Türkiye Cumhurbaşkanı Abdullah Gül geçen hafta Türkiye ile PKK arasında arabuluculuk yapmayı teklif eden Irak Kürdistan bölgesi başbakanı Neçirvan Barzani ile bir araya gelmişti. Arabuluculuk teklifi, aralarında Ankara'nın dağdakilere genel af çıkardığını ilan etmesinin de bulunduğu bir dizi Türk siyasi girişimi karşılığında PKK'nın silah bırakmasını içeriyor.

Aynı zaman zarfında PKK, Irak Cumhurbaşkanı Celal Talabani'nin silah bırakması veya Irak'ı terk etmesi yönündeki uyarısını reddetti. Gelişmelerin siyakından Türkiye'nin, Irak Kürtleriyle işbirliği veya eşgüdümün, kendi Kürt sorununa çözüm bulma noktasında faydalı olabileceğini gördüğü anlaşılıyor. Türk cumhurbaşkanı Irak'a yaptığı ziyarette Kürdistan bölgesi başbakanıyla bir araya gelmekte kararlıydı. Kürdistan bölge hükümetinde dış ilişkiler yetkilisi Felah Mustafa, bölge başbakanının Bağdat'ta Türk cumhurbaşkanıyla bir araya geldiğini, siyasi, ekonomik ve kültürel ilişkileri geliştirmeyi ele aldığını belirterek görüşmeyi başarılı olarak niteledi ve Irak-Türkiye sınır güvenliği konusunun başarılı görüşmelerin bir yönü olduğuna dikkat çekti. İki ülke ilişkilerinde sınır güvenliğinin anlamı, PKK'nın saldırılarının durmasıdır. Herhangi bir gözlemcinin aklına gelen ilk soru Irak Kürtlerinin PKK saldırılarını durdurma noktasında yardımcı olmaları durumunda Türkiye'nin bu Kürtlere vereceği bedelin ne olacağı etrafında. Sorunun cevabı ise şu: Irak Kürtleri, Türkiye'nin Irak Kürdistan'ının bağımsız olmasının kendi Kürtlerinin ayrılıkçı eğilimini tetikleyecek şekilde meşru bir kaynak olacağı yönündeki endişesini gidermeye çalışıyor.

Kürtler bağımsızlıklarını derinleştirmeye çalışıyorlar. Türk cumhurbaşkanı ile Kürt yetkilinin görüşmesi bu eğilimi destekleyen birçok gelişmeyle aynı zamana denk geldi. Irak Kürdistan bölgesi başbakanı Neçirvan Barzani, Bağdat ve Erbil'in aralarındaki ilişkileri doğallaştırma hususunda anlaştıklarını ilan etti ve askıdaki sorunların diyalogla çözülmesi gereği üzerinde durdu. Irak petrol bakanlığına yönelik başarısızlık suçlamalarını yineledi. Bu açıklamalar Bağdat ile Erbil ilişkilerine hakim olan gerginliğin ardından yapılıyor. Bu gerginlik petrol ve gaz yasası, federasyon kapsamındaki yetkiler, bölge hükümetinin yabancı şirketlerle imzaladığı petrol anlaşmaları gibi önemli birçok sorun etrafındaki anlaşmazlıklar sebebiyle iki aydan fazla sürdü. Kürdistan parlamentosu dün bölge sakinlerinden olmayan Kürtlere parlamento seçimlerine katılma izni veren bir karar çıkardı.

Bu iki gelişme Irak Kürtlerinin kendilerini merkezî Irak devletine paralel bağımsız bir devlet olarak gördüklerini teyit ediyor. Zira ilişkilerin doğallaşması iki devlet arasında olur. Parlamentonun çıkardığı karar ise Kuzey Irak dışında yaşayan Kürtlerin Bağdat ve Basra'da yaşamış olsalar yabancı bir ülkede yaşıyor gibi görülmesi anlamına geliyor. Yani Kürtler bağımsızlık düşüncesi ve kültürünü kendi halkı içinde derinleştiriyor. Hatta Kürt hükümet yetkilisinin Türkiye Cumhurbaşkanı'yla bir araya gelmesi, Irak Kürtlerinin çabasını verdikleri merkezî devlet olarak Irak'tan ayrılmış bir oluşum oldukları yönündeki anlamı teyit ediyor. Türkiye, Irak Kürtlerinin manevi bir trajedi içinde olduğunun idrakinde. Kürtler Türk kardeşlerini tek başına bırakamazlar, ancak Türkiye'yi kızdırmak da istemiyorlar. Türkiye'nin uluslararası ve bölgesel bağlantılarla devletlerini kurmalarını engellemesi ve Türkiye Kürtlerine yönelik manevi ve sembolik bir çıkış olacak bir anlaşmaya götürecek arabuluculuğu sonlandırması mümkün.

Doğal olarak Türkiye ile PKK arasındaki krizi sonlandıracak arabuluculuk arayışına giren Irak Kürtleri bunun bir daha gelmez bir fırsat olduğunun farkındalar. Zira AKP daha esnek şartlarla bu sorunu sonlandırmaya çalışıyor. Dolayısıyla fırsat iyi kullanılmazsa bir daha gelmez ve Irak Kürtleri PKK'nın kurulmasına sebep olan siyasi ve kültürel sınırlandırılma içinde kalacaktır. Arabuluculuk için çalışan Irak Kürtleri bundan en fazla kârlı çıkan taraf olacak. Her halükarda Türk-Kürt meselesinin geleceği gerek olumsuz veya olumlu, gerekse de barışçıl veya askerî operasyonlarla olsun Erbil'de belirlenecektir. Birleşik Arap Emirlikleri gazetesi El Beyan, Mısırlı yazar, 31 Mart 2009

ZAMAN