Birçokları aşırı İsrail sağının iktidara gelmesinden ve Ortadoğu'da barışla ilgili Amerikan tezleriyle uyuşmamasından hareketle ABD-İsrail ilişkilerinde gerginlik yaşanacağı ihtimaline bel bağlıyorlar.

Fakat biraz titizlik, iki taraf arasında çatışmanın etkenleri kadar çatışmanın sebeplerini aşıp halihazırdaki şartlarla birlikte yaşamaya geçiş imkânı verecek etkenlerin bulunduğunu gösterecektir.

Bu yüzden Arapların hesaplarını Barack Obama ile Benyamin Netanyahu arasında bir çatışmanın yaşanması ihtimallerine göre yapmaları hata olacaktır. Zira ortada Başkan Obama'yı şu iki temel gerçeğin gölgesinde barış görüşmelerini yeniden başlatmak için İsraillilere baskı yapmaya sevk edecek bir şey bulunmamaktadır: İlki Filistin cephesindeki çatlaklık ve Fetih ile Hamas arasında tercihlerdeki zıtlaşmanın gölgesinde barış girişiminin geleceği etrafında ortak bir programda anlaşma fırsatının kaybolması. İkincisi Arap tarafının İsrail'i barış sürecinde ilerlemeye sevk etmek için İsrail'e yönelik güçlü tutum alamaması. Bu durum Başkan Obama'nın bölgede barışın bütün taraflarına ihtiyaç olunduğu hususunda ikna edilmesi imkânını pratik olarak azaltıyor.

Diğer yandan ABD ile İsrail tarafları arasında ne zaman bir anlaşmazlık yaşansa anlaşmazlığın derinleşmesini engelleyecek caydırıcı güçler bulunuyor. Obama ve Netanyahu birbirlerine muhtaç olduklarının farkındalar. İlki Amerikan siyasî sisteminin etkileşimleri içinde 'Yahudi kartını' kaybetmeme ihtiyacında. İkincisi ise kendisini askerî, ekonomik, manevî açıdan destekleyecek bir Amerikan gölgesi yanı sıra Washington'la anlaşmazlığa girmekte ısrar ettiği takdirde bulamayacağı bir iç desteğe muhtaçtır. Netanyahu, geçmişteki başbakanlık deneyiminden dersler çıkardı. ABD ile ilişkilerinin kötüleşmesi, hükümetinin düşmesine yol açmıştı. Dolayısıyla geçmişin yanlışlarını tekrarlamamakta kararlı olacak ve hiçbir gerekçe altında Washington'la ilişkileri üzerinde kumar oynamayacaktır. Misyonu ise barışa ortak bulamadığına ve özellikle de Filistin iç bölünmüşlüğü gölgesinde Filistinlilerle nihai statü görüşmelerinin tamamlanmasının faydasızlığına Obama'yı ikna etmek olacaktır.

Öte yandan İran nükleer dosyası her ne kadar aralarında yöntem farklılığı olsa da ABD ve İsrail taraflarını buluşturan kartlardan biri olarak kalacaktır. Obama, İran çıkmazıyla en iyi ilişki tercihinin diyalog ve barışçıl yollarla İran'ın kontrol altına alınması olsa da bunu diyaloğun faydasına olan derin kanaatlerinden dolayı değil, başka çözüm ve alternatiflerin bulunmaması sebebiyle yapmaktadır.

Bu yüzden ABD ve İsrail taraflarının 'minimum uzlaşma' kaidesine göre ilişkilerini yönetme genişliği var. Her iki taraftan biri diğeriyle olan sınırlarını aşmayacaktır. Bu yüzden Arapların Obama ile Netanyahu arasındaki çatlağı kullanmaya bel bağlaması, çekişmeye yönelik Arap tutumuna olumsuz yansıyabilir. Ürdün'deki Arap dışişleri bakanlarının Arap barış girişimini kabul etmesi için İsrail'e baskı yapması yönünde Obama yönetimine açık Arap mesajı verme amaçlı son hareketlenmesi bu bağlamda ciddi bir girişim ancak yeterli değil. Obama, müzakerelere hazır bir Filistin tarafı bulunmayışını sebep gösterebilir ve Netanyahu'nun da Arapların tam doğallaşma niyeti taşımadığını gerekçe göstermesi mümkün.

Araplar Obama ile Netanyahu arasındaki muhtemel anlaşmazlıktan istifade etmek istiyorsa iki yönde bütün güçleriyle baskı yapmalılar. İlki Filistinlilerin iç bölünmüşlüğü sonlandırmaya ve Arap barış girişimine uygun olarak İsraillilerle müzakere edecek birlik hükümeti oluşturmaya sevk edilmesi. İkincisi ise Arap-Arap anlaşmazlıklarının azaltılması ve diplomatik ilişkileri kesmek de dahil İsrail'le ilişkilerde ortak yöntem izlenmesi. Özetle ABD ile İsrail tarafları arasında önümüzdeki süreçte yaşanabilecek anlaşmazlıklara rağmen her ikisi arasında bir çatışmanın çıkma ihtimali yakın vadede bir hayal olarak kalacak ve Araplar için bir teselli olmayacaktır. Umman gazetesi El Vatan, 16 Nisan 2009

ZAMAN