Çocuk dergiciliğinin Batı ülkelerine kıyasla ülkemizdeki olgunlaşma sürecine girmesi çok yakın tarihlerde gerçekleşti. Yayın dünyasının çocuklara yönelip anlamaya ve ayrı birer şahsiyet olarak değerlendirmeye başlaması ve onların da kendilerine ait bir dünyaya sahip oldukları gerçeğini kabul etmeleriyle birlikte çocuklara yönelik çalışmalar değer kazanmıştır. Aşağı yukarı 1920’ler ve sonrasında çocuk edebiyatı ve dergiciliği bir sektör olmaya ve bu alanda yapılan çalışmalar ilgi görmeye başlamıştır. Ancak ciddi manada çocuklara yönelik edebiyat çalışmalarının ve dergi faaliyetlerinin takip edilmesi başlığı son dönemlerde değer kazanmıştır. Bir anlamda çocuk dergiciliğinin gelişimi anne-babaların çocuk eğitimi konusundaki gelişimleriyle paralellik taşımaktadır.

Çocuklarımız açısından düşündüğümüzde yaşadığımız dönemde eğitimi tedrici bir yöntemle sistematik hale getiren en etkili kaynaklarımız biri de dergilerdir. Dergiler; önceden planlanmış ve üzerinde değerlendirmeler yapılarak belli bir tahlilden geçirilmiş ve diyebiliriz ki en sterilize edilmiş bilgileri genç dimağlara ulaştıran bilgi araçlarıdır. Her daim gündemini sıcak tutabilen ve çocuklarımızın gelişmeye açık algılarını kapamadan yeni bilgilere hazırlayabilen dergiler çocuklar için önemli bir değerdir. Aylık düzenler halinde planlanmış ve çocukları oyalamanın ötesinde bir hedefe yönelik yapılan dergi çalışmalarının çocuklarımızın kütüphanesinde yer alması çok büyük bir kazançtır.

Dergiler, çocuklarımıza kazandırmak istediğimiz kitap okuma alışkanlığına geçiş için de önemli bir basamak olmaktadır. Renkli, kuşe kağıtlara hazırlanan, bilmece, bulmaca ve oyunlarla çeşitlendirilen ve devamlılığıyla çocuklarımıza heyecanlı bir bekleyiş kazandıran dergiler kitap okumaya geçişleri için alıştırma sağlamaktadır. Çocuklarımızın erken yaşlarda bir alışkanlık olarak kitap okumaları onların zihinsel gelişimleri açısından oldukça yüksek bir olgunluğa ulaşmalarını sağlayacaktır. Kitaplar çocuklarımız için bilgi kaynakları olmakla birlikte bir kültür taşıyıcılığı da yapmaktadır. Çocuklarımızın yapmış olduğu kitap, dergi, gazete okuma faaliyetleri onların zihinsel ve ahlaki gelişimlerine de büyük katkı sağlamaktadır. Bütün bu etki alanlarıyla düşünüldüğünde çocuklarımızın okuyacağı kitaplar ve kitapların yanında ya da geçiş olsunlar kabilinde takip ettikleri dergilerin içerik ve formasyon anlamında kalitesi dikkat edilmesi gereken bir husus olmaktadır.

Dergiler işleyiş bağlamında eğitimi topyekünlükten sıyırarak tedrici hale getirdiği sistemiyle de çocuklarımızı rahatlatıcı bir eğitime tabii tutmaktadır. Bilişsel anlamda jimnastik niteliğindeki çalışmalar, parça bütün ilişkisi kurmaya yönelik çalışmalar, dikkati ve görsel hafızayı aktif hale getirmeye yönelik çalışmalarıyla dergiler çocuklar için kuşatıcı bir eğitimi kazandırmaktadır.

