
Sözünü esirgemeyen bir rapor
Le Soir, Birleşmiş Milletler nihayet sessizliğini bozdu, diyerek raporu övüyor:
“BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği, uluslararası anlaşma ve sözleşmelere taraf olan bir devlet tarafından planlanıp hayata geçirilen büyük bir insan hakları krizi konusunda fazla sessiz kalmıştı. ... Pek çokları, güçlü Çin’in ardı arkası kesilmeyen baskıları dolayısıyla metnin sulandırılmasından korkuyordu. Neyse ki öyle olmadı: Rapor, Çin yönetiminin uyguladığı sayısız kötü muameleyi apaçık yargılıyor ve bunların ‘insanlığa karşı suç’ teşkil edebileceğine dikkat çekiyor.”
Pekin'in baskısı artacak
Raporun yayınlanma zamanı ve koşulları Neue Zürcher Zeitung’u endişelendiriyor:
“Belge sümen altı edilseydi, korkunç bir mesaj verilmiş ve Çin rejimine bir nevi boyun eğilmiş olacaktı. Öte yandan, İnsan Hakları Yüksek Komiserliği’nin eyleme geçme kabiliyetinden de endişe etmek gerekir. Çin, diğer otokrasilerle işbirliği içinde BM sistemindeki etkisini sürekli artırıyor. Bachelet’nin yakındığı baskı azalmayacak, aksine artacak. Bu yüzden, demokratik devletler bir arada durmalı ve kendi değerlerini savunmalı.”
Umarız daha az Uygur iade edilir
Der Standard, eleştirilerin tamamen etkisiz kalmayacağını umuyor:
“Rapor elbette kamp sistemini ve dijital gözetimi yıllardır reddeden Çin rejiminin pek umurunda değil. Bu yüzden de Devlet Başkanı Şi Cinping ne kampta esir tutmalara ne de gözetim distopyasına son verecek. Ancak, hâlâ Uygurları Çin’e iade etme niyeti güden ülkelerde raporun bir etkisi olabilir. Bunlar arasında, güç politikasıyla ilgili çıkarlarına hizmet ettiğinde Müslüman dayanışmasına davet etmeyi seven, ancak Uygurlar söz konusu olduğunda sessiz kalan pek çok İslam devleti de bulunuyor.”
Gün gelir en kibirli iktidar sahipleri bile düşebilir
Bu iş tek bir raporla kalmamalı, diyor Politiken:
“BM’nin çalışmalarına devam etmesi konusunda ısrarcı olmalıyız - daha fazla delegasyon göndermeli, daha fazla kişiyi dinlemeli ve rapora göre insanlığa karşı suç teşkil etmesi muhtemel uygulamalara dair daha fazla kanıt toplamalı. Çünkü mevcut durumda Çinli iktidar sahiplerine karşı uluslararası bir ceza davası açılma ihtimali yok gibi gözüküyor. Ama geleceğin neler getireceğini kim bilebilir? İnsanlığa karşı işlenmiş suçlar, en kibirli ve en güçlüleri bile gün gelir vurabilir. ... Batı artık Uygurlara yardım etmek için elinden gelen her şeyi yapmalı. Onlara iltica hakkı verin. Örgütlerini destekleyin.”
Hukuken soruşturulmalı ve ekonomik yaptırım uygulanmalı
The Times, Müslüman azınlığa uyguladığı baskının artık Çin için somut sonuçları olmasını istiyor:
“Batı, Büyük Britanya Dışişleri Bakanı Liz Truss ve başkaları tarafından ifade edilen sözlü kınamaların ötesine geçmeli. Çin, Lahey’deki Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne çıkarılmalı. Burada Çin hukuken herhangi bir şeye zorlanamasa ve işkencecilerden hesap sorulamasa bile, en azından baskının boyutu belgelenebilir. ... Sincan’da zorla çalıştırılan Uygurlu işçilerin ürettiği pamuk ürünlerine yaptırım uygulanmasına yönelik şimdiden bazı adımlar atılıyor. Çin ürünlerinin ihracatına zarar vermek için daha sert tedbirler alınabilir ve alınmalıdır da.”