Kur’an’da Şiir ve Şair
Kur’an’ı dinleyip Peygamber’e tabi olanlar büyük zorluklarla karşılaştılar. İşkence görüp, boykot edildiler. Buna rağmen Kur’an’ı “O bir şair sözüdür.” deyip küçümsemenin bir zemini olabilir mi? İnsanlar bir şiir için bu kadar ezaya ve cefaya katlanır mı?
Murat Kayacan / Haksöz Haber
Kur’an’da belirtildiğine göre, Mekkeli müşriklerin Hz. Muhammed’i yalanlamak için kullandıkları ithamlardan birisi de onun şair, Kur’an’ın da şiir olduğu idi. Bu yazıda nüzul sırasına göre şiir ve şairlerden söz eden ayetleri ele alacağız.
Kur’an Arapların bildiği şiirlerden farklıydı. Zaten Hz. Muhammed risalet öncesi Arapların meşhur şairlerinden biri de değildi. Buna rağmen müşrikler, onun şair olduğu iftirasını gündeme getirdiler. Allahu Teala’nın bu iddiaya vahiy ile yanıtı şöyle oldu: “Biz ona şiir öğretmedik. Bu ona yaraşmaz da. O sadece bir öğüt ve apaçık bir Kur'an'dır. (Yasin, 36: 69). Vahyin güzelliği ile karşılaştırıldığında şiir basit kalır. Bu nedenle şiirin Hz. Muhammed’e yakışmayacağı ifade edilmektedir. Şiir genellikle şairin kişisel tecrübeleri özelde de duygularının ifadesidir. Halbuki Kur’an sosyal içerikli bir mesajdır. Onun mesajını iletirken sahip olduğu ifade güzelliği, mesajı iletmede bir araç niteliğindedir.
Şairler hayal güçleri geniş insanlardır. Sosyal problemlere çözüm üretip, çözüm sürecinde liderlik yapacak güçte değildirler. Kur’an “vahyi dikkate almayan şairlere” uyan kimselerin yanlış yolda olduğunu belirtir: “Şairler(e gelince), onlara da sapıklar uyar. Onların her vadide şaşkın şaşkın dolaştıklarını ve gerçekte yapmadıkları şeyleri söylediklerini görmedin mi?” (Şuara, 26: 224-226). Bu ayetlerde söz konusu edilen şairlerin ortaya koydukları sanatın hedefi, insanların doğru yolu bulup o yolda sebat etmeleri değil, sanatın kendisi ya da çıkar teminidir. Yani iyimser bir ifadeyle böyle bir şiir, sanat içindir. Ancak bütün şairler bir değildir: “Ancak iman edip salih ameller işleyen, Allah'ı çokça anan ve haksızlığa uğratıldıktan sonra öçlerini alanlar müstesna. Zulmedenler hangi dönüş yerine döneceklerini yakında bilecekler.” (Şuara, 26: 227). Ayetten anlaşıldığı kadarıyla, kendilerini ve şiirlerini vahyi doğrulara tabi kılanlar farklıdır. Bu kimseler, şiirleriyle İslam davasına hizmet edebilirler. Şiir Allah rızasını kazanmak için yazılıyor ve okunuyor ise o zaman değerlidir. Onun dışında şiirin ahirette şaire bir katkısı olmaz, sadece dünyada o şiirin, yazıldığı dile olur.