Eski sisteme göre 5. sınıflar için hazırlanıp, yeni dönemde imam hatip ortaokulu 1. sınıflarında da okutulan Sosyal Bilgiler-1 kitabı da, diğer bütün ders kitapları gibi “Atatürk’ün gençliğe hitabesi” ve tam sayfa bir M. Kemal portresi ile başladıktan sonra...

 “Uygarlık yolunda atılan adımlar” bölümünde sıkı bir “devrim propagandası” yapıyor (s. 50).

M. Kemal’in “Türk toplumunu çağdaşlaştırma”yı amaç edinen çalışmalarının Atatürkçü düşünce sistemini oluşturduğu belirtilen kitapta, “Atatürkçülük, Türk milletinin ihtiyaçlarından ortaya çıkan bir düşünce sistemidir” deniliyor.

“Kılık ve kıyafette değişiklik” ara başlığı altında, M. Kemal’in şapka inkılâbı konuşmasını yaparken çekilmiş resmi eşliğinde şunlar yazılı:

“Osmanlı Devleti Döneminde kullanılan çarşaf, peçe, fes, şalvar, cüppe, takke gibi kıyafetler toplumda karmaşaya yol açıyordu. Türkiye Cumhuriyeti halkını çağdaş ve görünüşü ile de medenî bir toplum haline getirmek amacında olan Atatürk, 1925 yılında Şapka İnkılâbını gerçekleştirdi. Böylece halkımız çağdaş bir giyim tarzına kavuştu ve kıyafette uygar milletlerle birlik sağlandı.”

Karşı sayfada, “Atatürk, Genelkurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak’ın kızının nişan töreninde (20 Aralık 1929)” altyazılı ve kadınların “çağdaş” kıyafetlerle görüldüğü bir fotoğraf var.

Sonrasında, tarım alanında; takvim, saat ve ölçülerde yapılan yenilik ve değişikliklerin anlatıldığı pasajların ardından “Medenî Kanunun kabulü” başlığı altında şu ifadelere yer veriliyor:

“Osmanlı Devleti Döneminde hukuk işleri din kurallarına göre belirleniyordu. Bu kurallar, Türk halkının gereksinimlerini karşılamada yetersiz kalıyordu. Evlenme, boşanma ve miras gibi konularda kadın ve erkek arasında eşitsizlik söz konusuydu. (...) Medenî Kanun ile kadın ve erkek eşit haklara sahip oldu. Tek kadınla evlilik ve resmî nikah zorunluluğu getirildi...”

“Soyadı kanunu” anlatılırken, M. Kemal’e Atatürk soyadı verilişinin bilgisi de aktarılıyor.
“Eğitim alanında yapılan inkılâplar” bölümünde “Atatürk eğitimi modern, akılcı, bilimsel ve laik bir sisteme dönüştürmeyi amaçlamıştı. (...) Karma eğitime geçilerek kız ve erkek çocukların eşit şekilde eğitim almaları sağlandı. (...) Arap harfleri kaldırılarak yerine Latin harflerinden oluşan Türk alfabesi kabul edildi. (...) Atatürk gittiği yerlerde yazı tahtasının başına geçerek yeni Türk harflerini öğretti” cümlelerini görüyoruz.

“Dil ve tarih çalışmaları” kısmında M. Kemal’in Türk Dil ve Tarih Kurumlarını kurdurması anlatılırken, “Atatürk bilimsel sözcükleri Türkçeleştirmek amacıyla 44 sayfalık bir geometri kitabı yazmıştır” bilgisine yer veriliyor.

Seçme ve seçilme haklarından söz edilen “Türk kadınına verilen haklar” kısmını takiben altıok olarak bilinen ilkelerin izahına geçiliyor.

Cumhuriyetçilikten hemen sonra gelen milliyetçilik bahsinde “Atatürk’e göre yurdumuz topraklarında yaşayan ve kendini Türk olarak gören herkes Türktür. (...) Atatürk milliyetçiliği halkımızın birlik ve beraberlik içinde hareket ederek Kurtuluş Savaşının kazanılmasında önemli rol oynamıştır” çok tartışmalı ifadeler kullanılıyor.

Devletçilik ve halkçılıkla ilgili rutin izahlardan sonra laikliğe geçilip, halifeliğin kaldırılması ile tekke ve zaviyelerin kapatılması laiklikle ilişkilendirilirken; inkılâpçılığın Atatürk ilkeleri doğrultusunda yapılan yenilikleri ifade ettiği belirtilerek, “Atatürk ilkeleri Türk toplumunu çağdaş bir yapıya kavuşturmuştur. Ülkemizi daha ileri seviyelere taşımak için yol göstericimiz ve güç kaynağımız Atatürk ilkeleridir” deniliyor.

Sosyal Bilgiler-2 kitabındaki “Ulu önderimiz ve bilim” kısmı (s. 142), anayasa bilgilerinin M. Kemal’in ağzından aktarıldığı (s. 177), Türkçe ve TDK ile ilgili bilgilerin tekrarlandığı bölümler de (s. 190-1) yine aynı yaklaşımla hazırlanmış.

30’ların zihniyetini bugünlere taşıyan 12 Eylül modeli resmî ideoloji propagandası ders kitaplarında aynen sürüyor; dinin hükümleri laikçiKemalist bir üslûpla eleştiriliyor; harf inkılâbı, şapka devrimi ve karma eğitim göklere çıkarılıyorken hangi eğitim reformundan söz edilebilir?

YENİ ASYA