Türkiye’de son altı ayda yaşanan üç maden kazasında 63 kişi hayatını kaybetti. Madenlerde meydana gelen kazaların hemen tamamı grizu patlaması sonucu oldu.

Peki, bu grizu patlamaları önlenebilir mi? Evet önlenebilir. Çin’de yapılan bir araştırmaya göre, madenlerde, ölen işçinin ailesine altı yıllık kazancı karşılığı tazminat ödendiği belirtiliyor. Bu altı yıllık kazanç, işverene, yapacağı güvenlik yatırımından daha düşük bedele mal oluyor. İşte bu nedenle işveren güvenlik amacıyla yatırımdan kaçınıyor. Anlayacağınız işçinin ölümü, iş güvenliğinden daha ucuza mal olduğundan, iş güvenliği ikinci planda kalıyor. Bu nedenle maden kazaları önlenemiyor.

Türkiye’de de, Çin’de yaşananların benzeri bir maliyet karşılaştırması var. Yasalarımıza göre, grizu patlamasının önlenmesi için, madenlerde çalışır vaziyette metan gazı ölçme aletlerinin bulunması gerekiyor. Ayrıca maden işçisinin, ayakkabısından baretine, kazmasından küreğine kadar kullandığı bütün aletlerin anti-grizu olması da şart. Tabii madenlerde kullanılan diğer malzemelerin, elektrik kablosundan, motorlara, direklerden konveyörlere kadar hepsinin anti-grizu özellikli olması gerekiyor. Anti-grizu araçların maliyeti, işçi ölüm tazminatından yüksek bulunduğu için işveren bu güvenlik harcamasını yapmaktan kaçınıyor.

Peki, madende biriken metan gazı niye fark edilemiyor? Madenlerde, patlamaya neden olan metan gazını ölçen araçların bulunduğu belirtiliyor. Ama yaşananlara bakılırsa, anlaşılan bu ölçerler yasak savma amacıyla kullanılıyor. Çünkü metan gazı miktarı arttığında, madene derhal hava verilmesi gerekiyor. Eğer yılbaşından beri grizu patlamalarının yaşandığı madenlerde, dendiği gibi metan gazı ölçerleri varsa, niye metan oranının arttığı tesbit edilmedi ve madene hava verilmedi? Bu çok basit iki sorunun cevabı Balıkesir Odaköy’de ölen 13 işçi ve Bursa Bükköy Maden Ocağı’nda ölen 19 işçi ve Zonguldak Karadon Kömür İşletmesi’nde dün verilen bilgiye göre ölen 28 işçi ve mühendisler için hâlâ verilemedi. Halbuki orta büyüklükte bir maden için 300-400 bin liralık bir harcamayla grizu patlamalarını önlemek mümkün.

İşletmecilerin, bu madenlere 400 bin lira ilave harcamadan kaçınmaları nedeniyle işçiler ve mühendisler hayatlarını kaybediyorlar.

Peki, madencilerin hayatını korumak için ne yapılmalı? Ölen madencinin yakınlarına ödenecek tazminat miktarı, işverenin, yapacağı güvenlik maliyetinden kesinlikle yüksek tutulmalı. Aksi takdirde işçiyi, iş kazasına karşı korumak zorlaşıyor. Tabii iş güvenliği sadece madenler için yeterli değil. Türkiye’de en çok iş kazası inşaat sektöründe oluyor. Ve her yıl Türkiye’de yaklaşık bin kişi, iş kazası nedeniyle hayatını kaybediyor. Tüm sektörlerde çalışanların hayatının maliyeti, iş güvenliği harcamasının üzerine çıkartılmalı. Maliyet mukayesesi yapan, işveren, iş güvenliği harcamasına kayıtsız kalamamalı. İşletmeci, yüksek bir bedel ödeyeceğini baştan hesaplamalı.

[email protected]

TARAF