Alışılmadık bir adım içinde Türkiye, toprakları üzerinde NATO paktının tatbikatlarına katılması için çağrılan ülkeler listesinden İsrail'i çıkardı. Sebebi araştırdım.

Niçin Türkler İsrailli dostlarını kızdırma macerasına girdi? Acaba bizler İsrail'le özel ilişkilerinden kurtulmak için küçük adımlarla yürüyen yeni bir Türkiye mi görüyoruz yoksa geçici amaçlar için siyasi bir manevra mı bu?

Türk siyasi yönetimi açısından önemli bir tek haklı gerekçe buldum. Ankara, Türkiye'nin Suriye ile müzakerelerden uzaklaştırılmasını talep ettiği için Telaviv'i cezalandırmak istiyor. İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu kendileriyle odada birlikte oturan ve cevapları aktaran Türk arabulucu olmadan direkt müzakerelerde ısrar ettiğini Suriyelilere bildirmiş. Suriye cevabı ise direkt müzakerelerin ancak İsrail'in 1967 savaşı öncesi sınırları kabul etmesi şartıyla yapılabileceği şeklinde olmuş. Bu aynı zamanda İsraillilerin reddettiği şart. Bu durum Türk tutumu da dâhil şu günlerde birçok olağan dışı soruna açıklık getiriyor.

Tarihsel olarak çok bileşik olduğu için Araplar Türk tutumunu fazla anlamayabilirler. Zira Türkler İsrail'i İran Şahı'ndan sonra 1949'da tanıdılar. Türkler bugüne kadar askerî, istihbarat, ekonomik ve diplomatik alanlarda İsraillilerle yakın ilişkilerle bağlılar. İsrail'in, biri Ankara'da diğeri İstanbul'da olmak üzere iki diplomatik temsilciliği var. Askerî olarak İsrail, Türkiye'ye büyük anlaşmalarla silah satıyor ve Türkiye geniş hava sahasını İsrailli pilotların Irak ve İran mevzilerini vurması yönünde eğitimine imkân veriyor. Zira İsrail'in hava sahası çok dar ve arazisi çeşitli değil. Fakat Türkiye atmosferi Netanyahu'nun hükümete gelmesiyle birlikte kopmak derecesine varmaksızın anlaşmazlıklarla bulanık hale geldi.

İlişkiler değişiyor. Şöyle ki: Geçmişte Araplar Yunanistan'a daha yakındı ve İsrailliler de Türkiye'nin dostlarıydı. Hatta İsrail istihbaratının silahlı Kürt muhalif lider Abdullah Öcalan'ın Suriyelilerce kovulması sonrası Türklere teslim edilmesinde katkısı oldu. Türkiye yüz yıl sonra değişti. Suriye ile iyi siyasi ilişkiler ve Irak'la büyük ekonomik ilişkiler içinde Araplara yakın oldu. Türkler bu yılki Davos panellerinden birinde Türkiye başbakanı ile İsrail cumhurbaşkanı arasındaki tartışmalar ve sonrasında yaşanan karşılıklı suçlamalardan bu yana İsrail'e çeşitli olumsuz işaretler göndermeseydi bu pozisyonun Türkleri Ankara'ya yoğunlaşan üçlü ilişki gereği Araplar ile İsrailliler arasında ideal arabulucu kılması öngörülmekteydi. Şöyle ki: İsrailli komutanlardan biri Türkiye'nin 'Kıbrıs'ın kuzeyini işgal etmesi', Kürtlere ve Ermenilere zulmetmesinden ötürü İsrail'i eleştirmeden önce aynada kendisine bakması gerektiğini ifade etmişti. Fakat Türkiye bu hafta Ermeniler ile Türkler arasında yüz yıl süren çekişme ve nefreti sona erdiren tarihî anlaşmayı Ermenistan'la imzalaması sonrası İsrail ve Arap taraflarına bir ders verebilir.

Araplar çekişmenin tarafı olarak değil, bir arabulucu olarak Türkiye'ye ihtiyaç duyuyorlar. Zira arabulucular az ve çekişmenin tarafları çok. Ankara ayrıca çekişme noktasında Tahran'la rekabet edemez.

ZAMAN