Çocuklarımızın kimi zaman yaşadıkları toplumun onlara kazandırdığı kimi zaman okul ve sosyal çevrelerinden kazandıkları gündemleri oluşmaktadır. Çocuklarımızın farkındalıklarını hissedecekleri gündemlerinin ışığını bizler oluşturmalıyız. Suni gündem makinelerinden kulaklarımıza ve hızlıca topluma akan haberler bizlerin adalet ve hak ölçüleriyle geliştirdiğimiz zihin süzgecimizden geçerek çocuğumuza ulaşmalıdır. Bizler onların dünyalarında etkili bir slogan oluşturmazsak modern hayatın argümanları çocuklarımızı kuşatacaktır. Kirlenmiş bir gündemin kültürlü fedaileri olarak yetişmiş, ergen sancısının boyalarını akıtma alanı bulamadığı için ergenliğin ruhsal bünyesinde bıraktığı kamburla gelişmiş ve yol bulmuş gençler kitle olmaya başlayacaktır. Onlar için sosyal bir çevre oluşturmak ve sosyal aktiviteler hazırlamak yapabileceğimiz en önemli iştir. Ve bu süreçte bizlere yardımcı olacak birincil kaynaklarımız dergilerdir.

İslami kimlik sahibi aileler olarak bizim çocuklarımıza hitap eden dergilere baktığımızda karşımıza; Birdirbir, Gonca, Can Kardeş ve Diyanet Çocuk gibi dergiler çıkmaktadır.

Çocuklara yönelik olarak hazırlanan ve aile katılımının aktif sağlanmasını önemseyen çocuk dergilerinden biri Gonca dergisidir. Mayıs 2002 tarihlerinde yayına başlayan dergi çocuk dergiciliği anlamında oldukça köklü bir deneyime sahip. 2005 tarihinde yayın akışını yenileyerek yayına devam eden dergi genel olarak ilköğretim yaşındaki çocuklara hitap ediyor.

Gonca dergisi içerdiği konular ve konuları işleyiş bakımından çocuk edebiyatıyla birlikte İslam eğitimine de yer vermiş. Gonca dergisi içeriği itibariyle çocukları zihinsel, sosyal, psiko-motor gelişimi açısından kuşatmaya çalışmış. Ayrıca ergen yaşa ulaşmaya hazırlanan çocuklar için önemli bir aktivasyon rolünü üstlenmiştir. Derginin hitap ettiği çocuklar aktif bir özne olarak derginin geniş bir yelpazeyi içine aldığı ailenin bir üyesi olmaya aday olarak belirlenmiş. Sıcak ve samimi bir aile duygusunu çocuklara taşımayı başarmış bir dergi olduğunu söyleyebiliriz. Dergiyi takip eden çocukların interaktif olarak kendi özgün çalışmalarını sergileyebildikleri bir alan olarak dergi çocukları kucaklamış. Dergi bu anlamda çocukların yeteneklerinin farkına varmaları için oldukça iyi bir alan açmış.

Gonca dergisini içerik ve konu bütünlüğü açısından incelediğimizde başlıklar ve köşeler halinde düzenlendiğini görüyoruz. Her ay için bir kapak konusu seçilerek dergi bu kapak konusu bağlamında zenginleştirilmiş. Kapak konusu seçimi Müslümanlar olarak bizim aktüel konularımız dikkate alınarak hazırlanmış. Örneğin: kurban bayramı mevsiminde kurban ve hacc, Ramazan ayında: Oruç, yoksula, fakire, yolda kalmışlara yardım etmenin erdemliliği vb. Müslüman ailelerin sıcak gündemleri işlenmiş ve bu ailelerin çocukları bilgilendirilmiş. Dergide bulunan belli başlı köşelere ve içeriklerine bakacak olursak: Mizah Dükkanı, Zeynep'in Günlüğü, Gül Kiraz, 3N,  Posta Treni ve eğlence köşesi şeklinde başlıklar bulabiliyoruz. Bu köşelerle ilgili birçok öğretmen ve ilgili alanda oldukça iyi isimlerle çalışılmış örneğin sadece 3N (ne, niçin, nasıl) köşesi için hazırlanan içerik 350 öğretmenin çalışmalarıyla çocukların ilgilerine sunuluyor.

