Davet Derneği tarafından gerçekleştirilen ve Rıdvan Kaya’nın konuşmacı olarak katıldığı seminerde İran İslam Devrimi konusu işlendi. 1980 sonrasının hareketli bir dönem olduğunu söyleyen Kaya; İhvan, Cemaati İslami, Hizb-ut Tahrir gibi hareketlerin bulunduğu, Filistin ve Pakistan gibi ülkelerde mücadelenin ve ayrıca gerilmenin bulunduğu bir dönemde İran’da yaşanan gelişmelerin Müslümanların gündemi haline geldiğini belirtti.

Devrimi hazırlayan koşullara da değinen Kaya şunları belirtti; Muhammed Rıza’nın Amerika’nın güdümünde kurduğu saltanat halk tarafından tepki toplamış bunun yanında adaletsizlik ve yolsuzluk devrimi hazırlayan koşullar olmuştur. Muhalefetin rejimden bağımsız ilerlemesi, partiler ve aydınların, medya ve üniversitelerde etkin olması da devrimi etkilemiştir. Halkın fedaileri, halkın mücahitleri gibi silahlı örgütlerde vardır ama kitlesel yaygınlıkları yoktur. Ulemanın bağımsız örgütlenmesi ve otoritesi devrimi olumlu etkiledi. Mısır, Filistin ve Pakistan gibi ülkelerde ki gelişmeler İran devriminin (psikolojik olarak) altyapısını etkiledi.

Devrimin diğer muhalif hareketlerden farklılıklarına değinen Kaya şunları söyledi; Muhalefetin ortak hareket ettiği bu devrim dünyada sempati ile karşılanmıştır. Devrim kentli bir devrimdir, kırsal boyutu azdır. Camilerin merkez bir rolü vardır, ulemaların halkla ilişkilerinin güçlü olması ve ulema kökenli, karizmatik bir liderinde(Humeyni) bulunması devrimi kolaylaştırmıştır. Devrim öncesi ciddi bir silahlanma çalışması olmuş ancak komutanların biat edip ordunun çökmesiyle silahsız bir devrim gerçekleşmiştir.

Seminerin devamında Humeyni’nin devrimdeki rolüne ve farklılığına da maddeler halinde değinen Kaya şunları belirtti; Humeyni söylemleri lokal olmaktan çıkarmış, hareketi İran ve Şiilikle sınırlamamıştır. Uluslar arası emperyalizmle beraber Şahlığa da tepki göstermiş ve net bir tavır ortaya koymuştur. Her türlü uzlaşmacı tavırları reddetmiştir.

Seminerde Humeyni’nin kavramlarla ilgili çabasına da değinildi; pasif biçimde Mehdi bekleme anlayışını sorumluluktan kaçma mantığı olarak gören Humeyni buna karşı çıkmıştır. Cuma namazlarının ve hac kavramının Müslümanların dayanışmasının sergilendiği bir zemin oluşturduklarına dikkat çekmiştir. Ayrıca mücadeleyi erkeklere has olmaktan çıkarıp, kadınların da devrimde etkili olmasına çalışmıştır.

Devrimin çalınıp çalınmaması konusuna da değinen Kaya, halkın karizmatik bir liderin temsil ettiği harekete bağlılığı ve güveni olduğunu bunun da Humeyni’nin şahsında sağlandığını belirtti. Liderle kitle arasındaki bağın önemli olduğunu belirten Kaya, Humeyni’nin sağlam kadrolar ve dışlanmış kitleleri kuşatan kurumlar oluşturduğunu ve bu noktalar da devrimi hak ettiğini dolayısıyla devrimin çalınması söyleminin doğru olmadığını söyledi.

Devrim Sonrası Süreç

Her devrim sonrası gibi bir belirsizlik ve abartılı bir özgürlük ortamının olduğu ara dönem olmuştur ve kadrolar arası rekabet başlamıştır. Devrim sonrasında Humeyni’nin kazandığı çok kanlı bir iktidar mücadelesi olmuş ve sonrasında içeride muhalefete karşı sertleşme ve otoriter bir yönetim kurma çalışması olmuştur. Ayrıca bölgedeki ülkelerin devrimin kendilerini etkilememesi için saldırıları da olmuştur.

Devrim Neden Tekrarlanmadı?

Şiilik temel bir etkendir. Devrimin mezhepçi bir yaklaşım taşıması yanı sıra bazı ülkelerin karalama kampanyası ve devrimi bloke etme çabaları da etken olmuştur.

Devrim İslam dünyası için özellikle moral açıdan belli noktalarda olumluluk sağlamasına rağmen, zaaflar da içerdiğini belirten Kaya, gelinen aşamada Afganistan ve Irak tecrübeleri ve bilhassa da Suriye'de yaşananalrdan sonra İslam’a ve Ümmete bir şey vereceğini sanmadığını belirterek konuşması bitirdi.

Seminere soru-cevap şeklinde son buldu.