Mekki Ayetlerde Sosyolojik Unsurlar

Hikmet Koçyiğit

Pınar Yayınları, Kasım 2013

Hayat kitabı olan Kur’an-ı Kerim’i anlama çabasının tarihi, İslam’ın ilk yıllarına kadar uzanır. Bu çaba uğruna çeşitli disiplinlerden de faydalanılmıştır. Olaya, modern ve çağdaş bir yaklaşım olarak söz konusu eser, sosyoloji disiplininin öncülleri ile katkı sağlıyor. Disiplinler arası bir çalışma niteliğindeki kitabın, sosyoloji ile tefsiri kaynaştıran yönü ufuk açıcı özellikte. “Sosyoloji ve Kur’an’ın ilişkisi” ana fikri, ‘İslam Sosyolojisi’, ‘Kur’an Sosyolojisi’, ‘Aile’, ‘Hicret’ gibi önemli alt başlıklarla işlenmiş. Örneğin, sosyolojinin sıklıkla işlenen konu başlıklarından ‘aile’nin Kur’an’daki karşılığı ‘Âl’, bir sureye de adını veren ‘Âl-i İmran’ meselesinin, Mekki ayetlerdeki kapsamı ve işlenme şekli üzerine serdedilen düşünce ve yaklaşımlar, ayetlerin farklı pencereden okunması işine tekabül ediyor. Temel kaynağımız Kur’an-ı Kerim’e daha fazla nüfuz edebilmek adına okunması gereken bir kitap.

Başörtüsüz Demokraside Adı Konmamış Darbe

Merve Kavakçı İslam

Timaş Yayınları, Ocak 2014

1 Kasım 2013’te başörtülü vekillerin Meclis Genel Kurulu’na girmesi ile birlikte Meclis’te başörtüsü sorunu aşıldı. Bu olayın yaşanması akıllara Mayıs 1999’da Genel Kurul’a başörtülü gelen Merve Kavakçı’nın çirkin bir şekilde protesto edildiği günü getirdi. Yazarın da belirttiği gibi, seçim maratonunda Müslüman Anadolu kadınından oy istedikleri günü hatırlarına getirmeden Kavakçı’yı dışarı attırmaya çalışan, “Dışarı, Dışarı” bağırışlarıyla kendini paralayan vekillerin görüntüsü akıllara geldi. “Bu kadına haddini bildirin!” nidalarıyla Meclis’te şov yapan Bülent Ecevit hesap vermeden öldü, Meclis Başkanı ile sözlü tartışmaya girerek Kavakçı’yı Genel Kurul’dan attırmaya çalışan Hikmet Sami Türk, aynı şekilde üstün performans(!) ile kendini belli eden Kamer Genç ve daha birçok isim ise hâlâ hayatta. Kavakçı bir dönemi bilinmeyen yönleriyle anlattığı anı türündeki kitabında, şaşırtıcı anekdotlar paylaşıyor. Mesela, Bülent Ecevit, Kavakçı’ya, meşum gün yaşanmadan önce “Genel Kurul ve komisyon çalışmalarına katılmasın, ona Meclis’te bir oda verelim, oraya gelip gitsin.” şeklinde bir teklif sunuyor. Bir başka ilginç teklif de parti içinden geliyor. Ecevit ve Hüsamettin Özkan’la görüşen Fazilet Partililer, Merve Kavakçı’nın yurt dışına çıkmasını yani mücadeleyi bırakmasını istiyorlar. Bunu da kendileri çekindikleri için söyleyemiyorlar, Ahmet Hakan vasıtası ile iletiyorlar. Döneme dair bilinmeyenleri öğrenmek ve de hafıza tazelemek için birinci elden hazırlanan bir çalışma.