Derginin “Gonca Ailesi” bilincini pekiştiren en önemli etkinlikleri takipçisi olan her bir çocuğu aylık olarak düzenledikleri hikaye oluşturma, resmi doğru şekilde tamamlama, resim, şiir yarışmaları, özgün resim çalışmaları ve okur mektupları şeklinde dizayn edilen köşelere davet etmeleridir. Davetin samimiyetini de kendilerine ulaşan her bir çalışmayı değerlendirip dergide yayımlayarak kanıtlamış oluyorlar. Aynı zamanda hayatı keşfetme derdinin sancısını çeken ve gözlerini yaşama yeni açan çocuklar için yaptıkları işlerin ciddiye alınması önemli bir motivasyon sağlamış oluyor. Tabi ki söylediğimiz bütün bu özellikler çocuk dergiciliğinin çocuklarımıza sağlaması beklenen artılardır.

Olumlu ve ufuk açıcı bir çok çalışmasının yanında çocuklara Müslüman olmanın sorumluluklarını anlatan ve İslam eğitimi vermeyi hedefleyen yönüyle Gonca Dergisi’nin Kuran'ı temel kriter kabul eden ve Kitabi olana sarılma konusunda hassasiyet taşıyan bizler açısından bir takım eksiklikleri bulunmaktadır. Siyer başlığı altında peygamberimizin hayatı ve ilk dönem İslam tarihi işlenmiş ve bu tarih derslerinde klasik siyer bilgileri dışına çıkıp doğru bir peygamber algısına ulaşmak noktasında eksikler olduğunu görebiliyoruz. Derginin genel olarak Kuran'ın bilimsel verilerle elde edilen bilgilere ters düşmediği ve bilakis desteklediği şeklinde anlaşılacak bir renk tonunu barındırdığını görüyoruz.

Çocuk dergiciliği bağlamında diğer önemli dergilerden biri de Birdirbir dergisidir. Birdirbir, din eğitimi ve kültür dergisi hedefiyle Ekim 2006 yılı itibariyle çocuk dergiciliğinde ilk sayısını çıkararak yola çıktı. Birdirbir Dergisi, Eğitim Danışmanlığı ve Araştırmaları Merkezi (EDAM) tarafından yayınlanmakta. Ev okulu serileri, Hayta ile Cemşit serileri, vs. gibi bölümlerle çocuklara ve ergen dönemine yönelik farklı çalışmalara da imza atılmış.

Birdirbir Dergisi çocuklara din eğitimini ve İslam kültürünü çocukların anlam dünyalarına seslenerek başarı kazanacağı bilinciyle hazırlanmıştır. Renkli ve gerçekçi resimleme tarzıyla ve dergi içi konu akışını sürükleyici hale taşıyan dergi kahramanlarıyla bu başarıyı büyük oranda yakalamıştır. Parçadan bütüne gitme, eksik tamamlama, dikkat çalışmaları, zihinsel problemler ve proje üretmeye yönelik etkinlikleriyle Birdirbir Dergisi çocukları kuşatıcı ve etkileyici bir sistem oluşturmuş.

Birdirbir Dergisi aylık olarak belirlediği konusunu derginin kahramanlarını kullanarak işlemiş ve kahramanlarla çocukları her ay buluşturan bir okul olmuş. Peygamberimizin hayatı ve güzel örnekliği, ayet ve hadislerle desteklenen pratik fıkıh dersleri, fakirlere yoksullara yardım etmek, komşuyu akrabayı gözetmek gibi sosyal içerikli konular, Peygamberin kıssaları; onların  davet yolundaki sabırlı mücadeleleri, zorluklar karşısındaki dirayetleri ve örneklikleri  dergide işlenen konular arsında yer almakta. Hayta ile Cemşit, Karagöz ile Hacivat, Batuta, İcat Taci, Robot Ringa, Zorbul Zehra derginin kahramanları. Her bir kahraman kendisine ayrılan köşeden derginin konusunu farklı bakış açılarıyla işlemiş.

