Dünya petrolünün yüzde 5’ini üreten İran’a AB üyesi ülkelerinin kademeli petrol ambargosu, 1 temmuz yani dünden itibaren yürürlüğe girdi. AB üyesi ülkelerin ocak ayında kararlaştırdığı ambargonun pek de umursamadıklarını söyleyen İran Petrol Bakanı Rüstem Kasımi, AB’nin alternatifi yeni müşterilerle görüşmeyi sürdürdüklerini açıkladı.

AB’nin yaptırımları, İran petrolünü taşıyan tankerlere sigorta yasağını da kapsıyor. Bu alanda faaliyet gösteren 13 büyük şirketin AB yasalarına tabi olmaları nedeniyle dünyadaki tankerlerin yüzde 95’inin İran petrolünü taşımaktan kaçınacağı belirtiliyor. AB içinde İran’a petrol ambargosuna en çok ayak direyen ülke, krizdeki Yunanistan oldu. Malî güvenceler vermek zorunda kalmadan İran’dan cazip fiyatlarla petrol ithal edebilen Atina, kendisine 1 temmuzdan sonra da istisna tanınması ya da başka ülkelerden petrol ithaline AB’nin garantör olması için bastırsa da bu girişimlerinden sonuç alamadı.

AB üyeleri, İran’ın aradan çıkmasıyla bu boşluğu, Suudi Arabistan başta olmak üzere Körfez ülkeleri ve Libya’nın üretimi artırmalarıyla karşılarken İran, günlük 30 milyon varil üretim hedefini mayıs ayında 1.6 milyon varil aşan OPEC’i olağanüstü toplantıya çağırdı. Tahran yönetimini nükleer müzakerelerde uzlaşmaya zorlama amaçlı yaptırım, ambargo öncesinde petrol ihracatının yüzde 20’sini Yunanistan, İtalya ve İspanya başta olmak üzere AB üyelerine gerçekleştiren İran’ı önemli önemli bir gelirden mahrum bırakacak. Uluslararası Enerji Ajansı’na göre ham petrol ihracatı bu yıl yüzde 40 gerileyen İran, bir yandan AB ambargosu nedeniyle uğradığı gelir kaybını Asya ülkelerine yönelerek kısmen telafi etmeyi hedeflerken, diğer yandan ambargocu ülkeleri cezalandırmak için OPEC üyelerine üretimi artırmamaları konusunda da baskı yapıyor.

Kasımi: Satışlarımız sürüyor

İran’ın resmî haber ajansı IRNA‘nın haberine göre, Petrol Bakanı Rüstem Kasımi, AB’nin petrol ambargosunun ihracatta önemli bir etkisinin olmayacağını söyledi. Petrol dâhil İran’a yönelik yaptırımların yeni başlamadığını kaydeden Kasımi, petrol sanayinin bu yaptırımlardan olumsuz etkilenmeyeceğini belirtti. Yaptırımlara karşı koyabilmek için alternatifler olduğunu belirten Kasımi, “AB’nin yerine yeni müşterilerimiz var ve onlarla müzakerelerimiz sürüyor’’ dedi. Kasımi, “İran petrolünün, uluslararası piyasalardaki satışı sürüyor. Zaten AB’nin yaptırımları başlamadan biz bu ülkelere petrol satışını durdurmuştuk’’ diye konuştu.

Yaptırımlar öncesi AB’ye yapılan petrol ihracatının toplam ihracatın sadece yüzde 18’ini oluşturduğunu hatırlatan Kasımi, bunun telafisinin çok da zor olmadığını da ifade etti. Petrolün siyasileştirilmemesi gerektiğini defalarca karşı tarafa söylediklerini anlatan Kasımi, en çok zararı petrol ithal eden ülkelerin göreceğini, faturanın da o ülkelerin vatandaşlarına kesileceğini vurguladı. Kasımi, uluslararası petrol piyasasının da bu durumdan etkileneceğini kaydetti. AB ülkeleri bugünden itibaren geçerli olmak üzere İran’dan petrol ithalatını yasaklama kararı almıştı.

OPEC’i toplantıya çağırmıştı

Petrol Bakanı Rüstem Kasımi, dünya piyasalarındaki petrol fiyatlarının keskin düşüşünün devam etmesi üzerine gecen günlerde yaptığı açıklamada, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü’nü (OPEC) olağanüstü toplantıya davet ettiklerini söyledi. OPEC’e üye ülkelerin son toplantıda petrolün varilinin 100 doların altına düşmesi durumunda gerekli önlemler almak için yeniden bir araya gelme kararı aldıklarını hatırlatan Kasımi, petrol üretim kotalarına uyulması gerektiğini kaydetti. Kasımi, OPEC’e üye tüm ülkelerin petroldeki arz-talep dengesinin korunması konusunda anlaştıklarını da vurgulamıştı. Üyelerden taahhütlerine uymalarını isteyen Kasımi, petrol fiyatlarının talebe göre yaz aylarında inişli çıkışlı bir seyir izlediğini de belirtti. Kasımi, günlük 30 milyon varil petrol üretimi kotasına uyulmasının piyasalardaki fiyat dengesinin sağlanmasında etkili olacağını ifade etti.