Mısır Devrimi Sözlüğü

İsmail Numan Telci

Açılım Kitap, Aralık 2013

2011 yılı içinde Müslüman coğrafyada meydana gelen intifadalar zincirinin en önemli halkalarından biri Mısır’dı. Bölgesel açıdan büyük önem arz eden ülkenin, diktatörlükten kurtuluş serüveni, diğer Müslüman halklara büyük bir moral ve ümit aşıladı. O günlerden bugüne yayın dünyasında karşımıza çıkan yazı ve yapıtların içerisinde yer alan kavramlar, anahtar konumunda. Bu yazılarda sıklıkla yer alan 50 kavramın açıklandığı söz konusu sözlük çalışması, bu konuda var olan boşluğu bir nebze de olsa doldurmaya aday. Elbette böylesi eserlerde, bakışın dışarıdan olup olmadığına dikkat edilir. Numan Telci, içeriden bakışla ve bizzat Mısır’da uzun süreler bulunarak hazırlamış çalışmasını. Derli toplu bir şekilde ele alınan kavramlar, bugünlerde Sisi’nin cunta yönetimi ile gündeme gelen Mısır’ın son 3 yılını anlamaya çalışmak yolunda cehdedenlere destek olabilir.

Devrimleri Yazmak

Haz: Al-Zubaidi, Cassel, C. Roderick

Metis Yayınları, Ocak 2014

Aralık 2010’da başlayan Müslüman coğrafyadaki olaylar üzerine, coğrafyanın içinden, kendi insanından yükselen seslerle hazırlanmış bir çalışma. İntifada sürecinde blog yazarları, aktivistler ve benzeri konumda insanlar önem kazandı. Bu kişilerin meydanlardan, olayların içinden aktardıkları, birçok sorunun cevabı oldu. 8 farklı ülkeden 8 yazarın, kendi ülkelerindeki olaylara dair gözlem ve deneyimleri, İntifada sürecine vukufiyeti artırıyor. Ancak bu kişilerin İslami kaygılara sahip olmadığını, okuma sürecinde akılda tutmak gerekiyor. İntifadaların adım adım gelişme sürecini, yaşadıklarından, bizzat katıldıkları gösterilerin içinden aktardıklarından görme, okuma imkânına sahip oluyoruz. Masa başı haberciliğinin yanlış yönlendirme ve propaganda etkilerini müşahede ettiğimiz geçen yıllarda, şahsi tanıklıklar önemli hale geldi. Tunus, Mısır, Libya, Cezayir, Yemen, Bahreyn, Suudi Arabistan ve Suriye’de 2011’de başlayan intifada sürecini, farklı yazarların kaleminden, deneyimlerinden süzülen satırlardan okuyabiliyoruz.

İktidarın Sembolleri ve İdeoloji

Selim Deringil

Doğan Kitap, Ocak 2014

Tanzimat ile başlayan dönem Osmanlı’da, devlet akıl ve anlayışının değiştiği, köklü bir farklılaşmaya maruz kaldığı yılların başlangıcıdır. Bu farklılaşma beraberinde devlet-halk ilişkilerinde de bir değişikliğe sebep olmuştur. Devletin topluma bu kadar nüfuz ettiği, halkından yepyeni taleplerde bulunduğu bir başka dönem olmamıştır Osmanlı’da. Abdülhamit dönemi, modern devletin sahip olduğu örgün eğitim, posta hizmetleri, demiryolları, fenerler, saat kuleleri, müzeler, nüfus sayımları, pasaportlar gibi unsurlara sahip olma sürecinin yoğunlaştığı dönemdir. “Egemenliğin ifade edildiği ideolojinin grameri” üzerine bir çalışma olan kitapta, bu süreçler, arşiv kaynakları ve dönemin seçkinlerinin, devlet adamlarının zaviyesinden inceleniyor. “Türk sağı ve laiklerinin” Abdülhamit’e ilişkin birbirinden kesin biçimde ayrılan perspektiflerine ek olarak dönemi, hâkim ideolojinin sembolleri boyutuyla ele alan eser, derinlemesine kavramaya yardımcı olabilir. Zorunlu eğitimin halleri, basın ve tiyatroya verilen önemin arşivlerdeki yansıması, uluslararası kongrelere katılım, dünya fuarlarına verilen önem, misyonerler üzerinden Batı ile mücadele çabası gibi konulara yoğunlaşan kitap, orijinal yaklaşımlara sahip.