Dergide her ay düzenli olarak Allah’ın güzel isimlerinden biri anlamıyla genişçe ve örneklenerek işlenmiş. Bu anlamın Kur’an’daki farklı kullanımları ve öğrettiği ismin farklı anlamlarını bir bütün olarak dergide bulmaktayız. Dergi de işlenen konularla ilgili olarak farklı hikayeler ve şiirler de konularak anlamı kalıcılaştırma çabaları görülüyor.

Hayta ile Cemşit her ay farklı bir macerasını Birdirbir çocuklarıyla paylaşarak çocuklara eğitici mesajlarını ulaştırıyorlar. Örneğin cemaat olup namaz kılıyorlar, oruç tutuyorlar ve bu deneyimlerinden dersler çıkarıp bilgilendiriyorlar. Derginin keşiflere çıkan kahramanı Batuta her sayıda bir ülkeyi ya da şehri gezip gezdiği yerlerle ilgili tarihi, kültürel, sosyal yapısı ve coğrafyasına ilişkin edindiği bilgileri çocuklara taşıyor. İcat Taci adlı derginin bir diğer kahramanı derginin belirlemiş olduğu kapak konusunu pekiştirici bir icadını çocuklara tanıtıyor. İcat Taci, proje üretmeye teşvik edici anlamda çocukların ilgisini cezbedici bir başlık. Zorbul Zehra, derginin zorlu bulmacalarını hazırlayan ve tuttuğu günlüklerle çocuklarımıza gündem oluşturabilecek hikayeler yazan kahramanı.

Zehra'nın Günlüğü başlığında özellikle içeriği iyi hikayeler işlenmekte. Özellikle Filistin’de yaşanan savaş ve savaşın insanları çocuklar için oldukça iyi işlenmiş. Savaş ülkesine ve savaşın şahidi insanlara duyarlı olmak ve sıcak dokunuşlarımızı onlara ulaştırmak gibi iyi bir mesajın sesi yükseltilmiş. Dergide çizgi hikaye şeklinde hazırlanan köşenin kahramanı Robot Ringo ayın konusuyla ilgili hikaye içinde yerini almakta. Derginin oyuncak başlıklı köşesinde öğrenilen bilgileri pekiştirici bilgi oyunları ve yaratıcı oyun çeşitleri oluşturulmuş. Birdirbir dergisi özellikle ilkokul çağındaki çocuklar için ve ailenin rehberliğinde altı-dokuz yaş çocuğu için de takip edilebilir bir içerikte hazırlanmış. Birdirbir Dergisi, çocuklarımız için kaliteli bir gündem oluşturmak konusunda bizlere iyi bir yardımcı olabilecek vasıfta.  

Çocuk dergiciliği bağlamında Diyanet Çocuk göz atılması gereken dergilerden biri “Diyanet Çocuk” çocuk dergiciliğinde Müslüman ailelere hitap eden en eski yayınlardan biri. Üç ayda bir yayımlanmak suretiyle yayın hayatına başlayan, daha sonraları ayda bir yayımlanmaya devam eden çocuklara yönelik makale, şiir, çizgi, resim ve bulmacaların yer aldığı 48 sayfalık bir dergi.

Diyanet Çocuk ilk bakışta devlet bünyesinde yapılanmış bir kurumun elinden hazırlandığını hissettiren bir içeriğe sahip. Diyanet Çocuk dergisinin resmi ve milli bayramları gündem yapıp işlediğini görmekteyiz. Bunun yanı sıra Peygamberimiz Hz Muhammed’in hayatına ilişkin kısa ve mesajı olan hikayeler, ahlak gelişimini destekleyici sosyal hayata duyarlı olmayı özendirici hikayeler, zihinsel gelişimi için alıştırmaya yönelik etkinlikler ve eğlenceli oyunlar yer almaktadır. Diyanet Çocuk dergisinde okurlarını da yayın akışında aktif kılmak için bir de posta kutusu köşesi bulunmakta. Çocukları gelişimi için oldukça önemli olan gezi keşif bölümünde her ay farklı bir bölge ve bu bölgenin coğrafi yapısı kültürü tanıtılmış.