İran, petrol de dahil diğer tüm ambargoların ‘5 artı 1’ ile müzakere sürecini olumsuz etkileyeceğini belirtmişti. İran ve BM Güvenlik Konseyi’nin daimi üyelerinden oluşan ‘5 artı 1’ ülkeleri İstanbul, Bağdat ve Moskova’da nükleer konularda müzakerede bulunmuşlardı.

İhracatının yüzde 80’i petrolden...

İran, 2010 yılında günde yaklaşık 2.2 milyon varillik petrol ihraç etti. Petrol ihracatından kazanılan gelir İran hükümetinin gelirlerinin yarısını oluşturuyor. İran’ın toplam ihracatının yüzde 80’ini de petrol ihracatı oluşturuyor. İran, 2010 yılında 81.1 milyar dolarlık petrol ihraç etti. Bu oran bir önceki yıla göre yüzde 23 artışı ifade ediyor. Türkiye, Çin, Hindistan ve Güney Kore İran’dan petrol ithalatını arttıran ülkeler olarak başı çekiyor. Yaptırımlar İran üzerinde ilk kez ciddi bir baskı yaratırken, Tahran’ın her hafta 630 milyon dolarlık zarara uğradığı hesaplanıyor.

AB’nin payı yüzde 18

İran petrolün yüzde 18’ini AB üyesi ülkelere ihraç ediyordu. Bu ülkelerden İtalya yüzde 7’yle başı çekiyordu. Bunu yüzde 6’yla İspanya, yüzde 2’yle Fransa, yüzde 1’le Almanya, yüzde 1’le Hollanda takip ediyor. İngiltere’nin payı yüzde 1’e yakın. Diğer ülkelerin payı da yüzde 1. Dünyanın en büyük enerji tüketimine sahip olan Çin, İran’ın ihracatında yüzde 22 ile en önemli ülke konumunda. İran’ın ihracatında Japonya’nın payı yüzde 14, Hindistan’ın payı yüzde 13, Güney Kore’nin payı yüzde 10, Güney Afrika’nın payı yüzde 4, Sri Lanka’nın payı yüzde 2, Tayvan’ın payı ise yüzde 1, Güney Afrika’nın yüzde 25, Yunanistan’un yüzde 22., İtalya’nın ise yüzde 13.5.

Türkiye’nin alımı yüzde 35 düştü

İran’dan petrol ithalatını azaltmayan ülkelerin bankalarını maddi yaptırım listesine alacağını açıklayan ABD, ithalatını belirgin oranda azaltan Türkiye’yi 11 haziranda yaptırımlardan muafiyet listesine almıştı. Bu da mayıs ayı dış ticaret verilerine yansıdı. Türkiye’nin İran’dan ham petrol ithalatı mayısta, bir önceki aya göre yüzde 35’in üzerinde düşüş kaydetti. Dış ticaret verilerine göre, mayıs ayında İran’dan petrol ithalatı 161 bin varile geriledi. Nisan ve mart aylarında İran’dan normalin üzerinde gerçekleşen ithalat sırasıyla 249 bin varil ve 270 bin varil olmuştu.

Dünyanın dördüncü büyük rezervine sahip

Petrol piyasasında gözler, İran’a çevrildi. Avrupa Birliği (AB), dün itibarıyla İran’a petrol ambargosunu başlattı. İran, bu karara misilleme olarak, altı Avrupa ülkesine petrol ihracatını durdurmuştu. 137 milyar varillik rezervi olan İran, dünyanın dördüncü büyük petrol rezervine sahip ülkesi. Suudi Arabistan’ın 263, Venezuela’nın 211, Kanada’nın 175 milyar varillik rezervi bulunuyor. İran tek başına dünya petrol piyasasının yüzde 9.3’üne sahip. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) içindeki payı ise yüzde 12. OPEC’te Suudilerden sonra ikinci büyük ham petrol üreticisi olan İran’ın günlük üretimi 3.7 milyon varil. Bu da küresel petrol üretiminin yüzde 5’ine eşit. İran, en büyük üretimini 1976 ve 1977 yıllarında günlük 5.5 milyon varille yaptı.

Çin, İran’dan ithalat yapabilecek

ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, Çin’in İran’dan petrol ithal eden ülkelere uygulanacak yaptırımlardan muaf tutulmasına karar verildiğini geçen günlerde ilan etmişti. Suriye ve İran konusunda Birleşmiş Milletler’de Çin’in desteğine ihtiyaç duyan ABD, Pekin’e taviz vermiş oldu. Clinton, Çin’in İran’dan ithalatını düşürdüğü için bu imtiyazın tanındığını açıkladı.

TARAF