Diyanet'in çocuklar için hazırladığı bu dergide Peygamberimizin hayatına ilişkin konular işlenirken Kur’anda yer verilmeyen ve kabul edilmeyen mucize anlayışlarından sıyrılamamış bir tonda hazırlanmış olması derginin önemli eksiklerinden biridir. Ancak dergi içinde oluşturulan Allah’ın isimlerini bulmaya yönelik zihinsel alıştırmalarla pekiştirilen hikayeler oldukça iyi hazırlanmış dergi içi çalışmalarından biri

Diyanet özellikle son yıllarda kendi bünyesinde çocuklara İslami bilinci oluşturmak amaçlı birçok yeni çalışmaya imza attı. Çocukların zihinsel, psikolojik ve sosyal gelişimleri dikkate alınarak çocuk eğitimini çocuklar açısından daha verimli hale getirmek maksadıyla geliştirilen eğitim yöntemlerini kendileri için güncellemiş ve birçok çalışma hazırlamıştır. Bu açıdan Diyanet’in süreli yayınlarını ve çocuklara yönelik diğer çalışmalarının incelenmeye değer olduğunu ifade edbiliriz.

Can kardeş, çocuk dergiciliği ailesinin dergilerinden biridir. Yeni Asya Neşriyat bünyesinde hazırlanan Can Kardeş dergisi 1981 yılında yayın hayatına başlamış ve 28 yıldan beri yayına devam etmekte. Ahlaki gelişimi destekleyici hikayelerin, şiir, oyun bulmacalar ve yukarıda inceleme konusu yapılmış diğer dergilerden farklı olarak İngilizce öğrenmeye yönelik boşluk doldurma basit kelimeleri ezberleme ve ezberlenen kelimelerin hatırlanması şeklinde çalışmalar bulunmakta. Dergide özellikle Kıssadan Hisse tarzında hikayeler yer almış ve hikayeler genel manada sırlı, mistik bir ton taşımakta. Peygamberimizin hayatına yönelik hikayelerin yanı sıra gezi gözlem ve keşif çalışmaları yer almaktadır. Sosyal farkındalığı desteklemek, çevremizi keşfetmek ve genel kültürümüzü artırmak mukabilinde çevremizdeki müzeler, mimari eserler ve orman alanlarını incelemeye yönelik etkinlikler bulunmakta. Varlıkların dilinden şeklindeki bir başlığın altında sebze meyve çeşitli bakliyatların faydaları ve Allah'ın hikmetiyle insanların yararına sunulmaları işlenmiş. Can kardeş daha çok yedi ve üzeri yaş çocuklarına hitap eden bir dergi niteliğinde.

Çocuklarımızın kendilerini ve hayatı keşif yolculuklarında mutlaka bir kılavuza ihtiyaçları olacaktır. Onların kendilerini bulabilecek ve Kur’anın yolunu tutabilecekleri yol işaretlerini bizler koymalıyız. Yaşam öykülerinde çözümsüz kalıp çare aradıklarında avuçlarında bizlerin iliştirdiği Kur’anın rehberliğinin karanlıkları aydınlık ettiği düsturu olmalıdır. Çocuklarımıza hayatı algılayış tarzımız olan İslami bilinci öğretmek için geç kalmış olmak gibi bir lüksümüz olmamalıdır. Bu bağlamda eğitim sürecimizde süreli yayınlarımız olan İslami bilinci destekleyici dergiler bizlere iyi birer yardımcı olacaktır.